Η απόφαση του Τζο Μπάιντεν να συμπεριλάβει μετά το Ισραήλ τη Σαουδική Αραβία στην περιοδεία του στην Εγγύς Ανατολή δεν ήταν καθόλου εύκολη.Και για να την κάνει πιο εύπεπτη, αναγκάστηκε να καταφύγει σε δικαιολογία μέσω της Washington Post, γράφοντας σε άρθρο του ότι του είναι σαφές πως πολλοί δεν συμφωνούν, αλλά θα προσπαθήσει να ενισχύσει μια «στρατηγική εταιρική σχέση» με το Ριάντ και παράλληλα να παραμείνει πιστός «στις θεμελιώδεις αμερικανικές αξίες».

Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η πραγματικότητα 

Αλλά στην παγκόσμια μνήμη έχει αποτυπωθεί η ξεκάθαρη γλώσσα που χρησιμοποίησε για τον βασιλικό οίκο, τον Οκτώβριο του 2018, τότε ως υποψήφιος πρόεδρος, μετά τη δολοφονία του δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του η κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα έκθεσε των μυστικών υπηρεσιών, η οποία κατονομάζει τον διάδοχο του θρόνου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, ως εκείνο που έδωσε τη διαταγή της δολοφονίας Κασόγκι.Σε αυτόν τον άνθρωπο ο Αμερικανός πρόεδρος θα δώσει το χέρι στο Ριάντ. Αλλά η πολιτική κατάσταση διεθνώς έχει αλλάξει: Ο πόλεμος στην Ουκρανία με τις ζοφερές για την οικονομία επιπτώσεις θα συνεχιστεί για πολύ ακόμη, όπως φαίνεται. Ο Μπάιντεν βρίσκεται ενώπιον μια εκλογικής αναμέτρησης για την ανανέωση των μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων και το 1/3 των Γερουσιαστών. Κατά συνέπεια τέτοιου είδους κατηγορίες ξεθωριάζουν, υποστηρίζει ο Έκαρτ Βερτς, διευθυντής του Ινστιτούτου Σπουδών για τη Εγγύς Ανατολή GIGA στο Αμβούργο.

«Φυσικά θα συνεχίσουν να υπάρχουν ευχολόγια στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θα παίξουν κάποιο ρόλο στο διάλογο, αλλά με διαφορετικό τρόπο, με διαφορετική διατύπωση και όχι όπως το έκανε ο Μπάιντεν, λέγοντας ότι ο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είναι ένας παρίας και ότι θα πρέπει να πληρώσει το τίμημα. Τέτοιες δηλώσεις δεν αναμένονται στο άμεσο και μεσοπρόθεσμο διάστημα. Υπάρχει όμως και ένας άλλος λόγος αυτής της αμερικανικής μεταστροφής: Ο Μπάιντεν επιδιώκει την προσέγγιση της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ. Και μπορεί να μην το επιτύχει στον ίδιο βαθμό με τα άλλα αραβικά κρατη που υπέγραψαν τις «Συμφωνίες του Αβραάμ» για μια εξομάλυνση των σχέσεών τους με τη χώρα, αλλά είναι πιθανή μια συνεργασία στο παρασκήνιο.

Τα οικονομικά συμφέροντα σε πρώτο πλάνο

Μάλιστα δημοσιογραφικές πληροφορίες κάνουν λόγο για έναν «οδικό χάρτη» που ετοιμάζει ο Λευκός Οίκος για ομαλοποίηση των σχέσεων. Η Wall Street Journal υποστηρίζει ότι ήδη υπάρχουν μυστικές συζητήσεις για συνεργασία Σαουδικής Αραβίας και Ισραήλ σε θέματα οικονομίας και ασφάλειας. Με αυτόν τον τρόπο το Ριάντ θα μπορούσε να δώσει άδεια για χρήση του εναέριου χώρου της σε ισραηλινά εμπορικά αεροσκάφη. Δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς και την έναρξη επίσημου διαλόγου κάποια στιγμή. Γίνονται εικασίες για δημιουργία μίας μορφής ΝΑΤΟ στην Εγγύς Ανατολή. Και επειδή βρίσκεται σε εξέλιξη ένας πόλεμος, ο οποίος είναι μεταξύ άλλων και οικονομικός, ενώ ο Μπάιντεν βρίσκεται σε μια οιωνεί προεκλογική εκστρατεία, οι αυξανόμενες τιμές παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο. «Είναι δώρο στην αντιπολίτευση» υποστηρίζει ο Γερμανός εμπειρογνώμων.

«Γι αυτόν τον λόγο ο Αμερικανός πρόεδρος έχει συμφέρoν να αυξήσει η Σαουδική Αραβία τις ποσότητες εξόρυξης του μαύρου χρυσού». Βέβαια, ακόμη κι αν το ήθελε το Ριάντ μπορεί μόνο μερικώς να ικανοποιήσει την επιθυμία του Μπάιντεν. Γιατί την περίοδο που οι τιμές πετρελαίου ήταν χαμηλές η Σαουδική Αραβία κατέγραψε μεγάλες απώλειες. Γι αυτό οι αυξήσεις είναι αναγκαιότητα από την δική της οπτική γωνία, όπως επισημαίνει ο Έκαρτ Βερτς. Αλλά εάν η Ρωσία μειώσει την παραγωγή της λόγω των κυρώσεων, τότε η Σαουδική Αραβία θα μπορούσε μεσοπρόθεσμα να αυξήσει την δική της.

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου