«Κέιπ Τάουν, Νότια Αφρική. 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι αγωνιούν για λίγο νερό. Ατελείωτες ουρές σε δημοτικά πρατήρια που μοιράζουν νερό με το δελτίο, ο καθένας δικαιούται μόνο 25 λίτρα την ημέρα. Όλα αυτά υπό την επίβλεψη της αστυνομίας, για να αποφευχθούν ταραχές και λεηλασίες». Αυτό είναι το εφιαλτικό σενάριο για την «ώρα μηδέν» σε μία χώρα που πλήττεται από ξηρασία και λειψυδρία. Δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα, καθώς ήδη σήμερα στο Κέιπ Τάουν το νερό διανέμεται με δελτίο, 50 λίτρα την ημέρα, μέχρι να αρχίσουν οι βροχές και να ξαναγεμίσουν οι δεξαμενές υδροδότησης.

Το περασμένο φθινόπωρο η ξηρασία έπληξε και το Μαρόκο. Στην πόλη Ζαγκόρα ξέσπασαν επεισόδια ανάμεσα στους κατοίκους που περίμεναν στην ουρά, μέσα σε αφόρητη ζέστη, για λίγο νερό. Μειωμένη όσο ποτέ πριν η στάθμη του νερού στην Ισπανία, όπου η αγροτική παραγωγή απορροφά το 85% των αποθεμάτων. Και η ζήτηση για το πιο πολύτιμο αγαθό θα αυξάνεται διαρκώς, καθώς αυξάνεται και ο παγκόσμιος πληθυσμός. Η ρύπανση του περιβάλλοντος και η αποψίλωση των δασών για υλοτομία, μαζική κτηνοτροφία και άλλες χρήσεις, μειώνει ακόμη περισσότερο τους διαθέσιμους υδάτινους πόρους. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη το ένα τρίτο του πλανήτη υποφέρει ήδη από λειψυδρία.

Απαραίτητη η «προσαρμογή» στην κλιματική αλλαγή

Σε όλους αυτούς τους παράγοντες κινδύνου προστίθεται και η κλιματική αλλαγή. Γι αυτό, η διασφάλιση των υδάτινων πόρων αποτελεί κύρια προτεραιότητα στις περισσότερες χώρες που καταρτίζουν σχέδια δράσης για την προστασία του κλίματος. Η Ίνες Ντομπρόφσκι από το Γερμανικό Ινστιτούτο Αναπτυξιακής Πολιτικής έχει μελετήσει τη στρατηγική των 196 χωρών που συνυπογράφουν τη διεθνή συνθήκη του ΟΗΕ για την προστασία του κλίματος και συμπεραίνει ότι «τα περισσότερα εθνικά σχέδια δράσης καλύπτουν μάλλον ικανοποιητικά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και προβλέπουν συγκεκριμένα μέτρα, ακόμη και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ωστόσο λείπουν οι μακροπρόθεσμες, βιώσιμες λύσεις. Δεν δίνεται επαρκής προτεραιότητα στην προστασία των οικοσυστημάτων και στη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων».

Η Γερμανία είναι μία από τις χώρες που έχουν την τύχη να διαθέτουν πλεονάσματα νερού. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που χρονολογούνται από το 2013, οι διαθέσιμοι υδάτινοι πόροι υπερβαίνουν κατά επτά φορές τις ανάγκες των νοικοκυριών, της βιομηχανίας και της αγροτικής παραγωγής. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η ποιότητα του νερού είναι πάντα η ενδεδειγμένη. Το 2016 η Κομισιόν προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κατά της Γερμανίας λόγω των υπερβολικά υψηλών τιμών νιτρικού άλατος στον υδροφόρο ορίζοντα. Η γερμανική κυβέρνηση έπρεπε να έχει αντιμετωπίσει το πρόβλημα με νομοθετική παρέμβαση το αργότερο μέχρι το 2012, αναφέρεται στην αιτιολόγηση της προσφυγής. Κατά τεκμήριο οι υψηλές τιμές νιτρικού άλατος οφείλονται σε εντατική χρήση οργανικών λιπασμάτων στις αγροτικές καλλιέργειες.   

Το πόσιμο νερό στη Γερμανία

Σύμφωνα πάντως με τις αρμόδιες υπηρεσίες, αυτό δεν συνεπάγεται κινδύνους για την ποιότητα του πόσιμου νερού, η οποία ελέγχεται σχολαστικά. Ακόμα και σε περιοχές υψηλού κινδύνου, οι πάροχοι κάνουν γεωτρήσεις σε μεγαλύτερο βάθος ή καταφεύγουν σε προσμείξεις, ώστε οι τιμές νιτρικού άλατος στο πόσιμο νερό να μην υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια. Όπως λέει η Ίνγκριντ Κόρους από τη γερμανική Ομοσπονδιακή Επιστημονική Υπηρεσία για το Περιβάλλον «πουθενά δεν έχουμε μετρήσει τιμές που να υπερβαίνουν τα όρια. Στην ανάγκη θα είχαμε και την τεχνική δυνατότητα να αφαιρέσουμε νιτρικό άλας, αλλά αυτή δεν είναι η πρώτη μας επιλογή, γιατί ανεβάζει σημαντικά το κόστος».      

Αν και οι αρμόδιοι εμφανίζονται καθησυχαστικοί, πολλοί Γερμανοί πίνουν εμφιαλωμένο νερό. Κάποιοι το προτιμούν για τη γεύση του και όχι για λόγους υγείας. Με μία νέα οδηγία για την ποιότητα του πόσιμου νερού, η Κομισιόν ενθαρρύνει τους ευρωπαίους πολίτες να προτιμούν ούτως ή άλλως το νερό της βρύσης, με το σκεπτικό ότι οι πλαστικές συσκευασίες του εμφιαλωμένου νερού επιβαρύνουν ιδιαίτερα το περιβάλλον. Όσο για τα Ηνωμένα Έθνη, αρχίζουν μία δεκαετή καμπάνια ευαισθητοποίησης για το πιο πολύτιμο αγαθό του πλανήτη. Άλλωστε, επισημαίνουν οι ειδικοί, η διασφάλιση της επάρκειας και της ποιότητας του νερού αποτελεί προϋπόθεση για να επιτευχθούν και όλοι οι υπόλοιποι, φιλόδοξοι στόχοι για την προστασία του περιβάλλοντος μέχρι το 2030.

Χέλε Γιέπεσεν, Γιάννης Παπαδημητρίου