Ο Χάντκε και ο Γκρας για τις αδελφές Κέσλερ
7 Δεκεμβρίου 2025
Πριν από λίγες μέρες πήραν την απόφαση να φύγουν μαζί από τη ζωή όπως είχαν ζήσει μαζί. Και έφυγαν. Οι δίδυμες αδελφές Κέσλερ που πλησίαζαν πια τα ενενήντα, θεές του βαριετέ τις δεκαετίες του πενήντα και του εξήντα, πάντα ημίγυμνες και ποτέ χυδαίες, σύμβολο χειραφέτησης του γυναικείου σώματος την εποχή του παλαιάς κοπής πουριτανισμού. Ξεκίνησαν από τη Σαξωνία στην Ανατολική Γερμανία, ο μπαμπάς, μέθυσος και βίαιος εγκατέλειψε τη μαμά, τον επισκέφθηκαν μια φορά για διακοπές στο Ντίσελντορφ και έμειναν, έστω κι αν υπέφεραν μαζί του. Είχαν μεγάλα σχέδια: τον χορό και το τραγούδι.
Και διέπρεψαν, όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και στη Γαλλία, τις ΗΠΑ και πρωτίστως στην Ιταλία, όπου έζησαν για χρόνια και θεωρούνταν πια οι «εθνικές γάμπες» της χώρας. Λυγερόκορμες, ζωηρές, φινετσάτες, η μια σωσίας της άλλης, με απαράμιλλα πανομοιότυπες κινήσεις επί σκηνής. Είχαν εμφανιστεί μέχρι και στο περίφημο κέντρο της εποχής Νεράιδα στην Αθήνα του 1968. Πανομοιότυπη ήταν και η απόφασή τους να αποχωρήσουν από τη σκηνή της ζωής με υποβοηθούμενη αυτοκτονία.
Μια αιφνιδιαστική εμφάνιση
Δυο μπάμπολες που αφήνουν πίσω τους πάμπολλες αναμνήσεις, αλλά και δυο αποτυπώματα στο έργο μεγάλων συγγραφέων. Ήταν τον Ιανουάριο του 1971, όταν στη Schaubühne του Βερολίνου ο θρυλικός Κλάους Πάιμαν ανέβαζε με εκλεκτούς ηθοποιούς της εποχής το καινούργιο έργο του Πέτερ Χάντκε «Η παρακινδυνευμένη κίνηση», ένα έργο υπονόμευσης της τρέχουσας χρήσης της γλώσσας. Μέσα από αλλεπάλληλους διαλόγους των ηρώων ο Χάντκε ήθελε να δείξει πόσο κίβδηλη είναι η υποτιθέμενη σαφήνεια της γλώσσας, πόσο οι λέξεις και οι φράσεις αποκτούν εναλλασσόμενες σημασίες στα διαφορετικά κάθε φορά συμφραζόμενα.
Στο τελευταίο μέρος του έργου οι ήρωες εκπλήσσονται, καθώς επί σκηνής εμφανίζεται σαν φάντης μπαστούνι, πρώτα από δεξιά η Αλίς και σε λίγο από αριστερά η Έλεν Κέσλερ. Με πανομοιότυπες βαλιτσούλες, πανομοιότυπες κινήσεις, πανομοιότυπα λόγια. Μόνο για ένα κολιέ θα διαφωνήσουν, στη μια αρέσει, στην άλλη όχι, οπότε και θα απορρυθμιστούν στα νέα συμφραζόμενα, η μια λύνει τα κορδόνια ενός ήρωα, η άλλη τα δένει, η μια βγάζει τα παπούτσια ενός άλλου, η άλλη του τα ξαναφοράει, η μια φέρνει ποτήρια και ποτά για όλους, η άλλη τα μαζεύει. Μέχρι να εξαφανιστούν όπως εμφανίστηκαν, αιφνιδιαστικά, από τη σκηνή.
Λογοτεχνία και πραγματικότητα
Μετά από πολλά χρόνια, το 1999, ο έτερος νομπελίστας, ο Γκύντερ Γκρας, κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Ο αιώνας μου», εκατό σύντομα κείμενα, ένα για κάθε χρονιά του εικοστού αιώνα, το καθένα με το άρωμα της εποχής του. Το 1958 είναι αφιερωμένο σ’ αυτό που οι Αμερικανοί είχαν ονομάσει «θαύμα των δεσποινίδων». Μετά το οικονομικό θαύμα των μεταπολεμικών χρόνων, στη Γερμανία υπήρχαν πάλι περιθώρια για ευζωία, για άνεση, για ομορφιά. Η λατρεία των δεσποινίδων εικονογραφείται με την ιστορία των δίδυμων αδελφών Κέσλερ. Ο Γκρας διηγείται με λίγες πινελιές τη ζωή και την καριέρα τους, σαν ο ίδιος να είναι ένας πλέι μπόι στο Ντίσελντορφ, γόνος πλούσιας οικογένειας με βιομηχανία απορρυπαντικών, «τσιμπημένος» με τις απρόσιτες Κέσλερ. Τουλάχιστον τις προωθεί, πείθει τον μπαμπά να τις αφήσει ελεύθερες να δουλέψουν στο καμπαρέ Παλλάδιον, μετά στο Λίντο του Παρισιού.
Η διήγηση είναι τόσο πειστική, ώστε πολλοί πείστηκαν ότι ήταν αληθινή. Σε ένα εμπεριστατωμένο κατά τα άλλα άρθρο του περιοδικού Lifo πριν από λίγα χρόνια για τις αδελφές Κέσλερ παρατίθενται αποσπάσματα του Γκύντερ Γκρας σαν να πρόκειται για ρεπορτάζ, για ντοκουμέντα της ζωής τους. Άλλη μια φορά που η λογοτεχνία υποδύθηκε τέλεια την πραγματικότητα. Χρόνια πριν το γερμανικό περιοδικό ποικίλης ύλης Neue Revue είχε ξεκινήσει έρευνα για να διαλευκάνει τις ενδεχομένως ερωτικές σχέσεις του Γκρας με τις Κέσλερ μετά από τις τόσες πικάντικες λεπτομέρειες του κειμένου. Τέλος στην έρευνα δόθηκε από τις ίδιες τις Κέσλερ: «Ανοησίες! Έχουμε συναντήσει τον κύριο Γκρας μόνο πολύ φευγαλέα.»