«Με ξέρετε. Και ξέρετε με τι μπορώ να καταπιαστώ και πώς θα το κάνω».

Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε το προεκλογικό της μήνυμα το 2013, πριν κερδίσει για τρίτη φορά τις εκλογές, η γυναίκα που ταυτίστηκε με τη Γερμανία επί 16 ολόκληρα χρόνια. Η Άνγκελα Μέρκελ κλείνει την Τετάρτη τα 70 της χρόνια και ένα ντοκιμαντέρ-υπερπαραγωγή του πρώτου καναλιού της δημόσιας τηλεόρασης της Γερμανίας (ARD) προσπαθεί τελικά να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Τι ξέρουμε πραγματικά για την πρώην καγκελάριο; Ένα ερώτημα κάθε άλλο παρά εύκολο στην απάντησή του, όπως συνηθίζουν να λένε δημοσιογράφοι που την παρακολούθησαν από κοντά επί χρόνια.

«Αυτό που είναι δύσκολο να κατανοήσεις είναι το πώς κατάφερε να κατακτά πλειοψηφίες σε μια μάλλον φοβική χώρα» λέει χαρακτηριστικά μία από αυτές.

Όσοι την υποτίμησαν έχασαν

Η απάντηση είναι ότι κανείς τελικά δεν μπόρεσε και δεν θα μπορέσει να πει ότι γνωρίζει τη Μέρκελ ως «ολότητα», ως προσωπικότητα, κανείς δεν κατάφερε ποτέ να εξιχνιάσει τι ακριβώς συμβαίνει στο μυαλό της.

Χιλιάδες άρθρα έχουν γραφτεί, δεκάδες βιβλία έχουν εκδοθεί, αλλά όλα περιορίζονται μάλλον στο να περιγράφουν τη διαδρομή και τον τρόπο της, αλλά όχι απαραιτήτως τη σκέψη της.

Ίσως αυτό σχετίζεται και με το γεγονός ότι από την αρχή της σταδιοδρομίας της ως άσος από το μανίκι του Χέλμουτ Κολ όλοι έκαναν συχνά το λάθος να την υποτιμούν, όπως επισημαίνει ο πρώην υπουργός Τόμας ντε Μεζιέρ, ένας από τους πιο έμπιστους συνεργάτες της επί χρόνια.

«Αυτό ήταν το μυστικό της επιτυχίας της για μισή ζωή τουλάχιστον, ότι πάντα την υποτιμούσαν».

Μια μάνατζερ της πολιτικής

Όλοι συμφωνούν ωστόσο ότι η Μέρκελ ποτέ δεν έδειξε να έχει ιδεολογικές αγκυλώσεις. «Αποπολιτικοποίησε» την πολιτική και αυτό φαίνεται κυρίως στον τρόπο με τον οποίο την αντιλαμβάνεται σήμερα η νέα γενιά. Ίσως φταίει η προέλευσή της από τον χώρο των θετικών επιστημών. Η πολιτική ήταν μια υπόθεση αναζήτησης πρακτικών λύσεων, αντιδράσεων σε εξελίξεις μετά από ώριμη σκέψη και μελέτη των εναλλακτικών λύσεων. Κάτι που πάντως την έφερε συχνά αντιμέτωπη με κατηγορίες για αναβλητικότητα.

Η Μέρκελ ήταν μια καγκελάριος διαχειρίστρια. Ήταν μια μάνατζερ από την οποία προσδοκούσε η κοινωνία να της λύσει προβλήματα. Όπως ακριβώς όταν έχεις κάποιο ζήτημα με μια εταιρεία και ζητάς να απευθυνθείς παραπάνω, σε έναν υψηλόβαθμο μάνατζερ που θα ασχοληθεί με το πρόβλημά σου.

«Αυτό που είναι αναγκαίο, θα γίνει, αυτό που λειτουργεί, θα εφαρμοστεί. Αυτή ήταν η δύναμη και αδυναμία της ταυτόχρονα» λέει η συγγραφέας Σαμίρα ελ Ουασίλ.

«Μποτιλιάρισμα» άλυτων ζητημάτων

Έλυσε όμως τα προβλήματα η καγκελάριος της παροιμιώδους φράσης «Θα τα καταφέρουμε»; Η κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι μάλλον ανέβαλε τη λύση τους, προκαλώντας τελικά ένα «μποτιλιάρισμά» τους, που σήμερα ταλανίζει τη χώρα. «Είναι ανεξάρτητες οι κρίσεις των τελευταίων ετών από τα χρόνια της διακυβέρνησής της;» αναρωτιέται μια άλλη Γερμανίδα δημοσιογράφος. Οι γνώμες πάνω σε αυτό διχάζονται. Τα 70ά γενέθλιά της είναι μια ακόμα φορά ευκαιρία για να ακουστούν όλες, στην κατά πολλούς μάταιη προσπάθεια να αποκρυπτογραφήσει κανείς τον εσωτερικό κόσμο της γυναίκας που δεν έχασε ποτέ εκλογές. Τα πέντε επεισόδια του ντοκιμαντέρ για «τα μοιραία χρόνια», όπως είναι ο τίτλος του, μπορεί και να γεννήσουν νέες απορίες.

Όσοι θέλουν να μάθουν περισσότερα θα πρέπει να περιμένουν μέχρι τον Νοέμβριο. Τότε έχει προαναγγελθεί ότι θα κυκλοφορήσει η αυτοβιογραφία της, που ίσως ρίξει λίγο περισσότερο φως στον τρόπο που κράτησε το τιμόνι της χώρας επί 16 ολόκληρα χρόνια. Αλλά και πάλι θα είναι τόσο, όσο θα θέλει να φωτίσει και να μας διαφωτίσει η ίδια.