Θρυλείται ότι ο Ερνστ Χεμινγουέι σύρθηκε στο κρεβάτι για να ψιθυρίσει στη γυναίκα του το νέο: «Κέρδισα το πράγμα» της είπε. «Ποιο πράγμα;» αναρωτήθηκε εκείνη. «Το σουηδικό πράγμα». Εννοούσε το βραβείο Νομπέλ χωρίς να πετάει στα ουράνια από ενθουσιασμό. Μάλιστα σκέπτονταν να το αρνηθεί, αλλά πρυτάνευσε η περιέργεια τι θα μπορούσε να κάνει με το χρηματικό έπαθλο που το συνοδεύει.

Από αγαθοεργίες μέχρι μοτοσυκλέτες

940.000 ευρώ για την ακρίβεια, δεν είναι και λίγα, μαζί με την διεθνή διάκριση και ένα δείπνο με τον βασιλιά. Τι κάνουν όμως οι νομπελίστες με τόσα πολλά χρήματα; «Το Ίδρυμα Νομπέλ δεν δίνει συμβουλές για τη διαχείριση των χρημάτων» τονίζει εκπρόσωπός του. Δεν υπάρχουν πληροφορίες αν τα κάνουν δωρεές, τα χρησιμοποιούν ιδιωτικά. Οι γλώσσες λύνονται όταν δίνονται για αγαθοεργούς σκοπούς. Ο τελευταίος κάτοχος του βραβείου Ειρήνης, ο πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος έδωσε το ποσό για τα θύματα του εμφυλίου στη χώρα του. «Το βραβείο ανήκει στους Κολομβιανούς και κυρίως σε αυτούς που υπέφεραν στον πόλεμο» τουίταρε. Η ΕΕ που πήρε το αντίστοιχο βραβείο το 2012, διπλασίασε το ποσό και το δώρισε στη Unicef για τα προσφυγόπουλα. Ο Μπάρακ Ομπάμα έδωσε το ποσό σε οργανώσεις μεταξύ άλλων βετεράνων του πολέμου, φτωχών φοιτητών και θυμάτων του σεισμού στην Αϊτή.

Συχνά βέβαια οι νομπελίστες χρηματοδοτούν πρότζεκτ που έχουν να κάνουν με προσωπικά βιώματα ή ανάγκες. Ο βιοχημικός  Γκίντερ Μπλόμπελ, που έζησε σαν παιδί τον βομβαρδισμό της Δρέσδης, έδωσε το χρηματικό έπαθλο από το βραβείο Νομπέλ Ιατρικής του 1999, για την ανοικοδόμηση της Frauenkriche και της Συναγωγής στην πόλη. Η κάτοχος του βραβείου Λογοτεχνίας Σβετλάνα Αλεξίεβιτς είπε ότι ήθελε να χρηματοδοτήσει το νέο της βιβλίο. Αλλά και η φυσικός Μαρία Κιουρί, δύο φορές κάτοχος του βραβείου, επένδυσε το ποσό στην έρευνα και τα βιβλία της. Άλλοι αγόρασαν ακίνητα, επένδυσαν...στην οικογένεια και στη διασκέδασή τους, άλλοι σε μοτοσικλέτες και γιωτ κι άλλοι στο κήπο τους.

Τα έσοδα από τους τόκους

Για το ύψος του ποσού αποφασίζει το Ίδρυμα Νομπέλ. Στο τέλος της ζωής του το 1896, ο εφευρέτης της δυναμίτιδας Άλφρεντ Νομπέλ ήταν ένας από τους πιο πλούσιους Ευρωπαίους της εποχής του. Σήμερα η περιουσία του θα είχε αξία γύρω στα 182 εκ. ευρώ. Στη διαθήκη του όρισε ότι οι τόκοι από αυτό το ποσό να μοιράζονται σε αυτούς που ωφελούν την ανθρωπότητα. Το ύψος του χρηματικού επάθλου που μοιράζεται το πολύ σε 3 προσωπικότητες ανά κατηγορία, εξαρτάται από την εξέλιξη των επιτοκίων. Το 2011 μειώθηκε το ποσό από 10 σε 8 εκ. σουηδικές κορώνες. Πριν λίγες ημέρες το Ίδρυμα ανακοίνωσε ότι φέτος το ποσό που θα δοθεί είναι 10 εκ. σουηδικές κορώνες ανά κατηγορία. «Σε μια εποχή που η γνώση και τα δεδομένα αμφισβητούνται, τα ποσά αυτά είναι σημαντικά όσο ποτέ άλλοτε» δικαιολόγησε ο επικεφαλής του Ιδρύματος Καρλ Χένρικ Χέλντιν την αύξηση.

Διορατικοί αποδείχθηκαν ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ακόμα περισσότερο η πρώτη του γυναίκα Μιλέβα. Στο κείμενο του διαζυγίου τους κατοχυρωνόταν ότι αυτή και τα παιδιά θα έπαιρναν ένα συνολικό ποσόν που αντιστοιχούσε στο έπαθλο ενός βραβείου Νομπέλ, δύο χρόνια πριν ο Αϊνστάιν το κερδίσει στην πραγματικότητα το 1921. Το που διέθεσε τελικά το δικό του ποσό ο Χέμινγουέη, δεν έγινε ποτέ ακριβώς γνωστό.

Τερέζα Μινχ, dpa / Ειρήνη Αναστασοπούλου