Σχεδόν δύο χρόνια μετά την καυτή φάση του προσφυγικού το Δικαστήριο της ΕΕ (ΔΕΕ) στο Λουξεμβούργο απασχόλησαν δύσκολες νομικές πτυχές της προσφυγικής κρίσης εκδίδοντας αποφάσεις που διευκρινίζουν το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙΙ στις χώρες της ΕΕ. Οι δικαστές αποφάνθηκαν ότι αρμόδια χώρα για την εξέταση της αίτησης χορήγησης ασύλου παραμένει εκείνη, στην οποία εισήλθε πρώτα ο πρόσφυγας. Παρεκκλίσεις λόγω των έκτακτων συνθηκών που επικρατούσαν τότε σε χώρες, όπως την Κροατία, δεν έκαναν δεκτές οι δικαστές. Μεγάλη σημασία για την Ελλάδα έχει και η γνωμοδότηση του γενικού εισαγγελέα για την μετεγκατάσταση προσφύγων. 

Ισχύει το Δουβλίνο ΙΙΙ

Συγκεκριμένα, πρόκειται για τρεις περιπτώσεις προσφύγων, ενός Σύρου και δύο Αφγανών γυναικών από δύο οικογένειες. Ο Σύρος Αχμάντ Σ., από ένα προάστιο της Δαμασκού πήρε το δρόμο της προσφυγιάς για να γλυτώσει από τον πόλεμο με στόχο να φτάσει στην Αυστρία. Πέρασε από τη λεγόμενη βαλκανική οδό μέσω της Κροατίας, αλλά κατάφερε να φτάσει μόνο μέχρι τη Σλοβενία. Στην προσπάθειά του να περάσει τα σύνορα προς την Αυστρία, τον Φεβρουάριο του 2016, συνελήφθη στη μικρή μεθοριακή πόλη Σπίλφελντ της Αυστρίας και απελάθηκε στην Σλοβενία. Όμως και η Σλοβενία, όπου ο Σ. κατέθεσε αίτηση χορήγησης ασύλου, τον απέλασε προς την Κροατία, την πρώτη χώρα εισόδου του στην ΕΕ, με το επιχείρημα ότι σύμφωνα με το Δουβλίνο ΙΙΙ εκείνη είναι αρμόδια για την εξέταση αίτησης για χορήγηση ασύλου.

Παρόμοια είναι και η περίπτωση των δύο Αφγανών γυναικών. Σε αντίθεση με τον Σ. κατάφεραν να φτάσουν στην Αυστρία, κατέθεσαν αίτηση ασύλου εκεί, αλλά οι αρχές θέλουν να τις απελάσουν στην Κροατία με το ίδιο σκεπτικό. Οι δικαστές δικαίωσαν την Αυστρία και την Σλοβενία επιχειρηματολογώντας ότι εάν μια χώρα της ΕΕ για ανθρωπιστικούς λόγους επιτρέπει την είσοδο και διέλευση προσφύγων σε μια άλλη, δεν σημαίνει ότι απαλλάσσεται παράλληλα και από την αρμοδιότητα για την εξέταση της αίτησης ασύλου, όπως προβλέπει το Δουβλίνο ΙΙΙ, γιατί υπό αυτές τις συνθήκες η διάβαση των συνόρων παραμένει παράνομη. Αντιδρώντας εκπροσώπος του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών ανέφερε ότι η κυβέρνηση αισθάνεται επιβεβαιωμένη σε μεγάλο βαθμό από την απόφαση αυτή. «Σε αυτήν την έκτακτη κατάσταση οι χειρισμοί της έγιναν επί τη βάσει του Κανονισμού του Δουβλίνου ΙΙΙ».   

Αξίζει να σημειώσουμε ότι το ΔΕΕ δεν ακολούθησε προηγούμενη γνωμοδότηση της γενικού εισαγγελέα Ελίανορ Σάρπστον, κάτι που δεν συμβαίνει συχνά. Η Σάρπστον, η οποία σπούδασε στο Κέιμπριτζ, δίδαξε στην Οξφόρδη και ήταν ιδιαίτερα ενεργή ως δικηγόρος στο Λονδίνο και στις Βρυξέλλες πριν πάρει αυτό το αξίωμα στο ΔΕΕ, είχε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο τρόπος που ο Σύρος Σ. και οι δύο Αφγανές γυναίκες πέρασαν από τον βαλκανικό διάδρομο δεν μπορεί να θεωρηθεί εντελώς παράνομος, καθώς η Κροατία όχι μόνο αποδέχθηκε τους πρόσφυγες, αλλά οργάνωσε τη μεταφορά τους και επέτρεψε την έξοδό τους σε άλλες χώρες.

Ήττα καταρχήν για Ουγγαρία και Σλοβακία

Μεγάλης σημασίας για την προσφυγική πολιτική της ΕΕ έχει και η γνωμοδότηση του γενικού εισαγγελέα του ΔΕΕ, Ιβ Μπο, σε σχέση με την άρνηση χωρών, όπως της Σλοβακίας και της Ουγγαρίας, να δεχθούν μετεγκατάσταση προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία στην επικράτειά τους, προκειμένου να μπορέσουν οι δύο αυτές χώρες να αντιμετωπίσουν το τεράστιο βάρος της προσφυγικής κρίσης.

Πιο συγκεκριμένα, η Ουγγαρία και η Σλοβακία προσέφυγαν στο ΔΕΕ εναντίον της απόφασης του Σεπτεμβρίου του 2015 σε επίπεδο συμβουλίου κορυφής σχετικά με τον μηχανισμό μετεγκατάστασης πάνω από 100.000 προσφύγων σε άλλες χώρες της ΕΕ. Στη γνωμοδότησή του ο γενικός εισαγγελέας Ιβ Μπο προτείνει την απόρριψη των δύο προσφυγών με το επιχείρημα μεταξύ άλλων ότι «η συμφωνία, που είναι αποτελεσματική και τηρουμένων των αναλογιών σοφή, συμβάλλει στο να αντιμετωπίσουν καλύτερα το ξαφνικό κύμα των προσφύγων η Ελλάδα και η Ιταλία». Η απόφαση του ΔΕΕ αναμένεται σε μερικούς μήνες. Αυτήν την απόφαση προτίθεται να περιμένει η Σλοβακία και δεν πρόκειται να βγάλει ακόμη συμπεράσματα, ανέφερε το υπουργείο Δικαιοσύνης της χώρας στο γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο dpa. 

Μέχρι στιγμής μόνο 24.676 πρόσφυγες έχουν βρει νέα στέγη σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η Ουγγαρία μέχρι τα μέσα Ιουλίου έχει δεχθεί 1.294 πρόσφυγες, ενώ η Σλοβακία πρότεινε 90 θέσεις και έχει δεχθεί τελικά 16 πρόσφυγες από την Ελλάδα. Εκτός από την Ουγγαρία και την Σλοβακία αρνούνται να δεχθούν πρόσφυγες η Πολωνία και η Τσεχία. Εναντίον και των τεσσάρων αυτών χωρών η ΕΕ έχει κινήσει διαδικασία κυρώσεων για παραβίαση της συμφωνίας. Οι χώρες αυτές εξέθεσαν τις απόψεις τους γραπτώς εντός των καθορισμένων προθεσμιών και τώρα η Κομισιόν αναλύει τις απαντήσεις, όπως ανέφερε εκπρόσωπός της την περασμένη εβδομάδα.

ΔΕΕ/ afp/ KNA / Ειρήνη Αναστασοπούλου