Τι είναι η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση; Μια οικονομική, μια πολιτική ή μια ένωση που βασίζεται σε κοινές αξίες; Πολύ περισότερα από αυτά, υποστηρίζει ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας Μεσούτ Γιλμάζ κατά τη χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου του για τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση στη γερμανική πρωτεύουσα. Η αρχική ιδέα για την ίδρυση μιας ευρωπαϊκής ένωσης αμέσως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η καθιέρωση μιας νέας ειρηνικής τάξης πραγμάτων. Μισό αιώνα μετά η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση είναι μια πραγματικότητα.

Αυτό όμως που κατά τον Γιλμάζ δεν έχει κατανοηθεί επαρκώς από τα μέλη της, είναι το γεγονός ότι η ΄Ενωση αποτελεί παγκόσμια δύναμη εξίσου σημαντική, όπως και οι ΗΠΑ. Αυτή η δύναμη πρέπει να αναγνωρίσει μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου τον υπαρκτό κίνδυνο «της διένεξης μεταξύ του ισλαμικού και χριστιανικού κόσμου». ΄Ενας τρόπος αντιμετώπισης αυτού του κινδύνου είναι κατά τον Γιλμάζ η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση: «Υποστηρίζω ότι η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση θα έδειχνε στον ισλαμικό κόσμο, ότι αξίες, όπως δημοκρατία, κράτος δικαίου, πλουραλισμός, ανθρώπινα δικαιώματα δεν ισχύουν μόνο για την Ευρώπη, αλλά για όλους τους ανθρώπους στον κόσμο. Μια απόρριψη του τουρκικού αιτήματος για ένταξη, παρά τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ενωση έναντι της Τουρκίας στο παρελθόν, θα είχε σίγουρα αρνητικές επιπτώσεις και για τις σχέσεις της Ευρώπης με τον ισλαμικό κόσμο.»

Στο βιβλίο του ο τούρκος πολιτικός επισημαίνει ότι οι προσπάθειες των κρατών-μελών της ΄Ενωσης από το 1963, έτος υπογραφής της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Αγκυρα, μέχρι σήμερα επικεντρώθηκαν κυρίως στην παρεμπόδιση της τουρκικής ένταξης. Πολλοί αμφέβαλλαν και εξακολουθούν να αμφιβάλλουν ακόμη για το κατά πόσον η Τουρκία ανήκει στην Ευρώπη. Για τον Γιλμάζ αυτό το ερώτημα έχει απαντηθεί θετικά, τόσο με τη Συμφωνία Σύνδεσης, όσο και με την απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Ελσίνκι το 1999, με την οποία δόθηκε στην Τουρκία το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Αυτή την άποψη υποστήριξαν σε σύντομες παρεμβασεις τους τόσο ο πρώην καγκελάριος της Αυστρίας, Φραντς Βρανίτσκι, όσο και ο πρώην έλληνας υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος, που βρέθηκε στο Βερολίνο στα πλαίσια επίσκεψης ελλήνων βουλευτών.

Καλεσμένος του γερμανικού εκδοτικού οίκου Berliner Wissenschaftsverlag ,που εξέδωσε το βιβλίο του Μεσούτ Γιλμάζ, ήταν και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσουκαλάς. Ο κ. Τσουκαλάς υποστήριξε στην ομιλία του την αναγκαιότητα μιας πολυ-πολιτισμικής και αποκεντρωμένης Ευρώπης, που θα βασίζεται σε κοινές αρχές, όπως είναι η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ισότητα των φύλων. Δηλαδή, σε εκείνες τις αρχές που διέπουν και τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Αυτά θα πρέπει να είναι άλλωστε τα μόνα κριτήρια για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και όχι οι πολιτιστικές ή οι θρησκευτικές καταβολές. Το δε επιχείρημα της ασφάλειας της Ευρώπης, που ανέπτυξε ο κ.Γιλμάζ σε σχέση με την ένταξη της Τουρκίας, το αποδέχθηκε και ο κ. Τσουκαλάς, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας, όπως και το συμφέρον της Ευρώπης, υπαγορεύει τη συνδρομή στην προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ.»

Αναφορά στα ελληνοτουρκικά έκανε και ο Μεσούτ Γιλμάζ. Υποστήριξε ότι η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση είχε θετικές επιπτώσεις και στην εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Για την κατάσταση αυτών των σχέσεων ο κ. Γιλμάζ δήλωσε στη Deutsche Welle: «Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Τουρκία δεν υπάρχει σχεδόν κανένα πολιτικό κόμμα που να ασκεί κριτική για τις φιλικές σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί. Επίσης δεν υπάρχει στην Ελλάδα σχεδόν κανένα κόμμα που να απορρίπτει την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία. Ως πρόσφατα ακόμη τα κόμματα τόσο στην Τουρκία, όσο και στην Ελλάδα εκμεταλλεύονταν τις διμερείς σχέσεις για εσωτερική κατανάλωση» Αναφερόμενος τέλος στο δημοψήφισμα στην Κύπρο, ο κ. Γιλμάζ χαρακτήρισε ως «ατυχία» την αρνητική ψήφο των ελληνοκυπρίων, εκφράζοντας στη συνέχεια την ευχή «ότι μελλοντικά αυτό το λάθος θα διορθωθεί».

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο

Τι είναι η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση; Μια οικονομική, μια πολιτική ή μια ένωση που βασίζεται σε κοινές αξίες; Πολύ περισότερα από αυτά, υποστηρίζει ο πρώην πρωθυπουργός της Τουρκίας Μεσούτ Γιλμάζ κατά τη χθεσινή παρουσίαση του βιβλίου του για τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ενωση στη γερμανική πρωτεύουσα. Η αρχική ιδέα για την ίδρυση μιας ευρωπαϊκής ένωσης αμέσως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η καθιέρωση μιας νέας ειρηνικής τάξης πραγμάτων. Μισό αιώνα μετά η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση είναι μια πραγματικότητα.

Αυτό όμως που κατά τον Γιλμάζ δεν έχει κατανοηθεί επαρκώς από τα μέλη της, είναι το γεγονός ότι η ΄Ενωση αποτελεί παγκόσμια δύναμη εξίσου σημαντική, όπως και οι ΗΠΑ. Αυτή η δύναμη πρέπει να αναγνωρίσει μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου τον υπαρκτό κίνδυνο «της διένεξης μεταξύ του ισλαμικού και χριστιανικού κόσμου». ΄Ενας τρόπος αντιμετώπισης αυτού του κινδύνου είναι κατά τον Γιλμάζ η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση: «Υποστηρίζω ότι η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση θα έδειχνε στον ισλαμικό κόσμο, ότι αξίες, όπως δημοκρατία, κράτος δικαίου, πλουραλισμός, ανθρώπινα δικαιώματα δεν ισχύουν μόνο για την Ευρώπη, αλλά για όλους τους ανθρώπους στον κόσμο. Μια απόρριψη του τουρκικού αιτήματος για ένταξη, παρά τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ενωση έναντι της Τουρκίας στο παρελθόν, θα είχε σίγουρα αρνητικές επιπτώσεις και για τις σχέσεις της Ευρώπης με τον ισλαμικό κόσμο.»

Στο βιβλίο του ο τούρκος πολιτικός επισημαίνει ότι οι προσπάθειες των κρατών-μελών της ΄Ενωσης από το 1963, έτος υπογραφής της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Αγκυρα, μέχρι σήμερα επικεντρώθηκαν κυρίως στην παρεμπόδιση της τουρκικής ένταξης. Πολλοί αμφέβαλλαν και εξακολουθούν να αμφιβάλλουν ακόμη για το κατά πόσον η Τουρκία ανήκει στην Ευρώπη. Για τον Γιλμάζ αυτό το ερώτημα έχει απαντηθεί θετικά, τόσο με τη Συμφωνία Σύνδεσης, όσο και με την απόφαση της Συνόδου Κορυφής του Ελσίνκι το 1999, με την οποία δόθηκε στην Τουρκία το καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας. Αυτή την άποψη υποστήριξαν σε σύντομες παρεμβασεις τους τόσο ο πρώην καγκελάριος της Αυστρίας, Φραντς Βρανίτσκι, όσο και ο πρώην έλληνας υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος, που βρέθηκε στο Βερολίνο στα πλαίσια επίσκεψης ελλήνων βουλευτών.

Καλεσμένος του γερμανικού εκδοτικού οίκου Berliner Wissenschaftsverlag ,που εξέδωσε το βιβλίο του Μεσούτ Γιλμάζ, ήταν και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσουκαλάς. Ο κ. Τσουκαλάς υποστήριξε στην ομιλία του την αναγκαιότητα μιας πολυ-πολιτισμικής και αποκεντρωμένης Ευρώπης, που θα βασίζεται σε κοινές αρχές, όπως είναι η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ισότητα των φύλων. Δηλαδή, σε εκείνες τις αρχές που διέπουν και τα κριτήρια της Κοπεγχάγης. Αυτά θα πρέπει να είναι άλλωστε τα μόνα κριτήρια για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση και όχι οι πολιτιστικές ή οι θρησκευτικές καταβολές. Το δε επιχείρημα της ασφάλειας της Ευρώπης, που ανέπτυξε ο κ.Γιλμάζ σε σχέση με την ένταξη της Τουρκίας, το αποδέχθηκε και ο κ. Τσουκαλάς, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας, όπως και το συμφέρον της Ευρώπης, υπαγορεύει τη συνδρομή στην προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ.»

Αναφορά στα ελληνοτουρκικά έκανε και ο Μεσούτ Γιλμάζ. Υποστήριξε ότι η προοπτική ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση είχε θετικές επιπτώσεις και στην εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Για την κατάσταση αυτών των σχέσεων ο κ. Γιλμάζ δήλωσε στη Deutsche Welle: «Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Τουρκία δεν υπάρχει σχεδόν κανένα πολιτικό κόμμα που να ασκεί κριτική για τις φιλικές σχέσεις που έχουν δημιουργηθεί. Επίσης δεν υπάρχει στην Ελλάδα σχεδόν κανένα κόμμα που να απορρίπτει την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία. Ως πρόσφατα ακόμη τα κόμματα τόσο στην Τουρκία, όσο και στην Ελλάδα εκμεταλλεύονταν τις διμερείς σχέσεις για εσωτερική κατανάλωση» Αναφερόμενος τέλος στο δημοψήφισμα στην Κύπρο, ο κ. Γιλμάζ χαρακτήρισε ως «ατυχία» την αρνητική ψήφο των ελληνοκυπρίων, εκφράζοντας στη συνέχεια την ευχή «ότι μελλοντικά αυτό το λάθος θα διορθωθεί».

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο