Η λεγόμενη παλαιά Ευρώπη βρίσκεται σήμερα στην αρχής μιας διαδικασίας επανακαθορισμού της ιστοριογραφίας της. Το εθνικό πλαίσιο, μέσα στο οποίο κινήθηκε η επιστήμη της Ιστορίας για πολλά χρόνια δεν ανταποκρίνεται πλέον στη νέα πραγματικότητα που επικρατεί στη γηραιά ήπειρο. Η διαδικασία επανακαθορισμού της ευρωπαϊκής ιστορίας είναι πάντως, σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή ρητορία, μια δύσκολη υπόθεση και απαιτεί πλήρη αντίληψη των συντεταγμένων, στις οποίες διαδραματίζονται ή διαδραματίσθηκαν ιστορικά γεγονότα.

Αυτό που λείπει από την ιστοριογραφία των ευρωπαϊκών εθνών είναι η γνώση του χώρου, εκτιμά ο καθηγητής της Ιστορίας στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φραγκφούρτης (Οντερ) Καρλ Σλέγκελ. Στην Ευρώπη έχουμε μάθει να μετράμε την Ιστορία μέσα από το χρόνο και όχι στο χώρο που διαδραματίσθηκε. Εδώ αποδίδεται, μεταξύ άλλων, το γεγονός ότι η Δύση αγνοεί, τί υπάρχει στις ανατολικές περιοχές της Ευρώπης. Στο βιβλίο του με τίτλο "Διαβάζουμε τον χρόνο μέσα από τον χώρο", ο γερμανός καθηγητής, που σπούδασε Φιλοσοφία, Ιστορία και Κοινωνικές Επιστήμες στη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη, επιχειρεί να δώσει μια νέα γεωπολιτική προσέγγιση στην επιστήμη της Ιστορίας:

"Είναι περίεργο το γεγονός ότι στοιχειώδη και σημαντικά πράγματα δεν συζητούνται, επειδή θεωρούνται αυτονόητα, υπογραμμίζει ο Καρλ Σλέγκελ. Αυτό που με ώθησε να γράψω το βιβλίο αυτό είναι η διαπίστωση ότι για πάρα πολλά χρόνια η Ιστοριογραφία αναπτύσσεται χωρίς τη γνώση των τόπων, όπου διαδραματίσθηκαν τα γεγονότα. Και αυτό συνεπάγεται μειωμένη αντίληψη της Ιστορίας. Με το βιβλίο μου επανατοποθετώ νοητικά τις ιστορικές ενέργειες στο χώρο τους".

Το να ανακαλύπτει κανείς την Ιστορία στο χώρο της, έχει μια άλλη διάσταση, την οποία ο καθηγητής Σλέγκελ παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο. Από την εποχή του "ψυχρού πολέμου" ακόμα ο γερμανός ιστορικός ταξίδεψε σε όλες τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης, ερχόμενος συχνά αντιμέτωπος με τις ιδεολογικές επικρίσεις των συναδέλφων του. Σήμερα ωστόσο αισθάνεται δικαιωμένος:

"Με εκπλήσσει το γεγονός", λέει, "ότι πολλοί συνάδελφοί μου, μορφωμένοι άνθρωποι, δεν έχουν πάει ποτέ στην Πράγα, τη Βουδαπέστη, την Κρακοβία ή το Ντάντσιγκ".

"Για να έχει κάποιος το δικαίωμα να μιλάει για την Ευρώπη, θα πρέπει πρώτα να την έχει δει όλη. Να έχει δει και τις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ", υποστηρίζει ο Καρλ Σλέγκελ, ο οποίος διαφωνεί ωστόσο με τις οργανωμένες από το κράτος εκδρομές.

"Σε αντίθεση με τους πολίτες των χωρών της ανατολικής Ευρώπης που σε μεγάλο βαθμό έχουν ανακαλύψει τη Δύση, οι πολίτες των δυτικών χωρών δεν έχουν ιδέα για το τί γίνεται στο πρώην ανατολικό μπλοκ, τονίζει ο γερμανός καθηγητής εκφράζοντας τον θαυμασμό του για τους επιχειρηματίες, που σκέπτονται διαφορετικά:

"Θαυμάζω τους πρωτοπόρους της ασφάλτου, τις μεταφορικές εταιρείες. Θαυμάζω τους τραπεζίτες που αναπτύσσουν τα τραπεζικά τους δίκτυα στην ανατολική Ευρώπη. Θαυμάζω ακόμη και την επιπλοποιία ΙΚΕΑ που επεκτείνεται στη ρωσική επαρχία. Ελπίζω ότι και οι επαγγελματίες Ευρωπαίοι θα σταματήσουν να πιστεύουν ότι είναι δημιουργοί της Ευρώπης, ότι θα πάψουν επιτέλους να έχουν ψευδαισθήσεις. Δεν είναι τίποτε άλλο από συμβολαιογράφοι μιας διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη. Εάν κάνουν τον κόπο να βγουν λίγο έξω από το γραφείο τους, θα δουν τελείως διαφορετικά πράγματα", καταλήγει ο Καρλ Σλέγκελ.