Σχεδόν 20 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο η Σερβία θέλει να δημιουργήσει ξανά μια σιδηροδρομική σύνδεση με τη μικρή γειτονική της χώρα. Κοινότοπο και αυτονόητο θα μπορούσε να πει κανείς. Ορισμένες λεπτομέρειες ωστόσο αλλάζουν τις αρχικές εντυπώσεις.

Η αμαξοστοιχία του συγκεκριμένου δρομολογίου έχει καλυφθεί σε 21 γλώσσες με την επιγραφή «Το Κόσοβο είναι Σερβία». Μία από τις 21 γλώσσες είναι και τα αλβανικά. Αξιοσημείωτο είναι ότι το Βελιγράδι δεν έλαβε σχετική άδεια των αρμόδιων αρχών του Κοσσυφοπεδίου, καθώς το τρένο πρόκειται να μεταβαίνει μόνο μέχρι τη βόρεια Μιτρόβιτσα, όπου υπερτερεί πληθυσμιακά η σερβική μειονότητα και όπου η αποτελούμενη σχεδόν αποκλειστικά από Αλβανούς κυβέρνηση του Κοσόβου δεν έχει ουσιαστικό λόγο.

«Θερμό» επεισόδιο με επικίνδυνες προεκτάσεις

Μια εν δυνάμει αιματηρή σύγκρουση αγανακτισμένων Σέρβων του Κοσόβου και μιας διμοιρίας αλβανών ειδικών αστυνομικών απετράπη την τελευταία στιγμή. Οι αστυνομικοί είχαν σταματήσει το επίμαχο τρένο στα σύνορα των δύο χωρών. Σερβικά μέσα ενημέρωσης έσπευσαν την Κυριακή να κάνουν λόγο για έναν πόλεμο που μόλις απεφεύχθη. Ο σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Βούτσιτς απηύθυνε μια «τελευταία προειδοποίηση» προς τους Αλβανούς του Κοσσυφοπεδίου, επιρρίπτοντάς τους «παιχνίδια πολέμου». Ο σέρβος πρωθυπουργός δήλωσε απογοητευμένος από την ΕΕ, η οποία διαμεσολαβεί επί σειρά ετών χωρίς θετικό αποτέλεσμα μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτές θα πρέπει να προσπαθήσουν κάποια στιγμή μόνες τους να καταλήξουν σε συμφωνία, αρκέστηκαν να δηλώσουν σε μάλλον παθητικό τόνο οι Βρυξέλλες το Σαββατοκύριακο που πέρασε.

Το μικρό θερμό επεισόδιο καταδεικνύει πόσο ραγδαία μπορούν από φαινομενικά ασήμαντες λεπτομέρειες να προκύψουν επικίνδυνες καταστάσεις. Δείχνει επίσης ότι οι αρχικές θέσεις των αντιμαχόμενων πλευρών στη διένεξη του Κοσσυφοπεδίου έχουν παραμείνει αγεφύρωτες. Όλα αυτά παρά τις διαμεσολαβητικές προσπάθειες που καταβάλλει η ΕΕ επί σειρά ετών και τα δισεκατομμύρια ευρώ που χορηγεί ως χρηματοδοτική στήριξη, παρά την παρουσία της νατοϊκής δύναμης KFOR και την μεγαλύτερη στρατιωτική αποστολή της ΕΕ στο εξωτερικό, την EULEX.

Προς διεθνοποίηση της διένεξης;

Η Σερβία διεκδικεί την επιστροφή του κατοικούμενο σχεδόν αποκλειστικά από Αλβανούς Κοσόβου, που αποσχίστηκε το 2008 και αναγνωρίζεται στο μεταξύ από 100 και πλέον χώρες. Οι συμβιβαστικές προτάσεις που κατέθεσε η ΕΕ, οι οποίες ούτως ή άλλων δεν έχουν εφαρμοστεί, δεν αγγίζουν παρά μόνο την επιφάνεια των προβλημάτων.

Οι ανεπιτυχείς προσπάθειες επίλυσης καλλιεργούν το έδαφος για διεθνοποίηση της διένεξης. Η υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ Σερβία επιδιώκει να προσφύγει σε μεγάλες δυνάμεις προκειμένου να βρει ευήκοα ώτα. Στην Κίνα, με την οποία διατηρεί εξαιρετικές επαφές, και κυρίως στον ρώσο πρόεδρο Πούτιν, που είναι παραδοσιακός σύμμαχος της βαλκανικής χώρας. Εξάλλου η Μόσχα προσπαθεί εδώ και χρόνια πιο αποφασιστικά από ποτέ να ακυρώσει την πολιτική της ΕΕ στα Βαλκάνια. Εκτός από τη Σερβία, το Κρεμλίνο έχει εστιάσει στην προσοχή του στη Βοσνία, το Μαυροβούνιο και την ΠΓΔΜ.

Μάλιστα σχεδόν όλοι έχουν αντιληφθεί στο μεταξύ ότι οι πολιτικοί ηγέτες στις βαλκανικές χώρες συνηθίζουν να ερίζουν ανοιχτά για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής ώστε να αποσπάσουν την προσοχή της κοινής γνώμης από την αδυναμία τους να βελτιώσουν την προβληματική εγχώρια οικονομία και να βελτιώσουν τη χαμηλή ποιότητα ζωής των πολιτών. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η μαζική μετανάστευση νέων και καλά καταρτισμένων ανθρώπων τις τελευταίες δεκαετίες.

Συμβολικό παράδειγμα για την κατάσταση που επικρατεί είναι ότι το επίμαχο σερβικό τρένο που χρειάζεται οκτώ ολόκληρες ώρες για να διανύσει την απόσταση 270 χλμ από το Βελιγράδι προς τη Ράσκα, με τη μέση ωριαία ταχύτητα να μην ξεπερνά τα 35 χλμ.

Τόμας Μπρέι, dpa / Άρης Καλτιριμτζής