Ο γερμανικής καταγωγής ρουμάνος πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις θεωρούνταν ένα είδος πολιτικό αντίβαρο στους εθνικιστές πολιτικούς σε κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Όπως δηλώνει ο ίδιος ασπάζεται τις αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του κράτους δικαίου και τάσσεται υπέρ της συνεννόησης στην ΕΕ. Ο ρουμάνος πρόεδρος είναι μέλος της γερμανικής μειονότητας της Τρανσυλβανία, στην οποία ζει εδώ και αιώνες και πολλοί Ούγγροι.

Προφανώς για ψηφοθηρικούς λόγους ο πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις υιοθέτησε, σε ανακοίνωση στα μέσα ενημέρωσης, ένα παλιό αφήγημα των ρουμάνων εθνικιστών και κατηγόρησε την αξιωματική αντιπολίτευση των Σοσιαλδημοκρατών ότι με τη βοήθεια εκπροσώπων της γερμανικής κοινότητας προωθεί μυστικά το ξεπούλημα της Τρανσυλβανίας στην Ουγγαρία. Κατηγόρησε μάλιστα εμμέσως των ούγγρο πρόεδρο Βίκτορ Όρμπαν ότι κινεί από τα παρασκήνια τα νήματα για την πραγματοποίηση του σχεδίου.

Λάδι στη φωτιά ρίχνει ο ρουμάνος πρόεδρος

Οι δηλώσεις του ρουμάνου προέδρου προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις σε Ρουμανία και Ουγγαρία και θεωρούνται σπάσιμο ενός ταμπού διότι με τις εθνικιστικές του κορώνες οξύνει ακόμα περισσότερο τις πολιτικές αντιπαραθέσεις γύρω από την εσωτερική πολιτική στη Ρουμανία. Καθοριστικές θεωρούνται ωστόσο οι εμπρηστικές δηλώσεις του Κλάους Γιοχάνις και για τις ρουμανο-ουγγρικές σχέσεις, έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες σταθερότητας στην περιοχή.

Αφετηρία των δηλώσεων Γιοχάνις είναι το αίτημα του ουγγρικού πληθυσμού της περιοχής Σεκλερλάντ για ένα καθεστώς αυτονομίας. Εδώ και πολλά χρόνια οι βουλευτές του κόμματος «Δημοκρατική Ομοσπονδία Ούγγρων της Ρουμανίας» καταθέτουν συνεχώς σχετικό νομοσχέδιο στο κοινοβούλιο, το οποίο ωστόσο απορρίπτεται πάντα, γεγονός που πλέον δεν εκπλήσσει κανέναν.

Τα πραγματικά κίνητρα

Τέλη Απριλίου ωστόσο το νομοσχέδιο κατατέθηκε και πάλι στη βουλή. Επειδή όμως εξέπνευσε η διορία συζήτησης του, το νομοσχέδιο έλαβε «πράσινο φως», όπως προβλέπει ο κανονισμός. Ο πρόεδρος Γιοχάνις έκανε τότε λόγο για αποσχιστικό σενάριο Σοσιαλδημοκρατών και βουλευτών της ουγγρικής μειονότητας. Αποδείξεις δεν κατέθεσε. Η εκπνοή της διορίας οφείλεται μάλλον περισσότερο σε τσαπατσουλιά παρά σε σκευωρία. Εκτός αυτό θεωρείται δεδομένο ότι η Άνω Βουλή, που έχει και τον τελευταίο λόγο στην έγκριση νομοσχεδίου, θα το απορρίψει.

Ο Κλάους Γιοχάνις ωστόσο έπαιξε το εθνικιστικό χαρτί. Τι τον οδήγησε σε αυτή την κίνηση; Η φιλικά διακείμενη προς το πρόεδρο εθνικοφιλελεύθερη κυβέρνηση της χώρας έχει απολέσει εδώ και καιρό τη πλειοψηφία της στη βουλή. Τέλη του χρόνου διεξάγονται στη Ρουμανία γενικές εκλογές. Οι δημοσκοπήσεις έδιναν πριν από μερικούς μήνες προβάδισμα στη κυβέρνηση. Η κακή ωστόσο διαχείριση της πανδημίας οδήγησε σε σημαντική πτώση των κυβερνητικών ποσοστών.

Oι Ούγγροι κατηγορούνται για προδοσία

Σε εκλογικές περιόδους ή εποχές κρίσεων το «ουγγρικό χαρτί» ρίχνεται εδώ και χρόνια στον προεκλογικό αγώνα στη Ρουμανία. Συνήθως κατηγορείται η γειτονική Ουγγαρία ότι θέλει να προσαρτήσει τη Τρανσυλβανία, όπου ζουν περίπου 1,5 εκατομμύρια Ούγγροι. Έτσι δεν είναι οι πρώτοι φορά που οι βουλευτές της ουγγρικής μειονότητας εξυβρίζονται ως «πέμπτη φάλαγγα» και «προδότες».

Με τις πρόσφατες δηλώσεις του ο Κλάους Γιοχάνις αποκλείει τον εαυτό του από τις τάξεις των ευρωπαίων πολιτικών, γράφει ο φιλελεύθερος νομικός Πέτερ Εκστάιν-Κόβακς, μέλος της ουγγρικής μειονότητας. Από τη πλευρά του ο πρώην αντικαθεστωτικός και ακτιβιστής υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων Γκάμπριελ Αντρέσκου εκτιμά ότι ο ρουμάνος πρόεδρος «ανοίξει το δρόμο για την πλήρη αποξένωση των Ούγγρων της Ρουμανίας. Και σημειώνει ότι «το ρουμανικό κράτος έχει πλέον χάσει τον έλεγχο για τη ζωή των Ούγγρων στη Τρανσυλβανία».

Επικίνδυνη αντιπαράθεση με άδηλο τέλος

Ο έλεγχος αυτός έχει περιέλθει στον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος επιδοτεί κάθε χρόνο με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ τους Ούγγρους της Ρουμανίας, μιας και τους χρειάζεται ως ψηφοφόρους του κόμματός του.

Οι πρώτες αντιδράσεις του Βίκτορ Όρμπαν στις δηλώσεις Γιοχάνις χαρακτηρίστηκαν χλιαρές. Στο μεταξύ όμως ο ούγγρος πρωθυπουργός ανήρτησε στο Facebook φωτογραφία παλιάς υδρογείου σφαίρας που απεικονίζει την λεγόμενη «Μεγάλη Ουγγαρία» στα σύνορά της πριν το 1918, δηλαδή πριν τη Συνθήκη του Τριανόν. Στα εδάφη της συμπεριλαμβάνονταν τότε και η Κροατία, η Ρουμανία, η Σερβία, και η Σλοβακία. Η ανάρτηση προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις στη Ρουμανία.

Η βουλή στο Βουκουρέστι αποφάσισε να ορίσει την 4η Ιουνίου ως εθνική εορτή. Στις 4 Ιουνίου του 1920 η Ουγγαρία υπέγραφε τη Συνθήκη του Τριανόν και η Τρανσυλβανία περνούσε στην κυριαρχία της Ρουμανίας. Δέκα χρόνια νωρίτερα ο Βίκτορ Όρμπαν είχε ανακηρύξει την 4η Ιουνίου σε ημέρα εθνικής ενότητας των απανταχού Ούγγρων. Για πολλούς Ούγγρους η επέτειος αυτή είναι, ακόμα και 100 χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης στο Τριανόν, ημέρα θρήνου.

Κένα Βέρσεκ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος