Σήμερα, 5 Ιουλίου γιρτάζονται τα 75α γενέθλια του εθνικού συστήματος υγείας της Μεγάλης Βρετανίας, του NHS, στο Αββαείο του Ουέστμινστερ του Λονδίνου, εκεί όπου προσφάτως έγινε η στέψη του βασιλιά Καρόλου Γ'.

Όμως η λαμπερή τελετή, όπου θα τιμηθούν οι ήρωες γιατροί και νοσηλευτές που συνέβαλαν τα μέγιστα στη διαχείριση της πανδημίας, είναι παραπλανητική. Όχι μόνο επειδή οι Βρετανοί έχουν μια σχέση αγάπης-μίσους με το χρηματοδοτούμενο από το κράτος NHS – αλλά επειδή και το ίδιο το NHS βρίσκεται εδώ και καιρό «στην εντατική».

Εντείνεται η δυσαρέσκεια των Βρετανών

Περίπου 7,42 εκατομμύρια άνθρωποι περίμεναν για εξετάσεις ρουτίνας τον Απρίλιο - περισσότεροι από ποτέ άλλοτε. Σχεδόν 3,1 εκατομμύρια από αυτούς βρίσκονταν στις λίστες αναμονής για περισσότερες από 18 εβδομάδες, το μέγιστο επιτρεπόμενο χρονικό διάστημα. 371.000 περιμένουν για περισσότερο από ένα χρόνο. Ο πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ είχε υποσχεθεί να μειώσει σημαντικά τους χρόνους αναμονής, όμως αυτοί έχουν αυξηθεί σε επίπεδο ρεκόρ. Μέχρι στιγμής, ο Σούνακ έχει αποτύχει και σε αυτόν τον τομέα να τηρήσει τις υποσχέσεις του.

Ακόμη και σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, τα ασθενοφόρα χρειάζονται πολύ περισσότερο χρόνο από τον προβλεπόμενο για να φτάσουν στον προορισμό τους. Πολλοί Βρετανοί βιώνουν φρικτές στιγμές, όπως, για παράδειγμα, ηλικιωμένοι άνθρωποι που αναγκάστηκαν να περιμένουν μία ημέρα πεσμένοι στο πάτωμα, προτού φτάσει βοήθεια. Μόνο το 29% εξακολουθεί να είναι ικανοποιημένο από το NHS, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε την άνοιξη - το χαμηλότερο ποσοστό από καταβολής της σχετικής έρευνας, 40 χρόνια πριν.

Μία πολλά υποσχόμενη υπηρεσία

Το 1948, όταν ξεκίνησε η λειτουργία του NHS, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Η ευφορία ήταν έκδηλη και στην εορταστική εκδήλωση για τα εγκαίνια της υπηρεσίας είχε συμμετάσχει και ο τότε βασιλιάς Γεώργιος ΣΤ' και η οικογένειά του - συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης κόρης του, της μελλοντικής βασίλισσας Ελισάβετ Β'. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Νάιτζελ Λόσον είπε κάποτε ότι το NHS ήταν για τους Βρετανούς «κάτι σχεδόν σαν θρησκεία».

Η υπηρεσία παρέχει υγειονομική περίθαλψη σε κάθε κάτοικο του Ηνωμένου Βασιλείου, τόσο μέσω των γενικών γιατρών, των λεγόμενων οικογενειακών γιατρών, όσο και στα νοσοκομεία. «Κάθε άνδρας, γυναίκα και παιδί μπορεί να λάβει περίθαλψη από την υπηρεσία», διαφήμιζε τότε η κυβέρνηση. «Δεν υπάρχει ηλικιακό όριο και δεν υπάρχει κόστος».

Σύμβολο της “broken Britain”

Το NHS ήταν το αποκορύφωμα του κράτους πρόνοιας – όμως τώρα είναι για πολλούς το σύμβολο της «broken Britain», μιας Βρετανίας όπου τίποτα δεν λειτουργεί πια. Λόγω της ραγδαίας αύξησης του κόστους ζωής, οι εργαζόμενοι απαιτούν υψηλότερους μισθούς, γι’ αυτό και πραγματοποιούνται απεργίες σε πολλούς τομείς: στους σιδηροδρόμους, στη Royal Mail - αλλά και στο NHS. Για πρώτη φορά στην ιστορία τους, τα ιατρικά συνδικάτα κάλεσαν σε απεργία. Ως αποτέλεσμα, περίπου 650.000 ραντεβού και επεμβάσεις χρειάστηκε να επαναπρογραμματιστούν. Λίγο μετά την επέτειο του NHS, οι γιατροί θέλουν να απεργήσουν για σχεδόν μια εβδομάδα, κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Πλέον, δεν υπάρχει εμπιστοσύνη μεταξύ της κυβέρνησης και των υπαλλήλων του NHS, όπως δήλωσε ο Φιλ Μπάνφιλντ του Βρετανικού Ιατρικού Συλλόγου (BMA) στο βρετανικό πρακτορείο ειδήσεων PA. Γι’ αυτό και οι γιατροί εξωθούνται σε απεργία, ως ύστατη επιλογή. Οι συνθήκες εργασίας γίνονται όλο και πιο δύσκολες, όμως δεν υπάρχουν περισσότερα χρήματα. Αυτός είναι άλλος ένας λόγος για τον οποίο πολλοί εγκαταλείπουν το NHS.

Νέο σχέδιο 15ετίας για τη βελτίωση του NHS

Σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία, μόνο στην Αγγλία υπάρχει έλλειψη 112.000 εργαζομένων. Με μια τεράστια μεταρρύθμιση, ο πρωθυπουργός Σούνακ θέλει τώρα να αλλάξει την κατάσταση. Περισσότεροι από 300.000 επιπλέον γιατροί, νοσηλευτές και προσωπικό πρόκειται να προσληφθούν τα επόμενα 15 χρόνια, ενώ σχεδιάζονται επίσης αλλαγές στην εκπαίδευσή τους. Ωστόσο, τα μέτρα δεν είναι πιθανό να τεθούν σε ισχύ πριν από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές, οι οποίες είναι προγραμματισμένες για το 2024. Όμως ενόψει αυτών,το Συντηρητικό Κόμμα του Σούνακ βρίσκεται σαφώς πίσω στις δημοσκοπήσεις.

Ακόμα και το 1948, δεν ήταν όλοι ενθουσιασμένοι. «Δεν θα γίνει κάποιο θαύμα όταν η νέα υπηρεσία υγείας ξεκινήσει τη λειτουργία της», είχε δηλώσει ο Τζον Έντουαρντς, τότε δεξί χέρι του Υπουργού Υγείας. «Υπάρχουν πολλά απαρχαιωμένα κτίρια, έλλειψη εξοπλισμού και προσωπικού και θα υπάρχουν 60.000 κλίνες που θα παραμείνουν ανεκμετάλλευτες, καθώς οι νοσηλευτές είναι πολύ λίγοι». Φαίνεται σχεδόν σαν το NHS να μην έχει προοδεύσει καθόλου από την ίδρυσή του. Ωστόσο, η ιδιωτικοποίηση της υπηρεσίας αποκλείεται ως λύση. Το 90% των Βρετανών επιθυμεί να παραμείνει η υπηρεσία δωρεάν για όλους.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς