Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε για πρώτη φορά οδηγία, με την οποία προστατεύονται όσοι λαμβάνουν ενυπόθηκα δάνεια. Για την ακρίβεια προστατεύονται όσοι αναμένεται να λάβουν τέτοια δάνεια στο μέλλον, αφού η νέα νομοθεσία τίθεται σε εφαρμογή σε δύο χρόνια, αλλά βέβαια χωρίς αναδρομική ισχύ. Μεταξύ άλλων, η οδηγία προβλέπει ότι όσοι συνάπτουν ενυπόθηκο στεγαστικό δάνειο θα λαμβάνουν «εξατομικευμένες πληροφορίες», έστω και μέσω Ίντερνετ, με όρους που θα ανταποκρίνονται στην οικονομική τους κατάσταση, ιδιαίτερα όταν το στεγαστικό συνδέεται με ξένο νόμισμα. Επιπλέον, θα έχουν το δικαίωμα, υπό προϋποθέσεις, να αποπληρώσουν το δάνειο νωρίτερα, χωρίς να καταβάλλουν «χρηματική ποινή» όπως συμβαίνει σήμερα, αν και η τράπεζα θα έχει το δικαίωμα «εύλογης αποζημίωσης».

Όπως εξηγεί η λιθουανική προεδρία διά του υπουργού Οικονομικών Ριμάντας Σάντζιους «το 2007-2008 είχαμε την κρίση που δρομολογήθηκε από τις ΗΠΑ με τα προβληματικά ενυπόθηκα δάνεια. Στο μέλλον πρέπει να αποτρέψουμε παρόμοια φαινόμενα. Και η διάγνωση που κάνουμε τώρα- εκ των υστέρων βέβαια- είναι ότι καταναλωτές ευάλωτοι και με κακή πληροφόρηση είχαν ενθαρρυνθεί να επωμιστούν υπερβολικά ρίσκα. Τα αποτελέσματα τα είδαμε».

«Όχι» σε ρύθμιση για τους πλειστηριασμούς

Δεν συμφωνούν όλοι με τη διατύπωση αυτή και με το συμπέρασμα ότι για όλα φταίει η έλλειψη πληροφόρησης του καταναλωτή. Η Αλεξάντρα Τέιν, ευρωβουλευτής των Γερμανών φιλελευθέρων, δικηγόρος και συμβολαιογράφος στο επάγγελμα, δηλώνει ότι η νέα οδηγία έχει μεν θετικά στοιχεία, αλλά «κάνει πίσω» στα ουσιώδη και κυρίως στον περιορισμό των αναγκαστικών πλειστηριασμών για όσους δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

«Πιστεύουμε ότι με την οδηγία δεν αλλάζει τίποτε στους αναγκαστικούς πλειστηριασμούς και στο προσωπικό δράμα που ζουν τόσοι άνθρωποι, ιδιαίτερα στη νότια Ευρώπη. Βέβαια υπάρχουν θετικά στοιχεία, για παράδειγμα καθιερώνεται ένα ενιαίο πιστοποιητικό σύμβασης για ενυπόθηκα δάνεια. Αλλά σας λέω, και το λέω και ως συμβολαιογράφος, ότι ο μόνος τρόπος για να προστατευθεί νομικά μία οικογένεια είναι να κλείσει ένα ραντεβού με τους ειδικούς και όχι να συμπληρώσει μία φόρμα μέσω Ίντερνετ, προκειμένου να εξασφαλίσει δήθεν ευνοϊκό δάνειο, το οποίο μπορεί και να επιβαρύνεται με ρίσκο συναλλαγματικής ισοτιμίας» τονίζει η Αλεξάντρα Τάιν.

Ο Γερμανός ευρωβουλευτής των χριστιανοδημοκρατών Αντρέας Σβαμπ αναγνωρίζει ότι πολλές προσδοκίες για την προστασία των δανειοληπτών σε ευρωπαϊκό επίπεδο διαψεύδονται με τη νέα οδηγία. Κρατάει όμως ως θετικό στοιχείο, ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται προσπάθεια για μία πανευρωπαϊκή ρύθμιση στα ενυπόθηκα δάνεια, ενώ βλέπει σημαντικές ευθύνες για τις πρόσφατες «φούσκες των ακινήτων» όχι τόσο στην ΕΕ, αλλά στα ίδια τα κράτη-μέλη.

«Ασφαλώς πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα, για να αντιμετωπιστούν τα αρνητικά φαινόμενα στον χώρο της στεγαστικής πίστης» λέει ο Γερμανός ευρωβουλευτής. «Ωστόσο υπάρχουν κάποιες εθνικές ιδιαιτερότητες, δηλαδή η φούσκα των ακινήτων σε μερικά κράτη-μέλη είχε και πολιτική καθοδήγηση, δεν ήταν κάτι που προκάλεσαν οι καταναλωτές. Βλέπω ότι κάποιες προσδοκίες για την προστασία του καταναλωτή διαψεύστηκαν, για παράδειγμα το αίτημα να καταργηθούν τα πρότυπα σταθερών επιτοκίων, καθώς και οι αναγκαστικοί πλειστηριασμοί. Βρέθηκε όμως ένας ικανοποιητικός συμβιβασμός».

Πρoς ενιαία αγορά ενυπόθηκων δανείων;

Οι εισηγητές της νέας οδηγίας επισημαίνουν ότι στόχος τους δεν είναι μόνο η προστασία των δανειοληπτών, αλλά και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην αγορά ακινήτων. Ήδη σήμερα η αγορά ενυπόθηκων δανείων αντιστοιχεί στο 47% της ευρωπαϊκού «ακαθάριστου προϊόντος», ενώ από το 2011 ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς Μισέλ Μπαρνιέ προτείνει την υλοποίηση μίας «πανευρωπαϊκής αγοράς ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων».

Κριτική σε όλα αυτά διατυπώνει η ευρωπαϊκή Αριστερά. Πριν προχωρήσουμε στις ρυθμίσεις για το μέλλον, πρέπει να αποδώσουμε ευθύνες για το παρελθόν, δηλώνει χαρακτηριστικά η ευρωβουλευτής Μαρίζα Ματίας από την Πορτογαλία: «Μιλάμε για την αγορά ακινήτων λες και ήταν φυσική καταστροφή. Όχι, δεν ήταν φυσική καταστροφή, υπήρξαν λανθασμένες πολιτικές αποφάσεις που επέτρεψαν την κερδοσκοπία. Οι τράπεζες επωφελήθηκαν, ενώ κάποιες οικογένειες έζησαν δράματα, εγκατέλειψαν το σπίτι τους, αλλά εξακολουθούν να το πληρώνουν. Αυτό συνέβη στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Κροατία, την Ελλάδα. Κάποια στιγμή πρέπει να μιλήσουμε για όλα αυτά».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο

Υπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη