Σε όλα τα πακέτα τσιγάρων αναγράφεται ένα προειδοποιητικό μήνυμα, όπως «το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο του πνεύμονα». Πρόσφατα πάνω στα πακέτα τοποθετήθηκαν επίσης διάφορες σκληρές εικόνες με τις επιπτώσεις του καπνίσματος που στόχο έχουν να αποτρέψουν από αυτή την κακή συνήθεια, αν και ελέγχεται η μέθοδος για την αποτελεσματικότητά τους τουλάχιστον στη Γερμανία, όπου ένας στους 4 συνεχίζει να καπνίζει. Η σημερινή ημέρα επιτρέπει μια πιο ενεργή προειδοποίηση για τις επιπτώσεις του καπνίσματος.

Γιατί το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο;

Σύμφωνα με το Ομοσπονδιακό Κέντρο Διαφώτισης (BZgA) ο καπνός περιέχει σχεδόν 5.000 διαφορετικές χημικές ουσίες. Όπως έχει αποδειχθεί, περίπου οι 90 από αυτές είναι καρκινογόνες ή υπάρχει υπόνοια ότι είναι. Αυτές οι ουσίες εισέρχονται στον οργανισμό μέσω των βλεννογόνων και των πνευμόνων. Ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων εξαρτάται από το ανθρώπινο γονίδιο.

Οι καρκινογόνες ουσίες που περιέχει ο καπνός του τσιγάρου μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές. Αυτές με τη σειρά τους μεταλλάσσουν τα γονίδια του DNA και έτσι η κυτταρική διαίρεση διαταράσσεται με αποτέλεσμα να προκαλείται μαζική παραγωγή νέων κυττάρων, που είναι καρκινικά. Ο οργανισμός βέβαια έχει τη δυνατότητα να «επιδιορθώσει» τέτοιες βλάβες στο DNA. Στους καπνιστές όμως αυτοί οι μηχανισμοί παρουσιάζουν δυσλειτουργία κι αυτό λόγω επιβάρυνσης από τις τοξικές ουσίες.

Ο καπνός του τσιγάρου βλάπτει κυρίως τις περιοχές εκείνες όπου υπάρχει άμεση επαφή καπνού και ιστών, όπως παραδείγματος χάρη στη στοματική κοιλότητα και στους πνεύμονες. Οι καρκινογόνες ουσίες μπορούν επίσης να κυκλοφορήσουν ελεύθερα σε όλο το σώμα και να δημιουργήσουν όγκους. Οι καπνιστές διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο εκδήλωσης καρκίνου του πνεύμονα, του λάρυγγα, του οισοφάγου και της στοματικής κοιλότητας. Επίσης το κάπνισμα συσχετίζεται με τη λευχαιμία, τον καρκίνο του παγκρέατος και των νεφρών, της ουροδόχου κύστης και του τραχήλου της μήτρας.

Το παθητικό κάπνισμα και η διακοπή του καπνίσματος

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του Ομοσπονδιακού Κέντρου Ενημέρωσης για Θέματα Υγείας (BZgA) το 25-30% των θανάτων από καρκίνο οφείλονται στο κάπνισμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γερμανικού Κέντρου Έρευνας Καρκίνου της Χαϊδελβέργης (DKFZ) ένας στους δέκα καπνιστές πάσχει από καρκίνο του πνεύματος και μάλιστα η ασθένεια εμφανίζεται 30 - 40 χρόνια αφότου ο καπνιστής ξεκινήσει το τσιγάρο. Μεγάλο ρόλο όμως παίζει η συχνότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία του «Άτλαντα Καπνού της Γερμανίας», το 2013 έχασαν τη ζωή τους 121.000 άνθρωποι εξαιτίας του καπνίσματος. Αυτοί αποτελούν το 13,5% των θανάτων στη Γερμανία, 58.758 από αυτούς πέθαναν από καρκίνο που προκλήθηκε από χρόνιο κάπνισμα.

Και το παθητικό κάπνισμα ενισχύει τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου. Ακόμη κι όταν κάποιος δεν καπνίζει, αναπνέει πολλές καρκινογόνες ουσίες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ειδικών πάνω από 100 άνθρωποι το χρόνο προσβάλλονται από καρκίνο του πνεύμονα εξαιτίας του παθητικού καπνίσματος. Σύμφωνα με το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας Καρκίνου (DKFZ) κάθε χρόνο πεθαίνουν περίπου 2.150 άνθρωποι εξαιτίας στεφανιαίων νόσων που οφείλονται στο παθητικό κάπνισμα.

Αν κανείς κόψει το κάπνισμα για αρκετά χρόνια μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου και μάλιστα αυτό αφορά τους περισσότερους τύπους καρκίνου. Μία δεκαετία μετά την οριστική διακοπή του καπνίσματος οι πιθανότητες να αναπτύξει καρκίνο του πνεύμονα ένας πρώην καπνιστής μειώνονται κατά το ήμισυ. Για να φτάσει όμως στα χαμηλά επίπεδα κινδύνου ενός μη καπνιστή πρέπει να περάσουν 20-30 χρόνια από τη στιγμή που διέκοψε το τσιγάρο.

Βαλεντιν Φρίμερ / Νατάσα Κουκουγιάννη