Όταν ο Μουσάν Ναχάς, ένας βιομήχανος που πρόσκειται στον Σύριο δικτάτορα Μπασάρ Άσαντ, εντοπίστηκε προσφάτως στο Παρίσι, προκάλεσε ένα μικρό σκάνδαλο.

Ο Ναχάς, ο οποίος κατέχει υψηλές θέσεις στη συριακή βιομηχανία, συμμετείχε στην τέταρτη αραβο-γαλλική οικονομική σύνοδο κορυφής στις 15 Μαρτίου, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Γάλλου Προέδρου. Ενώ βρισκόταν εκεί, ο Ναχάς φωτογραφήθηκε με ανώτατους Γάλλους αξιωματούχους.

Πολλοί Σύριοι αντικυβερνητικοί ακτιβιστές εξοργίστηκαν, ζητώντας εξηγήσεις για το πώς μπήκε ο Ναχάς στη χώρα. Δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις στη Συρία από την Ε.Ε.; Πρόκειται να αποκατασταθούν οι εμπορικές σχέσεις με τη Συρία, μια χώρα που έχει απομονωθεί διπλωματικά λόγω των εγκλημάτων πολέμου που διαπράττει η αυταρχική κυβέρνησή της;

Εξομάλυνση των σχέσεων με τη Συρία;

Στις αρχές Μαΐου, η χώρα επανήλθε στον Αραβικό Σύνδεσμο, τον περιφερειακό οργανισμό συνεργασίας, από τον οποίο είχε απομακρυνθεί την τελευταία δεκαετία. Την περασμένη εβδομάδα, στο πλαίσιο της επιχειρηματικής διάσκεψης Αραβίας-Κίνας στο Ριάντ, οι επικεφαλής των εμπορικών επιμελητηρίων της Σαουδικής Αραβίας και της Συρίας συμφώνησαν να επανεγκαθιδρύσουν το διμερές εμπόριο, κάτι για το οποίο έχουν τοποθετηθεί θετικά και ιρακινοί αξιωματούχοι.

Και αυτή η τάση δεν παρατηρείται μόνο στη Μέση Ανατολή. Τον Φεβρουάριο, λίγο μετά τον καταστροφικό σεισμό στη Συρία και την Τουρκία, η Ιταλική Υπηρεσία Αναπτυξιακής Συνεργασίας υπέγραψε συμφωνία για στενότερη συνεργασία με τη Συριακή Αραβική Ερυθρά Ημισέληνο, μια ανθρωπιστική οργάνωση γνωστή για τους δεσμούς της με την κυβέρνηση Άσαντ.

Μόνο λόγια, καμία δράση

Πάντως, η παρουσία του Ναχάς στο Παρίσι μάλλον δεν ήταν αυτό που φαινόταν. Όπως αποκάλυψε η οικονομική πλατφόρμα Syria Report, ο βιομήχανος δεν περιλαμβάνεται στον κατάλογο με τους 320 περίπου Σύριους στους οποίους έχει επιβάλει κυρώσεις η Ε.Ε.

«Η συμμετοχή του Ναχάς σε αυτή τη σύνοδο κορυφής μοιάζει περισσότερο με μια (διπλωματική;) γκάφα εκ μέρους των Γάλλων, παρά με κάποια ύπουλη προσπάθεια εξομάλυνσης των σχέσεων με το συριακό καθεστώς», έγραψε στο Twitter ο ερευνητής του Syria Report Μπέντζαμιν Φιβ.

Εξάλλου, υπάρχουν τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους πολλά αραβικά κράτη δεν βλέπουν θετικά τυχόν επενδύσεις στη Συρία, όπως εξηγεί στην DW ο Ζάκι Μεχτσί, συνεργάτης της βρετανικής δεξαμενής σκέψης Chatham House: Πρώτον, οι διεθνείς κυρώσεις κατά της Συρίας αποτελούν ζήτημα, διότι εφαρμόζονται και σε κάθε χώρα που συναλλάσσεται με τη Δαμασκό. Δεύτερον, το ασταθές επιχειρηματικό περιβάλλον στη Συρία δεν είναι ελκυστικό, λόγω και της διαφθοράς. Και τρίτον, οι άμεσα αποδοτικές επενδύσεις, όπως στο πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο, έχουν ήδη αναληφθεί από Ρώσους και Ιρανούς, που είναι μακροχρόνιοι υποστηρικτές της κυβέρνησης Άσαντ.

Δεν αποτελεί καλή επένδυση

Στις επενδύσεις στη Συρία «δεν υπάρχει μεγάλη επιχειρηματική αξία», όπως δήλωσε στην DW ο Ρόμπερτ Μογκιελνίτσκι, ανώτερος μελετητής στο Ινστιτούτο Αραβικών Κρατών του Κόλπου στην Ουάσιγκτον. «Όμως, υπάρχει σίγουρα μία πολιτική πτυχή».

Τα πολιτικά κίνητρα περιλαμβάνουν τη μείωση της ιρανικής επιρροής στη Συρία και τον περιορισμό του παράνομου εμπορίου πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων της αμφεταμίνης Captagon στη Συρία. Οι περιφερειακοί γείτονες της χώρας, ορισμένοι από τους οποίους φιλοξενούν εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες, επιθυμούν την επιστροφή της σταθερότητας στη Συρία και διατίθενται να πληρώσουν γι’ αυτό.

Εξαιτίας αυτού, ακόμη και αν υπάρχει μικρή πιθανότητα άμεσων επενδύσεων στη Συρία άμεσα, τα κράτη του Κόλπου ίσως στείλουν περισσότερα χρήματα στη χώρα μακροπρόθεσμα, διοχετεύοντας τα κεφάλαια μέσα από διεθνείς ανθρωπιστικούς οργανισμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, ως οικονομική αρωγή στα πλαίσια της πρώιμης ανάπτυξης της χώρας.

Μια ευκαιρία για την Κίνα

Η Κίνα φαίνεται πως πρόκειται να επενδύσει επίσης στη Συρία. Πέρυσι, η Συρία προσχώρησε στην κινεζική Πρωτοβουλία Μίας Ζώνης κι Ενός Δρόμου (Belt and Road Initiative) και εκπρόσωποι της κινεζικής και της συριακής κυβέρνησης έχουν συζητήσει για έργα στους τομείς των μεταφορών, της βιομηχανίας και των επικοινωνιών.

Ωστόσο, και εδώ, τα σχέδια δεν έχουν προχωρήσει ιδιαίτερα. «Η οικονομική εμπλοκή της Κίνας στη Μέση Ανατολή επικεντρώνεται σε συντριπτικό βαθμό στις μεγαλύτερες οικονομίες», λέει ο Μογκιελνίτσκι, τονίζοντας πως η Κίνα είναι πιο διστακτική στην ανάληψη οικονομικού ρίσκου.

Όσον αφορά την Ευρώπη, ενδεχομένως υπάρχει κάποια χαλάρωση στη στάση των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων απέναντι στη Συρία, όμως αυτή τείνει να είναι πιο συγκαλυμμένη. «Γνωρίζω πολλούς επιχειρηματίες σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελλάδα ή η Ιταλία, που έχουν ήδη αποκαταστήσει τις εμπορικές τους σχέσεις με τη Συρία», λέει από την πλευρά του ο Ζακί Μεχτσί, επισημαίνοντας πως οι συμφωνίες μεταξύ Ευρωπαίων και Σύριων συνάπτονται εμμέσως: χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, έναν μεσάζοντα που εδρεύει σε ένα κράτος του Κόλπου.

Χαλαρώνει η στάση της Ε.Ε.;

Ο Μεχτσί προσθέτει πως στη Διάσκεψη Δωρητών για τη Συρία στις Βρυξέλλες αυτήν την εβδομάδα, «έγινε πολύς λόγος για το πώς θα βοηθήσουμε τους Σύριους να βοηθήσουν τον εαυτό τους, με έμφαση στον ιδιωτικό τομέα». Στη διάσκεψη αποφασίστηκε η δέσμευση 5,6 δισεκατομμυρίων ευρώ ως αρωγή προς τους Σύριους. Παρ’ όλα αυτά, ο υπεύθυνος της Ε.Ε. για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, Ζοσέπ Μπορέλ, επέμεινε ότι η Ε.Ε. δεν έχει αλλάξει την προσέγγισή της για τη Συρία.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς