Όταν τα ρωσικά στρατεύματα ξημερώματα Παρασκευής προκάλεσαν φωτιά στους χώρους του πυρηνικού, ηλεκτροπαραγωγού εργοστασίου της Ζαπορίζια, του μεγαλύτερου στην Ευρώπη, προκλήθηκε φόβος παγκοσμίως για μια μεγαλύτερη πυρηνική καταστροφή. Παρά το ότι η αρμόδια ρυθμιστική αρχή για την πυρηνική ενέργεια στην Ουκρανία ανακοίνωσε ότι δεν υπήρξε διαρροή, η ρωσική επίθεση στη μονάδα πυρηνικής ενέργειας έστρεψε το βλέμμα της παγκόσμιας κοινότητας στις ενδεχόμενες συνέπειες αντίστοιχων επιθέσεων σε μια χώρα που είναι έντονα εξαρτημένη από την πυρηνική ενέργεια.

«Πρόκειται για μια πρωτοφανή περίπτωση στην ιστορία της πυρηνικής ενέργειας: ένα κράτος στο οποίο λειτουργούν 15 πυρηνικοί αντιδραστήρες να βρίσκεται εν μέσω ενός κανονικού πολέμου» ανέφερε στην DW o Σάουν Μπέρνι, ειδικός σε θέματα πυρηνικής ενέργειας στην Greenpeace Ανατολικής Ασίας. To εργοστάσιο της Ζαπορίζια στη νότια Ουκρανία περιλαμβάνει έξι αντιδραστήρες και παράγει περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα. Προς το παρόν σε λειτουργία βρίσκεται μόνο ένας πυρηνικός αντιδραστήρας.

Δεν υπάρχει σύστημα προστασίας για πόλεμο

Σύμφωνα με τον ειδικό της Greenpeace  οι πυρηνικοί σταθμοί της Ουκρανίας δεν ήταν σε καμία περίπτωση προετοιμασμένοι για μια πολεμική σύγκρουση πλήρους κλίμακας. Υπό αυτό το πρίσμα θεωρεί το χτύπημα στον σταθμό της Ζαπορίζια ως «μια τρομακτική αρχή στην πυρηνική εποχή». Μάλιστα όπως εξηγεί, ενώ πολλοί πυρηνικοί σταθμοί ενέργειας στην πρώην Σοβιετική Ένωση είχαν κατασκευαστεί υπό του εδάφους, στην Ουκρανία είναι όλοι υπέργειοι. «Ένας πυρηνικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι από τις πιο περίπλοκες και ευαίσθητες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, οι οποίες απαιτούν ένα σύνθετο σύστημα πόρων ώστε να είναι ανά πάσα στιγμή ασφαλής» εξηγεί ο ειδικός.

Τα σενάρια προκαλούν τρόμο. Οι αντιδραστήρες που βρίσκονται σε λειτουργία είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε περίπτωση διακοπής του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη διάρκεια ενός πολέμου. Εάν η τροφοδοσία ενός πυρηνικού σταθμού με ρεύμα καταστεί αδύνατη λόγω σφοδρού βομβαρδισμού, αυτό θα μπορούσε να απενεργοποιήσει την ψύξη του αντιδραστήρα. Σε ένα χειρότερο σενάριο θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση του όλου συστήματος, όπως στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας, συνοδευόμενη από «μαζική έκλυση ραδιενέργειας».

Ευάλωτη περιοχή, εγκαταστάσεις υψηλού κινδύνου

Σύμφωνα με ενημέρωση της Greenpeace, η περιοχή της Ζαπορίζια θεωρείται σε κάθε περίπτωση «υψηλού κινδύνου». Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της είναι άλλωστε ήδη ευάλωτες, έχοντας σχεδιαστεί στις αρχές της δεκαετίας του 70. Ο Ρότζερ Σπάουτζ, ειδικός σε θέματα πυρηνικής ενέργειας από την Greenpeace Γαλλίας και Λουξεμβούργου παρατηρεί ότι η ενδεδειγμένη διάρκεια ζωής των 40 χρόνων έχει ήδη ξεπεραστεί, όπως και στην περίπτωση της Γαλλίας.

«Ένας τέτοιος σταθμός χρειάζεται ρεύμα 24 ώρες το 24ωρο» λέει χαρακτηριστικά, τονίζοντας ότι οι εφεδρικές γεννήτριες ενέργειας με καύσιμα όπως ντίζελ μπορεί να μην είναι σε θέση να λειτουργήσουν μετά από μερικές εβδομάδες. Επίσης ο ίδιος υπογραμμίζει τον κίνδυνο καταστροφής των αποθεμάτων σε καύσιμα από διασταυρούμενα πυρά. Από την πλευρά του πάντως ο Νταγκ Γουέιρ, διευθυντής ερευνών στο βρετανικό Παρατηρητήριο Συγκρούσεων και Περιβάλλοντος, σημειώνει κλείνοντας ότι οι πυρηνικοί σταθμοί δεν πρέπει να δέχονται επιθέσεις σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, εξαιτίας των κινδύνων που εγκυμονούν. Αν θα τηρηθεί αυτή η αρχή στην περίπτωση της Ουκρανίας, παραμένει αβέβαιο.

Στιούαρτ Μπράουν

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη