Έχουν περάσει 16 μήνες από τότε που το σκάνδαλο «Κατάργκεϊτ» συγκλόνισε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Την εποχή εκείνη η πρόεδρος της Ευρωβουλής Ρομπέρτα Μέτσολα είχε εξαγγείλει νέα, αυστηρότερα μέτρα εσωτερικού ελέγχου, ενώ η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωνε ότι τα κρούσματα διαφθοράς «διαβρώνουν την εμπιστοσύνη της κοινής γνώμης προς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ» και υποσχόταν να θεσπίσει, από κοινού με το Ευρωκοινοβούλιο, έναν νέο φορέα δεοντολογίας για την αυστηρότερη πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς.

«Ο λόγος στη βελγική Δικαιοσύνη»

Πού βρίσκεται σήμερα η όλη υπόθεση; Ας επιχειρήσουμε έναν απολογισμό με τη βοήθεια του ευρωβουλευτή των «Πρασίνων» Ντάνιελ Φρόιντ, επικεφαλής της διακομματικής επιτροπής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Απαντώντας στο ερώτημα εάν έχει «βαλτώσει» η έρευνα για το Κατάργκεϊτ, ο Γερμανός ευρωβουλευτής λέει ότι «ο λόγος ανήκει στη βελγική Δικαιοσύνη, η οποία συνεχίζει τις έρευνες. Με ανησυχία πληροφορήθηκα ότι αντικαταστάθηκε ο ανακριτής, τώρα ανακύπτουν ερωτήματα για πιθανά σφάλματα επί της διαδικασίας. Ωστόσο η κύρια διαδικασία δεν έχει καν αρχίσει, δεν γνωρίζουμε εάν θα υπάρξει τελικά καταδικαστική απόφαση. Περιμένουμε τις ενέργειες της βελγικής Δικαιοσύνης…»

Αμέσως μετά την αστυνομική έφοδο σε σπίτια και γραφεία υπόπτων, τον Δεκέμβριο του 2022, είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι πρωταγωνιστής του σκανδάλου ήταν η πρώην αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Εύα Καϊλή. Μήπως αυτό δεν θεωρείται τόσο σίγουρο πλέον; «Δεν μπορώ να γνωρίζω ποιον ακριβώς ρόλο είχε διαδραματίσει η κ. Καϊλή» λέει ο Ντάνιελ Φρόιντ στην Deutsche Welle. «Μετά τη συμφωνία που έκανε η βελγική Δικαιοσύνη με τον κ. Παντσέρι, φαίνεται ότι ο κ. Παντσέρι είχε κεντρικό ρόλο σε αυτό το δίκτυο διαφθοράς. Για το ποια ακριβώς συμμετοχή είχε η κ. Καϊλή, θα αποφανθεί η βελγική Δικαιοσύνη».

«Το άλλο μεγάλο ερώτημα -που δεν απαντήθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο μετά τη σύλληψη της κ. Καϊλή και των υπολοίπων- είναι ποιες αποφάσεις επρόκειτο να επηρεαστούν. Ακούσαμε για βαλίτσες γεμάτες μετρητά, αλλά δεν γνωρίζουμε ποιος ακριβώς ήταν ο στόχος τους. Επηρεάστηκαν κάποιες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου; Για παράδειγμα, υπάρχει μία συμφωνία αεροπορικών μεταφορών, με την οποία η Qatar Airways αποκτά πρόσβαση στους ευρωπαϊκούς ουρανούς και αυτή παραμένει σε ισχύ μέχρι σήμερα…».     

Διαφάνεια στις Βρυξέλλες;

Το Κοινοβούλιο δεν μπορεί, αλλά και δεν πρέπει να παρέμβει σε μία δικαστική έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη, τονίζει ο Γερμανός ευρωβουλευτής. Μπορεί όμως να λάβει μέτρα, για να αποφευχθούν φαινόμενα διαφθοράς στο μέλλον. «Ήδη έχουμε κάνει κάποια βήματα προς τα εμπρός, θεσπίζοντας για παράδειγμα την υποχρέωση των ευρωβουλευτών να δημοσιοποιούν τις συναντήσεις με εκπροσώπους των λόμπι ή με εκπροσώπους τρίτων χωρών- είτε πρόκειται για το Κατάρ, είτε για τη Ρωσία, είτε για την Κίνα» τονίζει ο Γερμανός ευρωβουλευτής. «Εκκρεμεί όμως μία ακόμη απόφαση, αυτή την εβδομάδα στο Στρασβούργο, που θα ήταν ίσως η πιο σημαντική αντίδραση στο σκάνδαλο Κατάργκεϊτ. Πρόκειται για το ερώτημα εάν οι ευρωβουλευτές θα υφίστανται εξωτερικό έλεγχο από έναν νέο, ανεξάρτητο φορέα δεοντολογίας ή 'Συμβούλιο Ηθικής', το οποίο μάλιστα δεν θα ελέγχει μόνο το Ευρωκοινοβούλιο, αλλά όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Η ψηφοφορία αναμένεται την Πέμπτη και προσωπικά ελπίζω ότι αυτός ο νέος φορέας, για τον οποίο αγωνίζομαι εδώ και πολλά χρόνια, θα υλοποιηθεί σύντομα. Ίσως και στην περίοδο των ευρωεκλογών».

Η πρόταση της Κομισιόν δεν προβλέπει ότι ο νέος φορέας δεοντολογίας θα διενεργεί έρευνα για συγκεκριμένα πρόσωπα, καθώς αυτό εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO) και των εθνικών αρχών. Αρχικά το Ευρωκοινοβούλιο είχε προτείνει πιο διευρυμένες αρμοδιότητες, αλλά η πρόταση δεν φαίνεται να γίνεται αποδεκτή. Παρά ταύτα πολλοί ευρωβουλευτές αντιδρούν και υποστηρίζουν ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο οδηγεί σε «κυνήγι μαγισσών». Ο Ντάνιελ Φρόιντ υποστηρίζει ότι η κριτική είναι εντελώς αβάσιμη.

«Ο νέος φορέας έχει απλώς συμβουλευτικές αρμοδιότητες» λέει ο Γερμανός ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. «Οι διαβουλεύσεις γίνονται ανώνυμα και οι τελικές αποφάσεις ανήκουν στο εκάστοτε θεσμικό όργανο. Δεν βλέπω λοιπόν πού βρίσκεται ο κίνδυνος για δημόσια διαπόμπευση του οποιουδήποτε».