Ο Μωάμεθ με μια βόμβα στο κεφάλι έτοιμη να εκραγεί. Με αυτό το σκίτσο ο δανός γελοιογράφος Κουρτ Βέστεργκορντ έγινε διάσημος σε ολόκληρη τη γη προκαλώντας βίαιες αντιδράσεις στον μουσουλμανικό κόσμο. Χθες έγινε γνωστό ότι ο γελοιογράφος απεβίωσε σε ηλικία 86 ετών μετά από πολυετή ασθένεια.

«Η παρακαταθήκη του Κουρτ Βέστεργκορντ είναι ο αγώνας του για την ελευθερία της γνώμης», γράφει η δανέζικη εφημερίδα Jyllands-Posten, η οποία είχε δημοσιεύσει τα επίμαχα σκίτσα. Από την πλευρά της η εφημερίδα Berlingske παρατηρεί ότι ο σκιτσογράφος «ενσαρκώνει στη Δανία την ελευθερία της άποψης».

Το 2005 η Jyllands-Posten ανέθεσε στον Βέστεργκορντ και άλλους σκιτσογράφους να φτιάξουν γελοιογραφίες με θέμα των Μωάμεθ. Στη συνέχεια δημοσίευσε 12 σκίτσα στο πολιτιστικό της ένθετο υπό τον τίτλο «Το πρόσωπο του Μωάμεθ». Κανένα σκίτσο όμως δεν προκάλεσε αντιδράσεις όπως εκείνα του Κουρτ Βέστεργκορντ. Μήνες μετά τη δημοσίευση ξέσπασε ένα κύμα βίαιων αντιδράσεων στον ισλαμικό κόσμο, με επιθέσεις κατά πρεσβειών της Δανίας, συγκρούσεις και δεκάδες νεκρούς.

Επίθεση στο Charlie Hebdo με 12 θύματα

Πολλές μουσουλμανικές χώρες προέτρεψαν τη Δανία να τιμωρήσει παραδειγματικά την εφημερίδα υπενθυμίζοντας ότι στον μουσουλμανικό κόσμο απαγορεύεται η απεικόνιση του προφήτη. Παράλληλα στις σκανδιναβικές χώρες ξεκίνησε μια έντονη δημόσια συζήτηση για τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης, αλλά και της θρησκευτικής ελευθερίας.

Οι διεθνείς αντιδράσεις είχαν αντίκτυπο και στην προσωπική ζωή του δανού σκιτσογράφου, ο οποίος ζούσε έκτοτε υπό την προστασία της μυστικής υπηρεσίας. Απόρρητοι ήταν, υποτίθεται, και οι τόποι διαμονής του. Όμως το 2010 ο Κουρτ Βέστεργκορντ παραλίγο να χάσει τη ζωή του όταν ένας 28χρονος εισέβαλε στο σπίτι του με τσεκούρι. Μερικά χρόνια νωρίτερα το γαλλικό σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo δημοσίευσε τα αμφιλεγόμενα σκίτσα του. Τρία περίπου χρόνια μετά από μια δεύτερη δημοσίευση των επίμαχων σκίτσων από το γαλλικό περιοδικό πραγματοποιήθηκε ισλαμιστική τρομοκρατική επίθεση στα γραφεία του Charlie Hebdo με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους συνολικά 12 άνθρωποι. Ένα μήνα αργότερα ισλαμιστές τρομοκράτες επιτέθηκαν σε συμμετέχοντες εκδήλωσης σε συναγωγή στη Κοπεγχάγη με καλεσμένο τον σουηδό σκιτσογράφο Λαρς Βιλκς, ο οποίος επίσης είχε δημοσιεύσει γελοιογραφίες του Μωάμεθ.

Όχι στις εκπτώσεις στην ελευθερία της έκφρασης

«Ήταν ένα σοκ για μένα, όπως και για τους άλλους ανθρώπους. Είναι τρομερό», είχε δηλώσει ο Κουρτ Βέστεργκορντ μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Charlie Hebdo μιλώντας στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων. Για τα δικά του σκίτσα ο γελοιογράφος είπε μεταξύ άλλων: «Έκανα απλά τη δουλειά μου στο πλαίσιο που ορίζει η σατιρική παράδοση στη Δανία. Δεν έκανα κάτι κακό. Είναι ωστόσο σημαντικό να μην αρχίσουμε τώρα τις εκπτώσεις στην ελευθερία της έκφρασης. Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από μια κερκόπορτα στην αυτολογοκρισία».

Κάποτε ο δανός σκιτσογράφος είχε αυτοχαρακτηριστεί αθεϊστής: «Θα ήθελα να με θυμούνται ως αγωνιστή υπέρ της ελευθερία της έκφρασης», είχε δηλώσει στην εφημερίδα Berlingske: «Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι κάποιοι θα με θυμούνται ως σατανική ύπαρξη, η οποία πρόσβαλε τη θρησκεία ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων».

Στέφεν Τρουμφ, Κρίστοφ Μάιερ / dpa

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος