Σε περιπέτεια εξελίσσεται η μεταφορά αιτούντων άσυλο από την Ιταλία στην Αλβανία, μέχρις ότου κριθεί το αίτημά τους. Ιταλικό δικαστήριο αποφάσισε σήμερα ότι ακόμα και οι πρώτοι που μεταφέρθηκαν την Τετάρτη στην Αλβανία πρέπει να επιστρέψουν. Η ανταποκρίτρια της DW ήταν εκεί όταν έφθασαν οι μετανάστες. Εντυπώσεις και ατμόσφαιρα:

Είναι μία ηλιόλουστη, φθινοπωρινή Τετάρτη στο χωριό Γκιαντέρ, στη βόρεια Αλβανία. Η 65χρονη συνταξιούχος Ντίλε Βλασκάι περιποιείται τον κήπο της χωρίς να δίνει σημασία στους δεκάδες δημοσιογράφους που έχουν συγκεντρωθεί λίγα μέτρα μέτρα από την αυλή της. Όλοι τους βρίσκονται στο χωριό για να καλύψουν την άφιξη των πρώτων μεταναστών που ζητούν στην Ιταλία πολιτικό άσυλο, αλλά θα διαμένουν προσωρινά στην Αλβανία, εωσότου οι ιταλικές αρχές αποφανθούν για το αίτημά τους.

Η Ντίλε, που ζει μαζί με τον σύζυγό της λίγο έξω από το χωριό, λέει ότι ξέρει τί σημαίνει μετανάστευση, καθώς τα δύο παιδιά της ζουν εδώ και χρόνια στην Ιταλία «αναζητώντας μια καλύτερη ζωή». Για τους νεοαφιχθέντες τονίζει ότι «άνθρωποι είναι κι αυτοί, από ανάγκη έρχονται». Για να συμπληρώσει όμως ότι ανησυχεί και λιγάκι. «Ας ελπίσουμε να μην υπάρξει κάποιο πρόβλημα ασφάλειας», λέει.

Επί κομμουνιστικού καθεστώτος το Γκιαντέρ είχε 2.000 κατοίκους και διέθετε στρατιωτικό αεροδρόμιο. Μέχρι σήμερα πολλές από τις παλαιές εγκαταστάσεις παραμένουν, αν και έχουν εγκαταλειφθεί. Μόνο 700 άνθρωποι, κυρίως ηλικιωμένοι, έχουν απομείνει στο χωριό. Οι νεότεροι αναζητούν ευκαιρίες στο εξωτερικό, στηρίζοντας οικονομικά τους γονείς τους. Δουλειές δεν υπάρχουν στο Γκιαντέρ, πολλοί καλλιεργούν μόνοι τους τα φρούτα και τα λαχανικά που καταναλώνουν.

Μόλις 16 άτομα

Τον Νοέμβριο του 2023 η Ιταλία και η Αλβανία συμφώνησαν στην ίδρυση κλειστών κέντρων ταυτοποίησης και φιλοξενίας των μεταναστών στους οικισμούς Γκιαντέρ και Σενγκίν. Έκτοτε, οι κάτοικοι του οικισμού έχουν συνηθίσει τις επισκέψεις δημοσιογράφων. Στις οκτώ το πρωί της Τετάρτης φτάνει στο λιμάνι του Σενγκίν το ιταλικό πολεμικό πλοίο «Λίμπρα», μεταφέροντας 16 μετανάστες, τους οποίους είχε περισυλλέξει η ακτοφυλακή στη Μεσόγειο.

Από τους 16 οι τέσσερις θα επιστρέψουν στην Ιταλία λίγο αργότερα, καθώς δύο από αυτούς διαπιστώθηκε ότι είναι ανήλικοι και χαίρουν ειδικής προστασίας, ενώ άλλοι δύο εμφάνισαν προβλήματα υγείας. Οι υπόλοιποι 12 κατευθύνονται με τα πόδια προς το αποκαλούμενο «κέντρο υποδοχής». Οι δημοσιογράφοι δεν επιτρέπεται να έρθουν σε επαφή μαζί τους, γι αυτό παρακολουθούν από κάποια απόσταση.

«Εδώ τελειώνει το όνειρο της Ευρώπης»

Στην είσοδο εμφανίζεται μία ομάδα νεαρών ακτιβιστών, που κρατούν πλακάτ διαμαρτυρίας. «Εδώ τελειώνει το όνειρο της Ευρώπης» αναγράφεται σε ένα από αυτά. Εδώ και καιρό διαμαρτύρονται για την ιταλο-αλβανική συμφωνία. Παλαιότερα απαιτούσαν την ακύρωσή της, τώρα ζητούν να γίνει τουλάχιστον μία δημόσια συζήτηση και να δοθούν κάποιες εγγυήσεις ασφαλείας. «Να εγγυηθεί το κράτος ότι δεν θα υπάρξει ούτε αύξηση της εγκληματικότητας, ούτε διακίνηση ανθρώπων» λέει η Μαριγκλέν Ντότσι από την πόλη Μαμούρας της βορειοδυτικής Αλβανίας. Η 29χρονη ακτιβίστρια έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες και εργάζεται σε μία οικογενειακή επιχείρηση, όπως λέει.

Στις 11.30 το μεσημέρι οι νεοαφιχθέντες μεταφέρονται από το «κέντρο υποδοχής» στο Γκιαντέρ. Και πάλι οι δημοσιογράφοι παρακολουθούν από απόσταση. Ο καταυλισμός βρίσκεται λίγο έξω από το κέντρο της πόλης, στις όχθες του ποταμού Δρίνου και θυμίζει φυλακή υψίστης ασφαλείας. Οι μετανάστες διαμένουν σε κοντέινερ. Ο χώρος περιβάλλεται από μεταλλικούς φράχτες καλυμμένους με πράσινα αδιάβροχα σκεπάσματα, για να μην βλέπει κανείς τι γίνεται στο εσωτερικό. Μόνο πριν λίγες εβδομάδες έγινε μία οργανωμένη περιήγηση για δημοσιογράφους, οι οποίοι μπορούσαν να βγάλουν και φωτογραφίες.

Ελπίδες για νέες θέσεις εργασίας

Εδώ και πολλούς μήνες οι μετανάστες είναι το κύριο θέμα συζήτησης στο Γκιάντερ. Πολλοί λένε ότι στην αρχή είχαν επιφυλάξεις, αλλά τώρα ελπίζουν ότι ο οικισμός θα μπορέσει να επωφεληθεί από τους προσφυγικούς καταυλισμούς, ίσως προκύψουν και κάποιες θέσεις εργασίας. Ωστόσο κανείς από τους κατοίκους δεν θέλει να μιλήσει δημόσια, πόσο μάλλον να φωτογραφηθεί.

«Κάποιοι είχαν ανησυχήσει» λέει ο εκλεγμένος κοινοτάρχης Αλεξάντερ Πρέκα, «αλλά οι ανησυχίες εξέλειπαν καθώς αυξάνονταν τα έσοδα που έφερνε στο χωριό η κατασκευή των καταυλισμών». Μερικοί από τους κατοίκους απασχολούνται στη συντήρηση και τον καθαρισμό των εγκαταστάσεων. Ο Πρέκα λέει όλα αυτά «σημαίνουν ανάπτυξη για την περιοχή και μεγαλύτερη ευημερία για όλους εμάς», θέλει όμως επίσης να τονίσει ότι οι Αλβανοί είναι λαός φιλόξενος και «βοηθούν πάντα όποιον έχει ανάγκη».

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα σύνορα είναι ανοιχτά για όλους. Η συμφωνία προβλέπει ότι η Ιταλία μπορεί να στέλνει στην Αλβανία, κάθε χρόνο, μέχρι 36.000 μετανάστες και ότι οι ιταλικές αρχές θα εξετάζουν το αίτημα για χορήγηση ασύλου μέσα σε 28 ημέρες. Όταν το αίτημα γίνεται δεκτό, ο ενδιαφερόμενος θα μεταφέρεται και πάλι στην Ιταλία, σε διαφορετική περίπτωση θα επιστρέφει στη χώρα του.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου