Ο Αϊ Γουέι Γουέι προσγειώθηκε χθες, Πέμπτη, στο αεροδρόμιο του Μονάχου αρχικά με προορισμό το Βερολίνο κι έπειτα το Λονδίνο. Μετά από τέσσερα χρόνια διώξεων και απογόρευσης εξόδου από την Κίνα, ο Γουέι Γουέι μόλις παρέλαβε το νέο του διαβατήριο ανακοίνωσε ότι ο πρώτος σταθμός του στο εξωτερικό θα ήταν η Γερμανία, η οποία του χορήγησε βίζα τεσσάρων χρόνων, την οποία μπορεί πλέον να αξιοποιήσει για τις εκθέσεις τους ανά την Ευρώπη. Ο Γουέι Γουέι είχε συλληφθεί προσχηματικά το 2011 για φοροδιαφυγή, μολονότι ο πραγματικός λόγος ήταν για πολλούς το γεγονός ότι με την καλλιτεχνική του δημιουργία ασκούσε κριτική στο κομμουνιστικό καθεστώς.

Το Βερολίνο αγαπά του Γουέι Γουέι

Η σύνδεση του Γουέι Γουέι με τη γερμανική πρωτεύουσα κινείται σε πολλά επίπεδα.O Γουέι Γουέι είχε σκηνοθετήσει, μεταξύ άλλων,μια ταινία μικρού μήκους με τίτλο «Βερολίνο σ´ αγαπώ». Η ταινία πραγματεύεται τη σχέση εξ αποστάσεως του Γουέι Γουέι με τον εξάχρονο γιο του Αϊ Λάο που ζει ήδη στο Βερολίνο με τη μητέρα του εδώ και 11 μήνες. Η ταινία προβλήθηκε στην Μπερλινάλε του 2015 και απέσπασε πολύ θετικά σχόλια. Στο μεταξύ το 2014 το ιστορικό μουσείο Μάρτιν Γκρόπιους Μπάου του Βερολίνου διοργάνωσε μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στον ανατρεπτικό κινέζο καλλιτέχνη, στην οποία ο ίδιος δεν είχε καταφέρει να παρευρεθεί. Ωστόσο μέσω διαδικτύου συνεργάστηκε άψογα με τον γερμανό επιμελητή της έκθεσης Γκέρεγκον Σίβερνιχ. Παράλληλα η Σχολή Καλών Τεχνών του Βερολίνου τον ανακήρυξε επισκέπτη καθηγητή, ήδη από το 2011. Κατά την ανακήρυξη αυτή βρισκόταν έγκλειστος σε μυστική φυλακή της Κίνας. Ωστόσο παρά τη στενή του σύνδεση με τη Γερμανία η πρώτη του έκθεση σε ευρωπαϊκό έδαφος, στην οποία θα είναι και ο ίδιος παρών, αναμένεται να γίνει στη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου.

Μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον καταστολής

Ο Γουέι Γουέι γνώρισε από παιδί τις πικρές πτυχές ενός αυταρχικού καθεστώτος. Ο πατέρας του ήταν καταξιωμένος ποιητής, πρώην έμπιστος φίλος του Μάο και από το 1958 έκπτωτος του Κομμουνιστικού Κόμματος. Η οικογένεια του Αϊ Γουέι Γουέι εστάλη σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Ο ίδιος μεγάλωσε γνωρίζοντας από πρώτο χέρι την κινεζική καταστολή, αλλά και την ταπείνωση που υφίστατο ο πατέρας του, ο οποίος ήταν υποχρεωμένος να καθαρίζει τουαλέτες ως «μέσο σωφρονισμού». Με το θάνατο του Μάο το 1976 σύσσωμη η οικογένεια επέστρεψε στο Πεκίνο. Αμέσως ο 21 ετών ο Αϊ Γουέι Γουέι γίνεται δεκτός στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πεκίνου, στο τμήμα Κινηματογράφου. Ως νεαρός φοιτητής όμως με έντονη πολιτική δράση στοχοποιείται και εξορίζεται. Φτάνει στη Νέα Υόρκη το 1981 όπου φοιτά για λίγο στη Σχολή Καλών Τεχνών Πάρσονς, την οποία σύντομα εγκαταλείπει, ενώ συνδέεται φιλικά με τον αμερικανό ποιητή Άλαν Γκίνσμπεργκ. Το 1993 επιστρέφει στην Κίνα όπου πειραματίζεται με διάφορες μορφές τέχνης και έρχεται συχνά αντιμέτωπος με το καθεστώς.

Σύγχρονη τέχνη και πολιτικός λόγος

O Γουέι Γουέι είναι δύσκολο να καταταχθεί σε μια κατηγορία. Πειραματίζεται με τις εικαστικές τέχνες, τον κινηματογράφο και τα νέα ηλεκτρονικά μέσα διαρκώς, ενώ, μολονότι δεν είναι επαγγελματίας αρχιτέκτονας τα έργα και οι κατασκευές του σε ανοιχτούς χώρους έχουν επηρεάσει έντονα τη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Το 2007 συμμετείχε στη documenta του Κάσελ με μια παρουσίαση στην οποία συμμετείχαν 1001 Κινέζοι σε «live» χρόνο. Στο μεταξύ λίγο νωρίτερα, το 2005, μπαίνουν στη ζωή του τα νέα ηλεκτρονικά μέσα και γίνεται έτσι ένας τακτικός, σφοδρός ενίοτε, σχολιαστής του πολιτικού γίγνεσθαι στην σύγχρονη Κίνα. Η σύλληψη δεν άργησε να έρθει το 2009, και η δεύτερη το 2011. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια της στέρησης του δικαιώματος εξόδου από τη χώρα τον στιγμάτισαν, πολιτικά και καλλιτεχνικά, γεγονός που αναμένεται να αποτυπωθεί στα μελλοντικά του έργα.

Ελίζαμπεθ Γκρενιέρ / Δήμητρα Κυρανούδη