Ο πόλεμος είναι μία κτηνωδία, εξ ορισμού. Διότι βασίζεται στην άσκηση οργανωμένης βίας για την επίτευξη πολιτικών στόχων. Μόνο το Διεθνές Δίκαιο μπορεί να θέσει όρια στην αχαλίνωτη βία. Αλλά τι ακριβώς συνεπάγεται αυτό για την απάνθρωπη καθημερινότητα που επικρατεί σήμερα στο Ισραήλ και τη Γάζα;

Όσον αφορά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, όταν οι αποκαλούμενοι «μαχητές» της Χαμάς σκότωσαν περισσότερους από 1.300 ανθρώπους μέσα σε μία μέρα και απήγαγαν άλλους 200, η εικόνα είναι μάλλον σαφής. Μιλώντας στην DW ο Στέφαν Τάλμον, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βόννης, κάνει λόγο για μία «μαζική δολοφονία». Αν και συνεκτιμά τη μακροχρόνια αντιπαράθεση μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων στην περιοχή, επισημαίνει και κάτι ακόμη: ότι η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ήταν από μόνη της τόσο ασυνήθιστη σε ένταση και έκταση, ώστε το Διεθνές Δίκαιο τη θεωρεί ένοπλη σύρραξη (ανεξαρτήτως των όσων είχαν προηγηθεί).  

Τα όρια στο δικαίωμα αυτοάμυνας

Ασφαλώς δεν επιδέχεται αμφισβήτηση το δικαίωμα του Ισραήλ να αμυνθεί σε μία ένοπλη επίθεση, επικαλούμενο το άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο θέτει όρια στο δικαίωμα αυτοάμυνας. Και μία από τις θεμελιώδεις επιταγές του Ανθρωπιστικού Δικαίου είναι η διάκριση μεταξύ ενόπλων και αμάχων, μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών στόχων. Αυτό σημαίνει ότι οι άμαχοι δεν μπορούν να θεωρούνται στόχος εκ προθέσεως, απαγορεύεται να χτυπηθούν με δόλο.

Τι συμβαίνει όμως όταν η Χαμάς τοποθετεί εκτοξευτές πυραύλων σε κατοικημένες περιοχές; Σε αυτή την περίπτωση, δηλώνει ο Στέφαν Τάλμον, «το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να χτυπήσει τους εκτοξευτές πυραύλων, ακόμη και αποδεχόμενο τον κίνδυνο να προκύψουν παράπλευρες απώλειες στον άμαχο πληθυσμό. Απώλειες που μπορεί να είναι βαρύτατες, ανάλογα με την έκταση των πολεμικών επιχειρήσεων».

Το πρόβλημα είναι ωστόσο ότι θεωρείται σχεδόν αδύνατος ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών στόχων στη Λωρίδα της Γάζας, μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες και πυκνοχτισμένες περιοχές του πλανήτη. Πολλές φορές τα τούνελ της Χαμάς διέρχονται κάτω από πολυκατοικίες, ενώ οι εγκαταστάσεις της μπορεί να καταλαμβάνουν ιδιωτικές κατοικίες και κτίρια γραφείων. Το Διεθνές Δίκαιο δύσκολα βρίσκει απάντηση σε μία τέτοια ιδιομορφία. 

Ο καθηγητής Στέφαν Τάλμον αναφέρει ότι «εάν η Χαμάς κρύβεται σε σχολεία, τεμένη και νοσοκομεία, τα κτίρια αυτά είναι θεμιτοί στρατιωτικοί στόχοι», ενώ αν η ίδια η Χαμάς εισβάλλει σε κατοικημένα κτίρια για να εγκαταστήσει εκεί στρατιωτικό εξοπλισμό, θεωρείται ένοχη για εγκλήματα πολέμου. 

«Όχι» στον αποκλεισμό της Γάζας 

Σε μία άλλη εξέλιξη το Ισραήλ έχει προχωρήσει στον πλήρη αποκλεισμό της Γάζας, διακόπτοντας την παροχή νερού, ρεύματος, τροφίμων και καυσίμων. Κατ' αυτόν τον τρόπο οι άμαχοι στερούνται τα βασικά αγαθά για την επιβίωσή τους. Η ισραηλινή ΜΚΟ B'tselem κάνει λόγο για «έγκλημα πολέμου» από την πλευρά του Ισραήλ, ενώ οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» ξεκαθαρίζουν ότι πρόκειται για μία «συλλογική τιμωρία στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο».

Σε αυτό συμφωνεί ο διεθνολόγος Στέφαν Τάλμον. Όπως επισημαίνει, «η συλλογική τιμωρία του πληθυσμού απαγορεύεται στο Διεθνές Δίκαιο, σύμφωνα με την κρατούσα άποψη. Δεν είναι όλοι οι Παλαιστίνιοι μέλη της Χαμάς, ούτε συνυπεύθυνοι για τις πράξεις της. Όμως οι συνέπειες του αποκλεισμού αφορούν όλους...»

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου