Παρακολουθώντας την εξέλιξη του πολέμου που ξέσπασε τον περσινό Οκτώβριο και με τις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία να βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, η δολοφονία του επικεφαλής του πολιτικού σκέλους της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, στις 31 Ιουλίου και η αλλαγή σκυτάλης στην ηγεσία της οργάνωσης δίνουν το έναυσμα να επιχειρηθεί μία αποτίμηση του τρόπου με τον οποίο η Χαμάς διαχειρίστηκε επικοινωνιακά, πολιτικά και διπλωματικά την εικόνα της.

Παρότι η Χαμάς κατατάσσεται από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και την ΕΕ στην κατηγορία των διεθνών τρομοκρατικών οργανώσεων, ο Ισμαήλ Χανίγια, αργά και συστηματικά, εφάρμοσε ένα επικοινωνιακά και πρακτικά ευφυές μοντέλο «διττής εκπροσώπησης», διαχωρίζοντας ουσιαστικά το πολιτικό σκέλος της Χαμάς από το αντίστοιχο στρατιωτικό. Παράλληλα, η Χαμάς επέλεξε να επικοινωνεί με τα αραβικά και διεθνή ΜΜΕ μέσω πολλαπλών εκπροσώπων της χάριν ευελιξίας.

Το μοντέλο της «διττής εκπροσώπησης»

Η ευφυής αυτή επικοινωνιακή τακτική της «εποχής Χανίγια» σε συνδυασμό με την ύπαρξη μίας de facto διοικητικής μηχανής, που ορίζει τη μοίρα της Γάζας από το 2007, απέφερε μεταξύ άλλων το εξής πρακτικό αποτέλεσμα: Όταν άρχισε ο πόλεμος, ουδείς αμφισβήτησε – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ - ότι η Χαμάς θα έπρεπε να καταστεί συνομιλητής στις διαπραγματεύσεις για την διαμόρφωση της όποιας «επόμενης μέρας». Έτσι,  η οργάνωση Χαμάς βρέθηκε να συνομιλεί επισήμως, άμεσα ή μη - αλλά ως ίση προς ίσους! - με ανώτατους αξιωματούχους μυστικών υπηρεσιών σημαντικών κρατών.

Ανεξαρτήτως της τελικής έκβασης του πολέμου, η συγκεκριμένη de facto αναβάθμιση της Χαμάς δημιουργεί ένα πολύ ενδιαφέρον προηγούμενο, τη στιγμή που η διεθνής κοινότητα δεν διανοήθηκε ποτέ στο παρελθόν να συμπεριφερθεί με τόσο μεγάλη αβρότητα σε αντίστοιχες ισλαμιστικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η Αλ-Κάιντα ή το Ισλαμικό Κράτος. Έτι περαιτέρω, η επιτυχία του μοντέλου της «διττής εκπροσώπησης» εμπνεύσεως Χανίγια, αποδεικνύεται και μετά τον θάνατό του.

Η «νέα» Χαμάς του Σινουάρ

Παρότι επισήμως η Χαμάς δήλωσε ότι δεν θα λάμβανε μέρος στις επαφές της Ντόχας, στην πραγματικότητα συμμετείχε μακρόθεν και ‘ωσεί παρούσα’, μιας και η εφαρμογή όσων τυχόν θα είχαν συμφωνηθεί, θα έπρεπε να τύχουν και της δικής της αποδοχής. Και παρά το αισιόδοξο κλίμα που επικρατεί ενόψει των συνομιλιών που θα πραγματοποιηθούν την ερχόμενη εβδομάδα στο Κάιρο, ίσως είναι καιρός να ειπωθεί ξεκάθαρα ότι αυτήν την περίοδο διαμορφώνεται ενώπιόν μας ένα σημαντικό διπλωματικό προηγούμενο με απρόβλεπτες μελλοντικές επιπτώσεις, τις οποίες δεν αποκλείεται να δούμε όταν κάποια άλλη ένοπλη οργάνωση ή μη-αναγνωρισμένη διοικητική οντότητα μπει στον πειρασμό να μετρήσει τις δυνάμεις της με αφορμή κάποια από τις πολλές εστίες στρατιωτικής έντασης ανά τον κόσμο.

Αναπάντητο παραμένει μέχρι στιγμής το ερώτημα με ποιον τρόπο η «νέα» Χαμάς υπό τον Γιαχία Σινουάρ θα διαχειριστεί την επιτυχημένη παρακαταθήκη της «εποχής Χανίγια». Όποια κι αν είναι η απόφαση, είναι πρακτικά δύσκολο να εφαρμοστεί όσο ο Σινουάρ θα βρίσκεται υπό καταδίωξη, ανίκανος πρακτικά να διαχειριστεί τις διεθνείς σχέσεις που η «εποχή Χανίγια» καλλιέργησε από το 2007 μέχρι σήμερα.

Τι συμβαίνει με την Παλαιστινιακή Αρχή

Από την άλλη πλευρά, αφότου ξέσπασε ο πόλεμος, η διεθνής διπλωματία και η παγκόσμια κοινή γνώμη σαν να λησμόνησαν ότι ο μοναδικός διεθνώς αναγνωρισμένος, νόμιμος εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού είναι η Παλαιστινιακή Αρχή. Εδρεύει στη Ραμάλα, διατηρεί θεσμοθετημένη παρουσία στον ΟΗΕ και είναι μέλος του Αραβικού Συνδέσμου και του Οργανισμού Ισλαμικής Συνδιάσκεψης. Διαθέτει διπλωματική υπηρεσία και λειτουργεί πρεσβείες. Τέλος, διαθέτει και Πρόεδρο, τον Μαχμούντ Αμπάς, ο οποίος όμως ούτε καν προσκλήθηκε στη συνδιάσκεψη της Ντόχας, ούτε έχει υπονοηθεί ότι πρόκειται να προσκληθεί στις επικείμενες επαφές του Καΐρου.

Είναι γεγονός ότι από την έναρξη του πολέμου, εάν εξαιρέσουμε την εκτενή κάλυψη των γεγονότων από τα επίσημα ΜΜΕ της Παλαιστινιακής Αρχής, η πολιτική ηγεσία της διατηρεί σχετικά χαμηλούς τόνους. Δεν έλειψαν, μάλιστα, μεμονωμένες δημόσιες παρεμβάσεις αξιωματούχων της, που επέκριναν την Χαμάς, επιρρίπτοντάς της ευθύνες για την ανθρωπιστική καταστροφή, συνεπεία των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου. Από την άλλη, το Ισραήλ αρνήθηκε εξ αρχής οποιαδήποτε ανάμειξη της Παλαιστινιακής Αρχής στις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία. Συγχρόνως όμως, κανένας διαμεσολαβητικός παράγοντας δεν επέμεινε για το αντίθετο.

Υπενθυμίσεις Αμπάς προς τη διεθνή κοινότητα

Το τέλος της «εποχής Χανίγια» και το διαφαινόμενο δυσαναπλήρωτο κενό της, φαίνεται πως αποτέλεσαν αφορμή για τον Πρόεδρο Αμπάς να υπενθυμίσει στη διεθνή κοινότητα ότι συνεχίζει να είναι ο μοναδικός νόμιμος εκπρόσωπος των Παλαιστινίων. Δεν είναι τυχαίο ότι λίγα μόλις εικοσιτετράωρα μετά την δολοφονία Χανίγια, Παλαιστινιακή Αρχή και Αίγυπτος επανέφεραν παρασκηνιακά στο τραπέζι την πιθανότητα να αναλάβει η διακυβέρνηση της Ραμάλας τον έλεγχο του «Άξονα Φιλαδέλφειας» στη μεθόριο Γάζας-Αιγύπτου, ένα ενδεχόμενο που το Ισραήλ απέρριψε εξ αρχής. Ακολούθησαν οι πρόσφατες επισκέψεις του Μαχμούντ Αμπάς στη Μόσχα (13-14/8) και στην Άγκυρα (14-15/8), τονίζοντας ότι η Λωρίδα της Γάζας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Παλαιστινιακής Αρχής, καλώντας μάλιστα τον Τούρκο Πρόεδρο και τον Γ.Γ. του ΟΗΕ να επισκεφθούν μαζί του την Γάζα, νομιμοποιώντας με αυτόν τον τρόπο το αίτημα της Παλαιστινιακής Αρχής για απόκτηση συγκεκριμένου ρόλου στην «επόμενη μέρα».

Από την άλλη πλευρά, οι αρχιτέκτονες της εκεχειρίας του «πλαισίου Μπάιντεν», προς το παρόν τουλάχιστον, φαίνεται πως έχουν διαφορετική άποψη.