Σε πρωτοσέλιδο άρθρο-παρέμβαση η Süddeutsche Zeitung υποστηρίζει ότι μία ήττα του Ταγίπ Ερντογάν στις εκλογές της Κυριακής δίνει στην Τουρκία τη δυνατότητα για μία νέα αρχή: «Η Τουρκία δεν βρίσκεται στη Λατινική Αμερική, αλλά σε ένα νευραλγικό σημείο του παγκόσμιου χάρτη, μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Αυτή είναι η μοίρα της. Είναι μία χώρα μουσουλμανική. Στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης Ερντογάν πολλοί εξέφραζαν την ελπίδα ότι η Τουρκία θα μπορούσε να συνδυάσει το Ισλάμ με τη Δημοκρατία. Το αργότερο μετά τις κινητοποιήσεις στο πάρκο Γκεζί, το καλοκαίρι του 2013, η ελπίδα αποδείχθηκε μάταιη. Στις γειτονικές χώρες η Αραβική Άνοιξη είχε ήδη αποτύχει, στη Δύση εδραιωνόταν η πεποίθηση ότι δεν μπορεί να ευδοκιμήσει η Δημοκρατία στην Ανατολή.

Και τώρα; Η μουσουλμανική Τουρκία διεξάγει ελεύθερες εκλογές και δεν αποκλείεται να στείλει τον πρόεδρό της στη σύνταξη.Το τέλος του Ερντογάν θα ήταν μία ευκαιρία, όχι μόνο για την Τουρκία και την ευρύτερη περιοχή, αλλά για όλους εκείνους στη Μέση Ανατολή, που ονειρεύονται να επιλέξουν κάποτε οι ίδιοι την κυβέρνησή τους. Θα σηματοδοτούσε μία αλλαγή εποχής, στην καλύτερη περίπτωση μία νέα αρχή. Για τις σχέσεις ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία, ανάμεσα στην Ευρώπη και την Εγγύς Ανατολή».

«Επιστροφή στην Ευρώπη» είναι ο τίτλος του περιοδικού DER SPIEGEL για την πιθανή «αλλαγή φρουράς» στην Άγκυρα. Ο αρθρογράφος επισημαίνει ότι «ο (Κεμάλ) Κιλιτσντάρογλου έχει υποσχεθεί να διορθώσει την πολιτική του Ερντογάν. Σε συνέντευξή του στο SPIEGEL έχει δηλώσει με σαφήνεια, ότι αντιλαμβάνεται την Τουρκία ως αναπόσπαστο μέρος της Δύσης. Ο Κιλιτσντάρογλου μάλλον θα εφήρμοζε τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κάτι που θα άνοιγε τον δρόμο για την απελευθέρωση του αντιπολιτευόμενου πολιτικού Σελαχατίν Ντεμιρτάς και του φιλανθρώπου Οσμάν Καβάλα. Η ΕΕ θα μπορούσε να ανταποδώσει, αίροντας την υποχρέωση για έκδοση βίζας σε Τούρκους πολίτες (που επισκέπτονται την Ευρώπη) και αρχίζοντας διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Άγκυρας για μία εμβάθυνση της Τελωνειακής Ένωσης. Δεν αποκλείεται ακόμη και μία αναθέρμανση των διαπραγματεύσεων για ένταξη στην ΕΕ».

Κιλιτσντάρογλου, όπως... Ερντογάν;

Εντελώς διαφορετική άποψη εκφράζει η οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt: «Θα ήταν αυταπάτη να πιστεύουμε ότι οι αντίπαλοι του Ερντογάν είναι όλοι... αντι-Ερντογάν. H μη επανεκλογή του αυταρχικού ηγέτη δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η πλειοψηφία θέλει περισσότερη Δημοκρατία. Η μη επανεκλογή θα οφείλεται μάλλον στην άνοδο των τιμών και στο ότι (ο Ερντογάν) αδυνατεί πλέον να συντηρήσει το πελατειακό κράτος του. Η μεγάλη μάζα των ψηφοφόρων ποσώς ενδιαφέρεται για το ότι ο Ερντογάν φυλακίζει τους πολιτικούς του αντιπάλους ως 'εχθρούς του κράτους'».

Αλλά και στην εξωτερική πολιτική επικρατούν αυταπάτες, υποστηρίζει η Handelsblatt: «Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έχει ήδη ξεκαθαρίσει ότι, σε περίπτωση νίκης στις εκλογές, θα παραμείνει πιστός στις αρχές του Ερντογάν στην εξωτερική πολιτική. Αυτό σημαίνει: όχι στις εμπορικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, όχι στην άνευ όρων πρόσδεση της Τουρκίας στη Δύση».

Το ερώτημα, εάν μία αλλαγή κυβέρνησης στην Άγκυρα συνεπάγεται και αλλαγή πολιτικής απέναντι στην Ελλάδα δεν απασχολεί τον γερμανικό τύπο. Εξαίρεση αποτελεί ένα σύντομο άρθρο της εφημερίδας Merkur με τίτλο: «Οι εκλογές στην Τουρκία προκαλούν πονοκέφαλο στην Ελλάδα». Μεταξύ άλλων διαβάζουμε: «Σε πολλούς Έλληνες ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεν ξυπνά ελπίδες για μία αλλαγή (πολιτικής). Οι διπλωματικές σχέσεις θα μπορούσαν να βελτιωθούν, αλλά επί του περιεχομένου ελάχιστοι πιστεύουν πως κάτι μπορεί να αλλάξει, γράφει η εφημερίδα Politico. Οι περιφερειακές, ελληνοτουρκικές εστίες κρίσεις στη Μεσόγειο- όπως το Κυπριακό, η οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων και η αντιπαράθεση για τα αποθέματα φυσικού αερίου- μάλλον θα διατηρηθούν, ακόμη και μετά από μία αλλαγή κυβέρνησης».

Η Κύπρος αφαιρεί τα «προβληματικά διαβατήρια»

Στο ζήτημα των «χρυσών διαβατηρίων» που χορηγούν η Κύπρος και η Μάλτα εστιάζει το περιοδικό DER SPIEGEL, σημειώνοντας τις διορθωτικές κινήσεις των δύο κυβερνήσεων: «43 Ρώσοι και Λευκορώσοι έχουν χάσει την κυπριακή υπηκοότητα, άλλοι δύο έχουν χάσει την υπηκοότητα της Μάλτας, όπως προκύπτει από απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε επερώτηση του Γερμανού ευρωβουλευτή των Φιλελευθέρων (FDP) Μόριτς Κέρνερ. (...) Για την έκδοση διαβατηρίου η Κύπρος απαιτούσε επενδύσεις ύψους τουλάχιστον 2,5 εκατομμυρίων ευρώ. Στο διάστημα 2007-2020 εισπράχθηκαν, σύμφωνα με στοιχεία της κυπριακής κυβέρνησης, περίπου 9,7 δισεκατομμύρια ευρώ.

Από τότε που άρχισε η ρωσική επίθεση στην Ουκρανία η Κομισιόν έχει καταδικάσει εκ νέου ως 'παράνομη' την αμφιλεγόμενη αυτή πρακτική και καλεί τα κράτη-μέλη να εξετάσουν την αφαίρεση της υπηκοότητας, ιδιαίτερα σε περίπτωση που τα εμπλεκόμενα πρόσωπα περιλαμβάνονται στον κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κινηθεί νομικά εναντίον της Μάλτας, ενώ η Κύπρος έχει τερματίσει αυτή την πρακτική».

Γιάννης Παπαδημητρίου