Η κατασκευή και λειτουργία του αγωγού North Stream, που μεταφέρει από το 2011 μέσω Βαλτικής Θάλασσας φυσικό αέριο από τη Ρωσία στη Γερμανία, είχε προκαλέσει τη δυσαρέσκεια της Βαρσοβίας και τριβές με τη Γερμανία. Όμοιες ήταν οι αντιδράσεις της Πολωνίας και στον αγωγό OPAL, o οποίος συνδέει τον North Stream και το ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου περνώντας από τα γερμανοπολωνικά σύνορα. Μέσω του OPAL το ρωσικό αέριο φθάνει από τη Βόρεια Θάλασσα στην Τσεχία και από εκεί στην ανατολική Ευρώπη.

Παρά το γεγονός ότι το ευρωπαϊκό δίκαιο του ανταγωνισμού δεν επιτρέπει στις εταιρίες που εμπορεύονται φυσικό αέριο να έχουν ταυτόχρονα και πρόσβαση στους αγωγούς, οι διαχειριστές του OPAL πέτυχαν να λάβουν εξαιρέσεις. Η Κομισιόν επέτρεψε στη ρωσική Gazprom το 2009 να χρησιμοποιεί από κοινού με την γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δικτύων μέχρι και το 50% της χωρητικότητας των αγωγών. Το υπόλοιπο μισό διατέθηκε στις ανταγωνίστριες εταιρίες. Τότε η Πολωνία δεν είχε εκφράσει αντιρρήσεις. Όταν όμως μερικά χρόνια αργότερα η Κομισιόν έδινε στην Gazprom την άδεια, υπό προϋποθέσεις, να αξιοποιεί τον αγωγό κατά 90%, η Πολωνία προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο. Το δικαστήριο ανέστειλε κατ΄ αρχήν την απόφαση της Κομισιόν. Η τελική απόφαση για την υπόθεση αναμένεται ωστόσο το καλοκαίρι του 2018.

Τι φοβάται η Πολωνία;

Επικριτικές φωνές ισχυρίζονται ότι η Βαρσοβία θα μπορούσε εδώ και καιρό να είχε συνδεθεί στο δίκτυο του North Stream, επέλεξε ωστόσο να μην το πράξει. Η Πολωνία ωστόσο δεν εστιάζει μόνο στην ρωσική κυριαρχία στην αγορά ενέργειας, αλλά και στην σταθερότητα της Ουκρανίας, η οποία έχει έσοδα από το φυσικό αέριο που περνά από το έδαφός της μέσω του αγωγού Transgas. Η Βαρσοβία ανησυχεί ότι ο ρόλος του Κιέβου θα περιοριστεί αν το περισσότερο αέριο περνά από τον OPAL.

Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν τους φόβους της Πολωνίας. Μόλις η Gazprom αύξησε τη διοχέτευση αερίου μέσω North Stream και OPAL, το φυσικό αέριο που περνούσε μέσω Transgas μειώθηκε κατά 25%. Η Κρίσταν Βέστφαλ από το Ίδρυμα Επιστήμης και Πολιτικής στο Βερολίνο εκτιμά ότι δεν είναι μόνο ο OPAL που περιορίζει η σημασία του Transgas. Είναι και ο σχεδιαζόμενος νέος αγωγός Turk Stream στον Εύξεινο Πόντο, ο οποίος επίσης θα παρακάμπτει την Ουκρανία.

Όλα εξαρτώνται τώρα από την τελική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στο Λουξεμβούργο,  η οποία σύμφωνα με εκπρόσωπο του δικαστηρίου αναμένεται τον Αύγουστο του 2018. Όμως η Πολωνία δεν αγωνίζεται πλέον μόνη της κατά μιας μονοπωλιακής θέσης της ρωσικής Gazprom στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας. Στα τέλη Μαρτίου προσέφυγε κατά της απόφαση της Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και η ουκρανική εταιρία ενέργειας Naftogas.

Καταρζίνα Ντομαγκάλα-Περέιρα / Στέφανος Γεωργακόπουλος