Στρογγυλά γενέθλια για τον Πούτιν, ημερομηνία-ορόσημο που θα σφράγιζε έναν πολιτικό θρίαμβο στο πεδίο των μαχών. Εδώ και καιρό ο Ρώσος πρόεδρος ήθελε να καταστρέψει με έναν βίαιο επιθετικό πόλεμο την Ουκρανία που προσπαθεί να γίνει μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Ξεκίνησε τον πόλεμο, αλλά ίσως να μην πίστευε ότι την ημέρα των 70ών γενεθλίων του θα ήταν τόσο πιεσμένος. Γιατί δέχεται αλλεπάλληλες ήττες. Πάνω από όλα όμως είναι μάρτυρας, μετά από 22 χρόνια στην εξουσία, κατάρρευσης μιας χώρας που ο ίδιος στην αρχή την έκανε να σταθεί και πάλι στα πόδια της μετά την χαοτική δεκαετία του 90.Μετά από περισσότερους από επτά μήνες αιματοχυσίας και χιλιάδες νεκρούς και στις δύο πλευρές, ο πρώην επικεφαλής της KGB, γνωστός για την ψυχρότητα των συναισθημάτων του, δεν θα αφήσει τα γεγονότα να του χαλάσουν εντελώς τα γενέθλιά.Ο εορτάζων που τον συγκρίνουν με τσάρο, λόγω των εμφανίσεών του στα υπέροχα παλάτια αλλά και της σχεδόν απεριόριστης δύναμής του, έχει αδυναμία στο καλό φαγητό. Πρόσφατα προσάρτησε τέσσερα ουκρανικά εδάφη παραβιάζοντας το διεθνές δίκαιο και προκαλώντας διεθνή κατακραυγή. Παρόλα αυτά, η Ρωσία δεν ελέγχει πλήρως τις περιοχές αυτές. Αλλά επέλεξε να τις προσαρτήσει για να παρουσιάσει τελικά ένα αποτέλεσμα μετά από μήνες πολέμου. «Διαφορετικά ο πόλεμος θα είχε χάσει το νόημά του», λέει ο πολιτικός επιστήμονας Αμπάς Γκαλιάμοφ. Αλλά δεν πρόκειται για νίκη, ούτε καν το Κρεμλίνο δεν το βλέπει έτσι.

Παράγων αποσταθεροποίησης  

Ο Γκαλιάμοφ, ο οποίος εργαζόταν ο ίδιος στο Κρεμλίνο, δεν θέλει να περιγράψει τον Πούτιν ως «τρελό», αλλά υποστηρίζει ότι «έχασε τον έλεγχο». Ο πρώην αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών, ο οποίος κάποτε έκανε καριέρα στη φοβερή σοβιετική KGB, δεν έχει πλέον τον έλεγχο, όπως και για μεγάλο χρονικό διάστημα στην πολιτική του ζωή. Τον σέρνουν από την μύτη τα γεγονότα στην Ουκρανία. Έχει χάσει την φήμη του ως «ιερή φιγούρα», ως εγγυητής της σταθερότητας. Έχει απειλήσει ακόμη και με πυρηνικά όπλα. Η χώρα βιώνει επίσης μια τεράστια ύφεση λόγω της πίεσης από τις κυρώσεις της Δύσης στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία. Χιλιάδες επιχειρήσεις έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, χιλιάδες Ρώσοι δεν έχουν δουλειά. Ο Γκαλιάμοφ κάνει λόγο για μια άνευ προηγούμενου αποβιομηχανοποίηση της χώρας. "Μετατρέπει τη Ρωσία σε χώρα του τρίτου κόσμου" λέει για τον Πούτιν. "Η ελίτ βρίσκεται σε κατάθλιψη γιατί η δήθεν γρήγορη νίκη τραβά σε μάκρος. Με τις ήττες του στρατού ήρθε το χάος στην μερική επιστράτευση. Σήμερα ο Πούτιν είναι ο μεγαλύτερος παράγων αποσταθεροποίησης. Η ρωσική ελίτ χάνει τα ερείσματά της μετά από 22 χρόνια προσήλωσης στον Πούτιν". Ο Γκαλιάμοφ υποστηρίζει εξίσου ότι οι δυνατότητές του είναι τεράστιες και λόγω της αφοσίωσης του μηχανισμού ασφαλείας στο πρόσωπό του. Με ένα μείγμα σκληρότητας απέναντι στη Δύση και επιδεικτικές ανθρώπινες στιγμές, ο Πούτιν ήξερε πάντα πώς να κερδίζει τους ανθρώπους.

Ακόμη και ως έφηβος ήταν παθιασμένος με τις πολεμικές τέχνες και μέχρι σήμερα παρουσιάζεται ως παίκτης τζουντόκα και χόκεϊ επί πάγου, ψάρεμα ή ιππασία. Παράλληλα, επανειλημμένα παρουσιάζεται ως φιλόζωος, ως σωτήρας ειδών υπό εξαφάνιση, συμπεριλαμβανομένης της τίγρης Amur. Κρατούσε όμως πάντα ως επτασφράγιστο μυστικό την ιδιωτική του ζωή. Μετά από σχεδόν 30 χρόνια γάμου, ο Πούτιν ανακοίνωσε το χωρισμό του από τη σύζυγό του Λιουντμίλα το 2013. Από τον γάμο απέκτησε δύο κόρες, την Γεκατερίνα που γεννήθηκε στη Δρέσδη το 1986 και τη Μαρία, ένα χρόνο μεγαλύτερη. Ο Πούτιν είναι και παππούς, αλλά επίσημα ελεύθερος - μέχρι σήμερα. Αξέχαστη παραμένει και η πτήση του με γερανούς στον ουρανό. Επειδή αντιμετώπισε προβλήματα στην πλάτη για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την προσγείωση, πολλοί αναρωτήθηκαν πώς θα ήταν αν ο Πούτιν δεν ήταν πια στη θέση που είναι. Έκτοτε, κυκλοφορούν φήμες για ασθένειες και αναπηρίες, κυρίως από τις δυτικές μυστικές υπηρεσίες. Αλλά ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τακτικά διαβεβαιώνει ότι ο Πούτιν είναι υγιής.

Ο Πούτιν γεννήθηκε στις 7 Οκτωβρίου 1952 στο Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη) και σπούδασε νομικά. Είναι το τρίτο παιδί μιας εργατικής οικογένειας. Ο πατέρας του έμεινε ανάπηρος από τραύματα στον πόλεμο, η μητέρα του επέζησε του αποκλεισμού του Λένινγκραντ από τους ναζιστές, έχασε δύο γιους και ήταν άνω των 40 ετών όταν γέννησε τον τρίτο και τελευταίο γιο, τον Βλαντιμίρ. Μετά την επιστροφή του από τη Δρέσδη το 1990, όπου υπηρέτησε την KGB, εργάστηκε ως σύμβουλος του δημάρχου της γενέτειράς του της Αγίας Πετρούπολης  Πολλοί από εκείνους που συνεργάστηκαν μαζί του στη διοίκηση της πόλης εκείνη την εποχή, τώρα κατέχουν υψηλές θέσεις. Ο Αλεξέι Μίλερ είναι επικεφαλής της Gazprom. Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ έγινε πρόεδρος και πρωθυπουργός και είναι αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ο Ιγκόρ Σεχίν είναι επικεφαλής της μεγαλύτερης ρωσικής εταιρείας πετρελαίου, της Rosneft, όπου ο πρώην καγκελάριος και φίλος του Πούτιν Γκέρχαρντ Σρέντερ ήταν κάποτε πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου. Από την εποχή του στην KGB στη Δρέσδη, έδωσε θέσεις επιρροής σε ανθρώπους που ήταν στενοί φίλοι, όπως ο επικεφαλής της εταιρείας βιομηχανικών και εξοπλισμών Rostec, Σεργκέι Χεμεζόφ.

Φίλοι και ευνοούμενοι στην εξουσία

Η λίστα αυτών που ευνόησε, μεταξύ των οποίων και πολλοί ολιγάρχες, είναι μακριά. Όλα αυτά παρουσιάζονται στο φίλμ "Ένα παλάτι για τον Πούτιν" του αντίπαλου του Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος είναι φυλακισμένος σε στρατόπεδο για ποινικούς κρατούμενους.Ο Ναβάλνι βλέπει τον Πούτιν ως τον πιο διεφθαρμένο πολιτικό της χώρας και τον κατηγορεί ότι δημιούργησε ένα σύστημα μαφιόζικου τύπου. «Τυπικά εκπροσωπούσε τα συμφέροντα του κράτους, αλλά στην πραγματικότητα απλώς βοηθούσε τους ληστές», λέει ο Ναβάλνι στην ταινία. Ο Ναβάλνι μετά βίας επέζησε μετά από απόπειρα δολοφονίας με τον παράγοντα χημικού πολέμου νοβιτσκόκ το 2020. Οι αντίπαλοί του κατηγορούν τον Πούτιν για πολλά εγκλήματα. Επί των δικών του ημερών, η Ρωσία διεξήγαγε πολέμους εναντίον της Τσετσενίας, της Γεωργίας, της Συρίας και της Ουκρανίας. Πολλοί επικριτές του Κρεμλίνου, μεταξύ των οποίων ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπόρις Νεμτσόφ, και δημοσιογράφοι όπως η Άννα Πολιτκόφσκαγια και η Νατάλια Εστεμίροβα, πυροβολήθηκαν. Επί χρόνια, ο Πούτιν βρίσκεται αντιμέτωπος με την κατηγορία ότι κατέστρεψε ότι είχε απομείνει από πολιτικές ελευθερίες και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Έχει διαλύσει βίαια διαμαρτυρίες και εκείνοι που σκέπτονται διαφορετικά διώκονται βάναυσα. Όταν ο προκάτοχός του Μπόρις Γέλτσιν ανακοίνωσε την παραίτησή του την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του 2000, ο Πούτιν υποσχέθηκε μια δημοκρατική Ρωσία.

Το 2020, ο Πούτιν τροποποίησε επίσης το Σύνταγμα της χώρας επιτρέποντάς του έτσι να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2036, εφόσον κατέβει υποψήφιος και κερδίσει. Μέχρι σήμερα, η ιδεολογία του επιθετικού αντιαμερικανισμού που αποκτήθηκε στη Σοβιετική Ένωση, έχει καταλάβει μεγάλο μέρος του ρωσικού πληθυσμού. Ο Πούτιν, ο οποίος βαφτίστηκε κρυφά ως Ρώσος Ορθόδοξος Χριστιανός κατά την κομμουνιστική εποχή, παρέμεινε πιστός στη σκληρή κριτική της Δύσης μέχρι σήμερα. Ταυτόχρονα όμως αναγκάστηκε να ηττηθεί στον αγώνα του ενάντια στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Φινλανδία και η Σουηδία είναι σχεδόν μέλη του ΝΑΤΟ. Στο μεταξύ, ο Ρώσος πρόεδρος βλέπει τον εαυτό του σε πόλεμο με τη Δύση. Στην αρχή  υπήρχε κάποια ελπίδα ότι οι σχέσεις Ρωσίας και Δύσης θα ευημερούσαν υπό τον Πούτιν. Τον Σεπτέμβριο του 2001 ήταν ο πρώτος Ρώσος πρόεδρος που απηύθυνε ομιλία στη γερμανική Βουλή στα γερμανικά. Οι εμπορικές σχέσεις εντατικοποιήθηκαν. Πάνω από όλα όμως η Γερμανία έγινε ακόμη πιο στενά εξαρτημένη από το ρωσικό αέριο από ό,τι πριν. Σήμερα όλα αυτά είναι ιστορία. 

Ο πολιτικός επιστήμονας Γκαλιάμοφ υποστηρίζει ότι ο Πούτιν ποντάρει τώρα πρωτίστως στην κλιμάκωση της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη για να προκαλέσει ρήγμα στην αλληλεγγύη της Δύσης με την Ουκρανία. Εάν η Ευρώπη δεν «παγώσει» μέχρι τον Μάρτιο, τότε τα πράγματα θα είναι άσχημα για τον ίδιο, έναν χρόνο πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2024. Δεδομένης της πτώσης των ποσοστών αποδοχής, ο Γκαλιάμοφ δεν βλέπει ότι ο Πούτιν μπορεί να εξασφαλίσει άλλη μια νίκη χωρίς χειραγώγηση του αποτελέσματος. Εάν το κάνει βέβαια μπορεί να οδηγήσει σε επανάσταση. Ο Γκαλιάμοφ βλέπει μόνο μία ειρηνική διέξοδο, την προετοιμασία ενός διαδόχου που να τον εμπιστεύεται.  Ποιος μπορεί να είναι; Ο Σεργκέι Σομπιάνιν, δήμαρχος της Μόσχας, για παράδειγμα.  Όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν ότι ο χρόνος του Πούτιν έχει τελειώσει και ότι είναι ξεκάθαρα υπεύθυνος για τις ήττες του στρατού. «Αν δεν είχε εισβάλλει στην Ουκρανία, κανείς δεν θα είχε συνειδητοποιήσει ότι ο ρωσικός στρατός είναι απλώς μια τίγρης από χαρτί».

Ουλφ Μάουντερ / dpa

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου