Οι διαπραγματεύσεις για μία ευρω-αμερικανική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών (TTIP) βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, παρά τις όποιες καθυστερήσεις ή μεμονωμένες διαμαρτυρίες σε επιμέρους ζητήματα όπως η ελεύθερη εμπορία γενετικά τροποποιημένων προϊόντων και η αναγνώριση των ευρωπαϊκών προϊόντων προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης (ΠΓΕ). Η «βιομηχανοποιημένη» αγροτική παραγωγή των Αμερικανών με οικονομίες κλίμακας και υψηλή παραγωγικότητα δεν προκαλεί ανησυχία μόνο στους Ευρωπαίους καλλιεργητές που επιμένουν σε πιο παραδοσιακά μέσα παραγωγής, αλλά και στις οργανώσεις που έχουν εξειδικευθεί στο δίκαιο και αλληλέγγυο εμπόριο (fair trade).

Οι οργανώσεις αυτές προσφέρουν διέξοδο σε διέξοδο σε μικρούς παραγωγούς και οικογενειακές επιχειρήσεις από αναπτυσσόμενες χώρες, κυρίως στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, που έχουν τη δυνατότητα να εμπορεύονται τα προϊόντα τους χωρίς την ασφυκτική πίεση του ανταγωνισμού και με εγγυημένο ένα αξιοπρεπές ποσοστό κέρδους που τους επιτρέπει να ζουν από την εργασία τους. Τα πιο δημοφιλή προϊόντα «δίκαιου εμπορίου» είναι ο καφές, το τσάϊ, το κακάο, εξωτικά φρούτα και άλλα τρόφιμα, ρούχα ή ακόμη και χειροποίητα έπιπλα.

«Αλλάζουν οι ροές στο παγκόσμιο εμπόριο»

Αυτές οι «παράλληλες ροές» του αλληλέγγυου εμπορίου που παρακάμπτουν τις συνήθεις οδούς διανομής και εμπορικής εκμετάλλευσης φαίνεται να απειλούνται από τη στιγμή που επεκτείνονται συνεχώς οι ζώνες ελεύθερων συναλλαγών, οι οποίες συνήθως εδράζονται σε διακρατικές συμφωνίες στα πλαίσια του Παγκοσμίου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Το «Φόρουμ Δίκαιου Εμπορίου», μία οργάνωση με έδρα το Βερολίνο που εκπροσωπεί δίκτυα εμπορίας και διανομής σε όλη τη Γερμανία, υποστηρίζει ότι οι μικροί παραγωγοί στις αναπτυσσόμενες χώρες ανησυχούν ιδιαίτερα για τις διαπραγματεύσεις Ευρώπης- ΗΠΑ με στόχο μία κοινή ζώνη ελεύθερων συναλλαγών (ΤΤΙP), που θα καταργεί τους εμπορικούς δασμούς για αμερικανικά αγροτικά προϊόντα στην Ευρώπη και αντιστρόφως.

Εάν συμβεί αυτό, τότε θα καταργηθούν και τα όποια προνόμια παραχωρούσε μέχρι σήμερα η Ευρώπη στις αναπτυσσόμενες χώρες για να διευκολύνει τις εξαγωγές τους στις ευρωπαϊκές αγορές, προειδοποιεί ο Γιούργκεν Μάγερ, εκπρόσωπος της οργάνωσης «Φόρουμ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη» που αναπτύσσει δράσης για την αειφόρο ανάπτυξη και την οικολογική γεωργία. «Με το TTIP η πίεση του ανταγωνισμού για τους Ευρωπαίους θα ήταν ακόμη πιο έντονη και η διαφορά τιμής ανάμεσα σε ένα προϊόν δίκαιου εμπορίου και στο αντίστοιχο συμβατικό προϊόν θα γινόταν ακόμα μεγαλύτερη. Θα άλλαζε όμως και η ροή του διεθνούς εμπορίου με την ευρωατλαντική ζώνη να ενισχύεται σε βάρος των αναπτυσσόμενων χωρών».

«Ο ένας στους δύο Γερμανούς αγοράζει»

Την εναλλακτική οδό δείχνει το «Φόρουμ Δίκαιου Εμπορίου» το οποίο έχει συμπεριλάβει στις τάξεις του εισαγωγείς, εταιρίες διανομής, αλλά και μεμονωμένα καταστήματα. Όλοι τους δεσμεύονται να εγγυηθούν στον παραγωγό μία ελάχιστη τιμή για το προϊόν του και πιστοποιούνται με ειδική σφραγίδα. Τα προϊόντα που διακινούν πωλούνται σε εξειδικευμένα καταστήματα, αλλά πολλές φορές και στα σούπερ- μάρκετ. Τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η κατανάλωση προϊόντων «δίκαιου εμπορίου» ακόμη και στα εστιατόρια, υποστηρίζει ο επικεφαλής του φόρουμ Μάουελ Μπλεντίν.

Όσο για τον τζίρο, αυξάνεται συνεχώς: «Ο ένας στους δύο Γερμανούς αγοράζει προϊόντα από δίκαιο εμπόριο, για τα οποία δαπανά 25 ευρώ ετησίως, κατά μέσο όρο. Ο κόσμος έχει εμπιστοσύνη στα προϊόντα δίκαιου εμπορίου» λέει ο Μάουελ Μπλεντίν. Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις αυτές. Εάν το 2004 ο τζίρος του κλάδου έφτανε μετά βίας τα 100 εκατομμύρια ευρώ, σήμερα οι πωλήσεις έχουν εκτοξευθεί στα 783 εκατομμύρια…

Mathias Bölinger / Γιάννης Παπαδημητρίου