Το περιστατικό είναι αληθινό. Επειδή ο ιερέας δεν εμφανίστηκε λόγω lockdown για να τελέσει τη Θεία Λειτουργία, οι μοναχές πήραν την κατάσταση στα χέρια τους. Με δική τους πρωτοβουλία και χωρίς την παρουσία ιερωμένου τέλεσαν οι ίδιες Θεία Λειτουργία και μοίρασαν στους πιστούς άρτο και οίνο. “Δεν τελέσαμε τη Θεία Ευχαριστία, αλλά ξέρουμε τη Λειτουργία απέξω και είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τί μας είναι δυνατόν. Είμαστε και θεολόγοι, είμαστε ευσεβείς γυναίκες” λέει η μοναχή Σούζαν Σνάιντερ, που ανήκει στο τάγμα γυναικών Ιεραποστόλων του Χριστού με έδρα το Μόναχο, για αυτήν την εντελώς ασυνήθιστη τελετή σε εποχή πανδημίας εν έτει 2020.

“Και γιατί δεν μπορεί να είναι πάντα έτσι;” αναρωτιέται η 56χρονη μοναχή. “Έχουμε την εντύπωση ότι ιδιαίτερα η ισχύς των κληρικών διαδραματίζει ένα υπερβολικά μεγάλο ρόλο κι αυτό μας προκαλεί εντύπωση” λέει στο γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο dpa η μοναχή. “Εμείς, οι μοναχές, από καιρό έχουμε υποστεί ταπεινώσεις και σιωπήσαμε. Παρακαλέσαμε, προβάλαμε επιχειρήματα, αλλά έχουμε την εντύπωση ότι δεν το κατέγραψαν”.

Δημιουργικότητα και στην εκκλησία

Η κρίση πανδημίας δίνει νέα ώθηση στον διάλογο για μεταρρυθμίσεις στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας. Εμπειρογνώμονες λένε χαρακτηριστικά ότι η εκκλησία βιώνει εν μέσω κορωνοκρίσης το δικό της μέλλον. “Είναι κάτι σαν τεστ αντοχής” λέει η Σνάιντερ. Μαζί με τους θεολόγους Πάουλ Τσουλένερ και Μπένεντικτ Κράνεμαν έχει προσκληθεί σε σειρά ομιλιών στην Ακαδημία Ντόμπεργκ της Αρχιεπισκοπής Μονάχου με θέμα “Ο Θεός σε λοκντάουν: Τι μπορούν να διδαχθούν οι ενορίες από την κρίση”. “Γίνονται σε αυτήν την περίοδο κρίσης συζητήσεις για μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να δρομολογήσουν εξελίξεις στην ίδια την εκκλησία”, λέει ο ερευνητής θρησκειών και αξιών Τσουλένερ, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βιέννης. “Η Ιερά Σύνοδος της Καθολικής Εκκλησίας θα πρέπει να ρίξει μια πιο σοβαρή ματιά”.

Αλλά και ο Μπένεντικτ Κράνεμαν, καθηγητής Λειτουργικής στην Καθολική Θεολογική Σχολή της Ερφούρτης τονίζει ότι “θα πρέπει να επιτρέψουμε ακόμη μεγαλύτερη δημιουργικότητα”.  Σε αναζήτηση απαντήσεων στο ερώτημα για την επίδραση της πανδημίας στην εκκλησία, υπάρχουν προς τα παρόν διφορούμενες απόψεις: Άλλοι θεωρούν την εκκλησία ως ένα εργαστήριο για μεταρρυθμίσεις και για περισσότερες ελευθερίες, άλλοι, όπως ο συντηρητικός και πολέμιος κάθε μεταρρυθμίσεων επίσκοπος του Ρέγκενσμπουργκ, θέλουν περισσότερη πνευματική ζωή και λιγότερη εκκλησιαστική πολιτική.

“Η εκκλησία πρέπει να δώσει απαντήσεις”

Για να εδραιωθεί με επιχειρήματα αυτή η τάση, ο Επίσκοπος Ρούντολφ Βοντερχόλτσερ ανέθεσε στο Ινστιτούτο Ποιμενικών Θεωριών του Πανεπιστημίου του Μονάχου μια μελέτη με το ερώτημα πώς οι ιερείς κράτησαν αυτό το διάστημα επαφή με την κοινότητα, αλλά και πώς εκκλησιαστικοί συνεργάτες αντεπεξήλθαν σε προσωπικό αλλά και πνευματικό επίπεδο με τη νέα κατάσταση.

Ο θεολόγος  Πάουλ Τσουλένερ διενήργησε το καλοκαίρι δημοσκόπηση μέσω διαδικτύου σε δέκα γλώσσες γύρω από την κρίση πανδημίας, αξιολόγησε 11.353 ερωτηματολόγια και δημοσίευσε το αποτέλεσμα στο podcast του με τον τίτλο “Ο κορωνοϊός μάς κινεί”. Τι κατέγραψε; “Τεράστια ποικιλία θέσεων, πολωτικές απόψεις, διαφορετικές οικονομικές επιπτώσεις και μια τεράστια ανάγκη για χτίσιμο γεφυρών. Μας έρχονται νέα κοινωνικά προβλήματα, στα οποία οι εκκλησίες θα πρέπει να βρουν απαντήσεις” λέει. “Και οι απαντήσεις θα πρέπει να δοθούν γρήγορα, επειδή η εκκλησία εν μέσω κρίσης απειλείται να χάσει τη σημασία της σε πολλά κοινωνικά στρώματα. Με τη διακοπή των κυριακάτικων συναθροίσεων βγήκε από τη συνήθεια των χριστιανών η εκκλησία, και έτσι μετά την πανδημία θα πηγαίνουν λιγότεροι άνθρωποι στην εκκλησία”.

Ο Γερμανός θεολόγος σημειώνει σύμφωνα με τα ευρήματα της δημοσκόπησης ότι η Θεία Λειτουργία γινόταν στα σπίτια σε οικογενειακό κύκλο. “Δεν τους έλειψε κανονικός ιερέας, ούτε μια μοναχή. Η μυστηριακή ζωή των πιστών συνεχίστηκε με περισσότερη ελευθερία χωρίς την εποπτεία εκκλησιαστικού ταγού”. Σε ό, τι αφορά την παρακολούθηση της Θείας Λειτουργίας από την τηλεόραση, οι συμμετέχοντες στη δημοσκόπηση δήλωσαν ότι δεν τους προσελκύει ιδιαίτερα. Πάντως o Πάουλ Τσουλένερ επισημαίνει ότι μόνο το μέλλον θα δείξει αν η πανδημία άνοιξε τον δρόμο για μόνιμες εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις. Αλλά από την άλλη “μήπως ο κορωνοϊός δεν έφερε και πάλι στο προσκήνιο θέματα του εγγύς μέλλοντος, όπως ο ρόλος των γυναικών και η χειροτόνησή τους, και δεν οδήγησε σε απλές λύσεις, οι οποίες δοκιμάστηκαν στην πράξη;”.

Μπρίτα Σούλτεγιανς/dpa

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου