Για πολλούς πρόσφυγες το όνειρο μιας νέας ζωής μακριά από την τραγωδία του πολέμου καταλήγει συχνά να γίνει εφιάλτης. Μπορεί πολλοί εξ αυτών να καταφέρνουν να φτάσουν στον προορισμό τους, να βρουν στέγη, ασφάλεια και δουλειά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν ξεπεράσει και τα βαθιά ψυχικά τραύματα που τους έχει προκαλέσει η επώδυνη εμπειρία του πολέμου και της φυγής, καθώς και οι αντιξοότητες του ταξιδιού προς την Ευρώπη. Όπως αναφέρει στο dpa o Αχμάντ Σ., σύμβουλος ψυχικής υγείας, πολλοί πρόσφυγες τους οποίους αναλαμβάνει νιώθουν ακόμη «φυλακισμένοι» μέσα στη νέα τους ζωή. Αντιμετωπίζουν μετατραυματικό σοκ και διαταχαρές ύπνου, ενώ οι εικόνες του πολέμου και της καταστροφής συχνά επανέρχονται στο μυαλό τους.

Δύσκολη η πρόσβαση στην ψυχολογική υποστήριξη

«Οι περισσότεροι πρόσφυγες αντιμετωπίζουν χρόνιο στρες, εν μέρει και γιατί έχουν περάσει ένα μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους τα τελευταία χρόνια σε φάση αναμονής», εξηγεί από την πλευρά της η Ίρις Χάουτ, επικεφαλής Γερμανικής Εταιρείας Ψυχιατρικής, Ψυχοθεραπείας και Νευρολογίας. Το άγχος αποτελεί παράγοντα που αυξάνει τον κίνδυνο κατάθλιψης και νευρικών διαταραχών, ενώ μπορεί να προκαλέσει τάσεις αυτοκτονίας.

Ωστόσο στην περίπτωση των προσφύγων η πρόσβαση σε ειδικούς ψυχικής υγείας είναι δύσκολη. Όπως αναφέρει ο Ντίτριχ Μουντς πρόεδρος της Γερμανικής Ένωσης Ψυχοθεραπευτών, τους πρώτους πέντε μήνες στη χώρα υποδοχής οι πρόσφυγες μπορούν να λάβουν σχετική θεραπεία μόνο για εξαιρετικά βαριές περιπτώσεις. Επίσης ο χρόνος αναμονής στον τομέα της ψυχοθεραπείας είναι μεγάλος, ενώ υπάρχει έλλειψη ειδικών που μπορούν να συνεννοούνται με τους πρόσφυγες στη μητρική τους γλώσσα, κάτι που είναι εξαιρετικά σημαντικό για την αποτελεσματική ψυχοθεραπεία. Σύμφωνα με τον Μουντς πάνω από τους μισούς πρόσφυγες αντιμετωπίζουν κάποια ψυχική διαταραχή.

Προσπάθειες για ψυχολογική στήριξη των προσφύγων

Παρ´ όλα αυτά κάποιοι φορείς καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες για να βοηθήσουν τους πρόσφυγες στον τομέα της ψυχολογικής υποστήριξης. Για παράδειγμα η οργάνωση αρωγής IPSO (Ιnternational Psychosocial Organisation) διαθέτει ειδική ομάδα συμβούλων ψυχικής υγείας για πρόσφυγες, ενώ το όλο πρόγραμμα επιβλέπει από επιστημονική άποψη το νοσοκομείο Charité του Βερολίνου. Το ενδιαφέρον είναι ότι πολλοί από τους συμβούλους είναι και οι ίδιοι πρόσφυγες κι έτσι μπορούν να καταλάβουν ακόμη καλύτερα τις εμπειρίες των ανθρώπων που καλούνται να συμβουλεύσουν.

«Προσφέρουμε συμβουλευτική υποστήριξη με κατ´ ιδίαν ραντεβού ή μέσω ίντερντετ» αναφέρει η Ίνγκε Μίσμαλ, η ιδρύτρια της οργάνωσης IPSO. «Όταν το 2015 έφτασαν μαζικά πρόσφυγες στη Γερμανία ξεκινήσαμε αυτή την προσπάθεια» αναφέρει η Γερμανίδα ψυχαναλύτρια. Από το 2016 η ΙPSO έχει διευρύνει το δίκτυό της και έχει εκπαιδεύσει ήδη 70 πρόσφυγες ως συμβούλους ψυχικής υγείας. Ένας από αυτούς είναι ο Αχμάντ Σ. που έχει σπουδάσει και ο ίδιος ψυχολογία στην πατρίδα του. Όπως λέει χαρακτηριστικά: «Προσπαθώ να δείξω στους ανθρώπους που βοηθώ ότι οι φοβίες τους είναι απολύτως φυσιολογικές και ότι θα πρέπει να μάθουν να ζουν με αυτές».

Πάντως, οι περιπτώσεις που συναντούν στη δουλειά τους οι σύμβουλοι ψυχικής υγείας της IPSO είναι πολλές και διαφορετικές: από οικογένειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα, εφήβους που προσπαθούν να ενταχθούν στη γερμανική κοινωνία, ανθρώπους που έχουν χάσει συγγενείς, περιουσίες, δουλειές. Βέβαια δεν είναι όλοι οι πρόσφυγες έτοιμοι να δεχθούν μια τέτοια ψυχολογική βοήθεια. Όπως λένε όμως οι ειδικοί, το σημαντικό είναι να υπάρχει η δυνατότητα παροχής για όσους και όταν την αναζητήσουν.

Dpa, Άνια Σοκόλοφ / Δήμητρα Κυρανούδη