Είναι μία προειδοποίηση σε δραματικό τόνο, όπως το συνηθίζει ενίοτε ο πρόεδρος της Γαλλίας: η Ευρώπη θα καταρρεύσει ως «πολιτικό εγχείρημα», προειδοποιεί ο Εμανουέλ Μακρόν, εάν δεν προστρέξει σε βοήθεια εκείνων των χωρών, όπως η Ιταλία, που έχουν πληγεί βαρύτατα από την κρίση του κορωνοϊού. «Δεν έχουμε άλλη επιλογή», επισημαίνει ο Μακρόν στους Financial Times, από την έκδοση ενός κοινού ομολόγου «που θα συνδέει τα κοινά χρέη με μία κοινή εγγύηση», ώστε να παρέχεται οικονομική βοήθεια σε κάθε κράτος-μέλος, ανάλογα με τις ανάγκες του.

Για την ΕΕ έχει φτάσει «η ώρα της αλήθειας», λέει ο Εμανουέλ Μακρόν, ενώ παράλληλα προειδοποιεί ότι ενδεχόμενη έλλειψη αλληλεγγύης την ώρα της πανδημίας θα μπορούσε να πυροδοτήσει έκρηξη του λαϊκισμού στη Νότια Ευρώπη. Πολιτικό κεφάλαιο αντλεί ήδη από την κρίση η Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, το ίδιο κάνει ο Ματέο Σαλβίνι στην Ιταλία. Το ερώτημα που διχάζει την Ευρώπη είναι αν η ΕΕ θα προχωρήσει σε μία κοινή ανάληψη χρέους, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι οικονομικές επιπτώσεις του κορωνοϊού. Την Πέμπτη οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα επιχειρήσουν, μέσω τηλεδιάσκεψης, να βρουν μία λύση στο πρόβλημα. Για τον Μακρόν πάντως δεν υπάρχει άλλη λύση από το «κορωνο-ομόλογο». Η νέα έκκληση του Γάλλου προέδρου μέσω των Financial Times ασκεί πιέσεις στο Βερολίνο.

Απαιτούνται άμεσες λύσεις

«Ο Μακρόν αρέσκεται σε μεγάλες διακηρύξεις, αλλά είναι και ρεαλιστής», επισημαίνει ο Γιάννης Εμμανουηλίδης, διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC) στις Βρυξέλλες. Κατά την άποψή του ο Γάλλος πρόεδρος γνωρίζει καλά την απέχθεια των «Βορείων» απέναντι σε μία κοινοτικοποίηση χρέους και επιχειρεί, μιλώντας στους Financial Times, να μεταστρέψει την κοινή γνώμη, υποδεικνύοντας παράλληλα κοινό έδαφος για την εξεύρεση συμβιβασμού. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να απαλλαγεί το «κορωνο-ομόλογο» από την πολιτική φόρτιση που έχει προκαλέσει. Η ιδέα ότι δημιουργούμε κοινό «κορβανά» με χρέη ήταν πάντα ο εφιάλτης της Γερμανίας. Αλλά το πρόβλημα μπορεί να αμβλυνθεί με τους κατάλληλους χειρισμούς, επισημαίνει ο Γιάννης Εμμανουηλίδης. Γι αυτό πολλοί μιλούν πλέον για ένα «ομόλογο ανάπτυξης» με ειδικό σκοπό, μοναδικό χαρακτήρα, αυστηρή προσήλωση στον στόχο και περιορισμένη ευθύνη για τους συμμετέχοντες.

Σε τελική ανάλυση, σημειώνει ο επικεφαλής του EPC, ο Μακρόν έχει δίκιο όταν λέει ότι χρειάζεται άμεση ανάληψη δράσης, καθώς «βρισκόμαστε στην αρχή αυτής της κρίσης, θα υπάρξουν εξελίξεις, θα ενταθούν οι πιέσεις προς την Ευρώπη». Κατά συνέπεια, συμπεραίνει, είτε θα αναγκαστούμε να αντιδράσουμε όταν η κατάσταση φτάσει στο μη περαιτέρω, όπως είχε γίνει στη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, είτε θα πρέπει από την αρχή να καταβάλουμε προσπάθεια για να αποτρέψουμε τα χειρότερα.

Πόσα χρήματα χρειάζονται;

Στη συνέντευξή του ο Γάλλος πρόεδρος ανέφερε ότι θα χρειαστούν άλλα 40μ0 δισεκατομμύρια ευρώ, εκτός των κονδυλίων που έχουν συμφωνηθεί. Από την πλευρά του ο Γιάννης Εμμανουηλίδης εκτιμά ότι «δεν πρέπει να δεσμευθούμε σε ένα συγκεκριμένο ποσό, καθώς θα προκύψει ένας περίπλοκος συμβιβασμός». Ο ίδιος, ανατρέχοντας στην ορολογία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) επί ευρω-κρίσης, αποκαλεί «συνδυαστικό μπαζούκα» την επιστράτευση όλων των εργαλείων που έχουν προταθεί μέχρι στιγμής: 200 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια που χορηγεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, άλλα περίπου 250 δισεκατομμύρια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), συν τα κονδύλια για την αγορά εργασίας, συν το «κορωνο-ομόλογο». Εάν ευοδωθούν όλες αυτές οι προσπάθειες, θα έχει διατεθεί σχεδόν ένα τρισεκατομμύριο ευρώ.

Κατά την άποψη πολλών ειδικών αυτό είναι το ελάχιστο ποσό που απαιτείται, αλλά και πάλι δεν αρκεί, παρά μόνο για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Στη σημερινή συγκυρία έχει δίκιο ο Μακρόν όταν καταφεύγει σε δραματικούς τόνους, εκτιμά ο Γιάννης Εμμανουηλίδης: «’Εχει έρθει η ώρα για να συζητήσουμε ακόμη και για σενάρια τρόμου», επισημαίνει. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να αναλύσουμε την κατάσταση σε βάθος, να περιγράψουμε το πλήρες μέγεθος της κρίσης και να υπερβούμε κάποια όρια.

Οι προτεραιότητες της εσωτερικής πολιτικής

Διαφορετική ανάγνωση από τον Γάλλο πολιτικό επιστήμονα Μπρούνο Κοτρές από το Ίδρυμα Πολιτικών Επιστημών στο Παρίσι, ο οποίος θεωρεί ότι οι δηλώσεις Μακρόν οφείλονται κυρίως σε εσωτερικοπολιτικές σκοπιμότητες. «Θέλει να δείξει στους Γάλλους- και όχι μόνο- ότι εκείνος είναι που καταθέτει ιδέες και προασπίζεται την ενότητα της Ευρώπης», λέει ο Κοτρές. Σε μία εποχή που η Μαρίν Λεπέν και άλλοι εθνικιστές ευελπιστούν να κερδίσουν έδαφος, σε μία εποχή που κάποιοι ευαγγελίζονται κλειστά σύνορα και πλήρη ελευθερία δράσης στο όνομα της εθνικής κυριαρχίας, ο πρόεδρος της Γαλλίας προβάλλει την ιδέα της «ευρωπαϊκής κυριαρχίας» και επιμένει ότι μόνο από κοινού μπορεί η Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του κορωνοϊού.

«Όταν προβάλλει όλες αυτές τις μεγάλες ιδέες, μεγάλο μέρος τους εμφορείται από κίνητρα εσωτερικής πολιτικής» τονίζει ο Κοτρές, για να υπενθυμίσει ότι η πλειονότητα των Γάλλων δηλώνει μεν ευχαριστημένη από τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, αλλά δεν ξεχνά ότι στην αρχή της πανδημίας έγιναν λανθασμένοι χειρισμοί και επικρατούσε επικοινωνιακό χάος. Τώρα η πολιτική επιβίωση του προέδρου Μακρόν εξαρτάται από τις επιδόσεις του στο μέτωπο της οικονομίας. Ο κορωνοϊός μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις αρχικές επιτυχίες της προεδρικής θητείας του, ενώ οι ειδικοί εκφράζουν ανησυχίες για αύξηση του δημοσίου χρέους στο 120% του γαλλικού ΑΕΠ. Όταν λοιπόν ο πρόεδρος προειδοποιεί ότι πρέπει να βοηθήσουμε την Ιταλία, λέει ο Κοτρές, «έχει στο μυαλό του και τη Γαλλία». Κατά τα άλλα, ο Γάλλος αναλυτής θεωρεί ότι ήταν κάπως «αλλόκοτος» ο τρόπος που επέλεξε ο Μακρόν για να επανέλθει στο θέμα των ομολόγων. Από τη στιγμή που προκύπτει ένα πρόβλημα με μία γειτονική χώρα, επισημαίνει, το καλύτερο θα ήταν να συναντηθεί με την καγκελάριο για να το συζητήσουν με ηρεμία. Αντ’ αυτού προτίμησε να δώσει μία τεράστια συνέντευξη στους Financial Times. «Από τότε που εκδηλώθηκε η κρίση των Κίτρινων Γιλέκων, ο Μακρόν έχει χάσει την πυξίδα του», υποστηρίζει ο Μπρούνο Κοτρές. «Ακολούθησε η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, μετά ήρθε η κρίση του κορωνοϊού. Τώρα ο Μακρόν άγεται και φέρεται από έξωθεν παράγοντες, οι οποίοι καθορίζουν την πολιτική του...»

Μπάρμπαρα Βέζελ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου