Στην όλη συζήτηση περί υπέρβασης των ορίων θα πρέπει να λαμβάνει κανείς υπόψη του ότι όσο πιο αυστηρά-χαμηλά είναι τα όρια τόσο πιο δραματική φαντάζει η παραβίασή τους. Αυτή η παρατήρηση είναι χρήσιμη όταν καταπιάνεται κανείς με τα σημερινά επίπεδα ρύπανσης του αέρα στις γερμανικές και ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Η μεγάλη αναστάτωση που έχει προκληθεί στα γερμανικά μέσα ενημέρωσης σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να δώσει σε κάποιους την εντύπωση ότι κινδυνεύουμε να πνιγούμε από τα καυσαέρια των αυτοκινήτων μας.

Αυτό δεν ισχύει σε καμία περίπτωση, δεδομένου ότι οι πρόοδοι στο πεδίο του καθαρισμού των ρύπων τόσο σε αυτοκίνητα όσο και σε εργοστάσια είναι αισθητές. Τολμώ να ισχυριστώ μάλιστα ότι όσοι και όσες και γεννήθηκαν μετά τη Γερμανική Επανένωση (1990) και ζoυν από τότε στην Ευρώπη, δεν εισέπνευσαν ποτέ εξαιρετικά κακής ποιότητας αέρα.

Λιγότερα αιωρούμενα μικροσωματίδια και οξείδια του αζώτου

Ας πάρουμε για παράδειγμα τα αιωρούμενα μικροσωματίδια. Στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης τον 18ο αιώνα η περιεκτικότητα στο Λονδίνο ανερχόταν σε 260 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα. Η τιμή αυτή εκτοξεύθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα σε πάνω από 600 μικρογραμμάρια ανά κ.μ. και άρχισε να υποχωρεί ξανά μόλις τον 20ο αιώνα. Τη δεκαετία του 1950 υποχώρησε για πρώτη φορά κάτω από τα επίπεδα της πρώιμης εκβιομηχάνισης, στην περιοχή των 20 μικρογραμμαρίων ανά κ.μ. αέρα. Σήμερα φθάνει κατά μέσο όρο μόλις τα 16 μικρογραμμάρια. Βεβαίως η Στουτγάρδη με 38 μικρογραμμάρια δεν βρίσκεται στην καλύτερη κατάσταση, ωστόσο υπό το πρίσμα της ιστορικής σύγκρισης η τιμή αυτή φαντάζει μηδαμινή.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο: Με τα πυροτεχνήματα που εκτοξεύονται στις γερμανικές μεγαλουπόλεις με αφορμή την έλευση του νέου έτους η συγκέντρωση μικροσωματιδίων ξεπερνάει συχνά τα 2.000 μικρογραμμάρια. Η ποσότητα αυτή που εκπέμπεται μέσα σε μια νύχτα αντιστοιχεί στο 15% των ετήσιων εκπομπών από την οδική κυκλοφορία. Επίσης αξίζει να παρατηρήσει κανείς την κατάσταση εκτός ευρωπαϊκών συνόρων. Στην Ασία και στην Αφρική πολλές μεγαλουπόλεις επιβαρύνονται με τριψήφιους αριθμούς σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωση μικροσωματιδίων στον αέρα, επίπεδα που αντιστοιχούν σε αυτά που καταγράφονταν στην θερμή φάση της βιομηχανικής επανάστασης στην Ευρώπη.

Αντίστοιχη πρόοδος καταγράφεται και σε ό,τι αφορά τη συγκέντρωση των οξειδίων του αζώτου στον αέρα. Από τη δεκαετία του 1990 οι τιμές τους στη Γερμανία έχουν περιοριστεί παραπάνω από 50%. Συμβολή σε αυτό έχουν και οι νέες τεχνολογίες στους κινητήρες των αυτοκινήτων, παρά το γεγονός ότι αναμφίβολα θα μπορούσαν να γίνουν ακόμη περισσότερο. Πάντως το σκάνδαλο Dieselgate στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία δεν θα πρέπει να μας παρασύρει ώστε να αδιαφορούμε για τις επιτυχίες στο πεδίο της μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Οι μελέτες στα ιστορικά τους συμφραζόμενα

Τι συμβαίνει τότε με τις μελέτες που δείχνουν ότι χρόνο με τον χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας των επιπτώσεων των δηλητηριωδών εκπομπών από τα αυτοκίνητα στους δρόμους; Πέρα από το θεμελιώδες ζήτημα ότι σε τέτοιες επιδημιολογικές μελέτες είναι συχνά προβληματικές τόσο η αιτιότητα όσο και η συσχέτιση, αξίζει και μια ματιά στην ιστορία: από την αρχή του 20ου αιώνα το προσδόκιμο ζωής έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτοξεύθηκε από τα επίπεδα κάτω των δύο δισ. ανθρώπων σε πάνω από επτά δισ., κάτι που οφείλεται βεβαίως και στη σύγχρονη ιατρική, τη διατροφή και τον τρόπο ζωής.

Δεν στάθηκε επομένως παρά ή και χάρη στη μηχανική κινητικότητα δυνατό να οικοδομήσουμε ένα τόσο μοντέρνο μοντέλο ζωής και οικονομίας; Αν παρατηρήσει κανείς τα πράγματα αντιστρόφως ίσως καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι οδικές συγκοινωνίες έχουν επίσης σώσει πολλές ζωές –πέρα από τη συνεισφορά των οχημάτων της αστυνομίας, της πυροσβεστικών και των ασθενοφόρων.

Φάμπιαν Σμιτ