Οι εξελίξεις κινούνται με γρήγορους ρυθμούς. Πριν από λίγους μήνες όλα τα σημάδια έδειχναν προς την κατεύθυνση μίας αποκλιμάκωσης. Η Άγκυρα προσπαθούσε σε διάφορα μέτωπα να αποκαταστήσει τις διαλυμένες σχέσεις με τους γείτονές της. Στο τέλος, ακόμη και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις επωφελήθηκαν - για ένα σύντομο χρονικό διάστημα - από την επίθεση γοητείας του Ερντογάν.

Τα πράγματα άλλαξαν με τον πόλεμο στην Ουκρανία που παρείχε στον Τούρκο πρόεδρο το διεθνές πλαίσιο να προβάλει τον εαυτό του (και τη χώρα του) ως διαμεσολαβητή, ακόμη και ως ειρηνοποιό. Ωστόσο, η Άγκυρα είχε πάνω απ' όλα τα δικά της συμφέροντα κατά νου. Δεν συμμετέχει στις οικονομικές κυρώσεις κατά του Πούτιν. Σήμερα, η Τουρκία θεωρείται η τελευταία ανοιχτή πύλη της Ρωσίας προς τη Δύση.

Η ανακοίνωση του Ερντογάν ότι θα ασκήσει βέτο στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ αποτελεί πολιτική βόμβα στους κόλπους της συμμαχίας. Με την προειδοποίησή του ο Ερντογάν καταστρέφει την εικόνα του ενιαίου μετώπου που η Δύση καλλιέργησε απο την αρχή του πολέμου.

Πληθαίνουν οι φήμες για πρόωρες εκλογές στην Τουρκία

Η απειλή του βέτο είναι απλώς η αρχή. Εδώ και εβδομάδες, οι τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου πάνω από το Αιγαίο δηλητηριάζουν τις σχέσεις στη νοτιοανατολική πτέρυγα της συμμαχίας. Έρχονται στο μυαλό μνήμες του 2020, όταν η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονταν στα πρόθυρα στρατιωτικής σύρραξης. Οι πρόσφατες προσβολές του Ερντογάν κατά του Έλληνα πρωθυπουργού μετά το επιτυχημένο ταξίδι του στην Ουάσιγκτον αποτελούν μια λεκτική κλιμάκωση μοναδική στην ιστορία της δυτικής συμμαχίας.

Και οι μονομερείς ενέργειες της Άγκυρας έχουν συνέχεια. Ο πρόεδρος Ερντογάν ανακοίνωσε νέα τουρκική εισβολή στη βόρεια Συρία. Από το 2016 η Άγκυρα έχει διεξαγάγει τρεις φορές πόλεμο στη γειτονική χώρα θέτοντας υπό τον έλεγχό της μεγάλες περιοχές στη μεθοριακή περιοχή. Η επίσημη δικαιολογία κάθε φορά ήταν - και παραμένει - η ίδια: καταπολέμηση του κουρδικού PKK και των συμμάχων του.

Αυτό είναι μόνο ένα μέρος της αλήθειας. Ο πραγματικός λόγος για την απειλούμενη νέα κλιμάκωση εντοπίζεται στην ίδια την Τουρκία. Ο Ερντογάν ενεργεί από εσωτερικό πολιτικό υπολογισμό και από το φόβο μιας επικείμενης ήττας στις εκλογές. Για μια ακόμη φορά πληθαίνουν οι φήμες για πρόωρες εκλογές στην Τουρκία. Ένας πόλεμος κατά των Κούρδων είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να αποσπάσει την προσοχή από την καταστροφική οικονομική κατάσταση και να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους. Ήδη η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι σκοπεύει να εγκαταστήσει πολλούς Σύρους πρόσφυγες, που κάθε άλλο παρά δημοφιλείς είναι στον τουρκικό πληθυσμό, στις "απελευθερωμένες" ζώνες της βόρειας Συρίας.

Ο Ερντογάν εμφανίζεται ως υπερασπιστής του τουρκικού έθνους

Όμως η κατάσταση στην περιοχή ειναι συγκεχυμένη. Τα σχέδια του Ερτογάν συναντούν αντίσταση στην Δύση. Οι Κούρδοι στη βόρεια Συρία είναι οι σημαντικότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους. Για τον Τούρκο πρόεδρο οι αντιρρήσεις των ΗΠΑ και της Δύσης για ένα νέο πόλεμο στην Συρία είναι δευτερεύουσας σημασίας. Για τον Ερντογάν το βασικό κίνητρο είναι το αναμενόμενο εσωπολιτικό όφελος από μια νέα κλιμάκωση.

Όταν δύο σύμμαχοι διαφωνούν, ένας τρίτος επωφελείται - και αυτός ο τρίτος είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι Ρώσοι έχουν ήδη αποσύρει τα στρατεύματά τους από την περιοχή των συνόρων της Τουρκίας με τη Συρία. Η Μόσχα έχει μεταφέρει ένα μέρος των 60.000 στρατιωτών της στη Συρία στην Ουκρανία ως ενισχύσεις. Μπορεί να υποτεθεί ότι η Άγκυρα και η Μόσχα συντονίζουν τις ενέργειές τους στη Συρία.

Σε περίπτωση ενός νέου πολέμου στη Συρία, η δημόσια κριτική του Ερντογάν στις δημοκρατίες της Δύσης αναμένεται να ενταθεί. Οι προβλεπόμενες εντάσεις με την Δύση είναι δώρο Θεού για την προεκλογική εκστρατεία του Ερτογάν. Για άλλη μια φορά θα παρουσιαστεί ως ο υπερασπιστής του μεγάλου τουρκικού έθνους, προστατεύοντας τη χώρα από το ξεπούλημα των εθνικών της συμφερόντων στη Δύση.

Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους

*Ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής, σχολιαστής και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.