Ήταν από τις πιο μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των τελευταίων μηνών στη Βουδαπέστη. Οι διοργανωτές κάνουν λόγο για 80.000 διαδηλωτές, που κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν την αγανάκτησή τους για την ακρίβεια, τους μισθούς πείνας και την κατάρρευση του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ουγγαρία του υπερ-συντηρητικού πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν. Σήμερα ο μέσος μισθός ενός δασκάλου δεν ξεπερνά τα 650 ευρώ.Τελικός προορισμός της πορείας ήταν το Πολυτεχνείο της Βουδαπέστης. Στην πρώτη γραμμή νέοι άνθρωποι, φοιτητές και εκπαιδευτικοί. 

«Ξοδεύουν χρήματα σε άχρηστα πράγματα» λέει ένας διαδηλωτής. «Σε ποδοσφαιρικά γήπεδα, έργα που δεν τελειώνουν ποτέ, επενδύσεις χωρίς νόημα. Και παράλληλα αγνοούν το εκπαιδευτικό σύστημα». «Χωρίς δασκάλους δεν υπάρχει μέλλον», λέει ένας άλλος. «Χωρίς καλά εκπαιδευμένη νεολαία, η Ουγγαρία είναι καταδικασμένη». Μία μητέρα περιγράφει την οικτρή κατάσταση που επικρατεί στο δημοτικό σχολείο του γιου της: «Δεν υπάρχουν χρήματα για ο,τιδήποτε, το σχολείο έχει εγκαταλειφθεί. Οι μαθητές φέρνουν από το σπίτι κιμωλίες, σφουγγάρια για τον πίνακα και χαρτί υγείας...»

«Να ενώσουμε τις διαμαρτυρίες μας»

Οι κινητοποιήσεις δεν έγιναν μία οποιαδήποτε Κυριακή. Στις 23 Οκτωβρίου η Ουγγαρία τιμά την εξέγερση της Βουδαπέστης το 1956, που έπνιξαν στο αίμα τα σοβιετικά τανκς. Αν εξαιρέσουμε την απεργία του 1953 στο Ανατολικό Βερολίνο, η Ουγγαρία ήταν η πρώτη χώρα που ύψωσε το ανάστημά της στον σταλινισμό. Πολύ αργότερα, τον Αύγουστο του 1989, έγινε και η πρώτη χώρα που άνοιξε μια χαραμάδα στο «σιδηρούν παραπέτασμα», απομακρύνοντας μέρος του συρματοπλέγματος του συνοριακού φράχτη στην πόλη Σόπρον και δρομολογώντας την κατάρρευση του Τείχους του Βερολίνου και την επανένωση της Ευρώπης. Κι όμως, σήμερα κανένας άλλος Ευρωπαίος ηγέτης δεν συμπαρίσταται τόσο ανοιχτά στον Βλάντιμιρ Πούτιν, όσο ο εθνικιστής πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βικτορ Όρμπαν.

Ορισμένοι διαδηλωτές προβάλλουν γενικότερα αιτήματα. Ζητούν περισσότερες ελευθερίες ή επικρίνουν την «κατευθυνόμενη δημοσιογραφία» του συστήματος Όρμπαν. Σατυρίζοντας την ομοφοβία του πρωθυπουργού, κάποιοι υψώνουν πλακάτ διαμαρτυρίας που απεικονίζουν τον Όρμπαν στην αγκαλιά του Πούτιν. «Ας μην ξεχνάμε ότι αυτή η κυβέρνηση δεν καταπιέζει μόνο τους εκπαιδευτικούς», λέει ένας διαδηλωτής. «Το ίδιο συμβαίνει με την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ, τις εθνικές μειονότητες και άλλες ομάδες. Κατά τη γνώμη μου είναι σημαντικό να εκφράσουμε όλοι τα αιτήματά μας και να δείξουμε αλληλεγγύη μεταξύ μας. Τότε κάτι μπορεί να αλλάξει σε αυτή τη χώρα...»

Συγκρίνοντας την ΕΕ με τη Σοβιετική Ένωση

Με τους διαδηλωτές να κυριαρχούν στους δρόμους της Βουδαπέστης, ο πρωθυπουργός προτίμησε να μην συγκεντρώσει τους οπαδούς του στην πρωτεύουσα, όπως συμβαίνει συνήθως στην επέτειο της 23ης Οκτωβρίου, αλλά 230 χιλιόμετρα πιο μακριά, στο Ζαλαεγκέρσεγκ της δυτικής Ουγγαρίας. Πίσω του μία ντουζίνα ουγγρικές σημαίες, αλλά ούτε μία της ΕΕ. Υπό δρακόντεια μέτρα ασφαλείας ο Βίκτορ Όρμπαν μίλησε σε επιλεγμένο κοινό, για να επιτεθεί με δριμύτητα στην αντιπολίτευση. «Έχουμε πόλεμο στη γειτονιά μας, οικονομική κρίση στην ΕΕ, εισβολή μεταναστών στον Νότο. Πόλεμος στην Ανατολή, κρίση στη Δύση, αυτά αντιμετωπίζουμε. Αλλά είμαστε και τυχεροί, γιατί δεν βρίσκεται στην κυβέρνηση η Αριστερά. Φανταστείτε τι θα είχε γίνει σε αυτή την περίπτωση...»

Την Παρασκευή η κυβέρνηση Όρμπαν είχε εξαγγείλει αύξηση 20% στους μισθούς των εκπαιδευτικών, αλλά «υπό την προϋπόθεση ότι η ΕΕ θα εγκρίνει τα κονδύλια που έχει παγώσει για την Ουγγαρία». Σαφές το μήνυμα: Δεν φταίμε εμείς, αλλά η ΕΕ που δεν παίρνετε αύξηση. Επιπλέον, για μία ακόμη φορά ο Βίκτορ Όρμπαν καταφεύγει στη γνωστή συνταγή των Ανατολικοευρωπαίων ευρω-σκεπτικιστών, που συγκρίνουν την Ευρωπαϊκή Ένωση με τη ...Σοβιετική Ένωση, για να προβλέψει το τέλος του ευρωπαϊκού εγχειρήματος: «Είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπίσουμε τα συμφέροντα της Ουγγαρίας», δηλώνει. «Το 1956 μάθαμε ότι, σε δύσκολους καιρούς, μόνο η ενότητα μπορεί να μας βοηθήσει. Δεν ανησυχούμε γι αυτούς που πυροβολούν την Ουγγαρία κρυμμένοι στις σκιές και στα υψώματα των Βρυξελλών. Θα καταλήξουν εκεί, όπου κατέληξαν και οι προκάτοχοί τους...»

Γιάννης Παπαδημητρίου (AP, ARD, dpa)