«Οι νέοι δεν διαβάζουν εφημερίδες» λέμε πολλές φορές σήμερα. Σε μερικά χρόνια μπορεί να λέμε ότι «οι νέοι δεν βλέπουν τηλεόραση». Τι θα βλέπουν όμως; Ο Γιουσούφ Ομάρ υποστηρίζει ότι έχει μία απάντηση. Για την ακρίβεια έχει πολλές. «Στη δική μου γενιά, η κάμερα είναι το βασικό μέσο επικοινωνίας. Χρησιμοποιούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το Snapchat, το Instagram. Δεν περιμένουμε από τους άλλους να επισκεφθούν την ιστοσελίδα μας, θέλουμε να πάμε εμείς εκεί που είναι οι άλλοι» λέει ο υπερδραστήριος τριαντάρης από το Λονδίνο. Όλα αυτά στην πρεμιέρα του Global Media Forum της Deutsche Welle, που γίνεται για δέκατη συνεχή χρονιά στην ανακαινισμένη αίθουσα της Παλαιάς Βουλής στη Βόννη.  Ο Γιουσούφ Ομάρ είναι senior social producer στο CNN, μετά από ένα πέρασμα στους Hindustan Times. Σπούδασε στην Αμερική και τη Νότια Αφρική, αλλά έχει και προϋπηρεσία στα μέτωπα της Συρίας. Στις εστίες κρίσης φαίνεται ότι θα κριθεί το μέλλον των social media, όπως παλαιότερα το CNN ανδρώθηκε στον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου.

Με το κινητό του τηλέφωνο ο Γιουσούφ Ομάρ έχει στείλει βίντεο από απάτητες γειτονιές της Ινδίας και townships της Ν.Αφρικής. Αλλά και ο φέρελπις γερμανός δημοσιογράφος Φρέντερικ Πλάιτγκεν έστελνε στο CNN πλάνα από τα βουνά του Αφγανιστάν. «Πρόκειται για τον εκδημοκρατισμό του βίντεο, θα βγαίνουμε από παντού live» σχολιάζει επ΄αυτού ο Ομάρ. Ακολουθεί αυθόρμητο γκάλοπ στο ακροατήριο του Global Media Forum με ερώτημα «σε ποιά συσκευή παρακολουθείτε online βίντεο;». Το κινητό τηλέφωνο κερδίζει με διαφορά τον φορητό υπολογιστή, που έχει όμως και αυτός ένα πιστό κοινό. Οι περισσότεροι λένε ότι βλέπουν βίντεο ενός λεπτού ή «μέχρι ένα λεπτό». Θα αρχίσουμε σε λίγο να γυρίζουμε διαφημιστικά σποτ, αντί για ειδησεογραφικά βίντεο; Σε κάθε περίπτωση χρειάζονται νέες μορφές storytelling, δηλαδή μία άλλη σκηνοθετική προσέγγιση. 

«Η ελευθερία πιο δυνατή από τη δεσποτεία»

Εντείνονται οι αβεβαιότητες για τους δημοσιογράφους- και όχι μόνο. «Πριν από δέκα χρόνια είχε γίνει εδώ, στη Βόννη, το πρώτο Global Media Forum, σε ήσυχους καιρούς» υπενθυμίζει ο γενικός διευθυντής της Deutsche Welle Πέτερ Λίμπουργκ. «Ακόμη δεν υπήρχαν γεγονότα όπως η οικονομική κρίση, η αιματηρή αποσύνθεση σε πολλά αραβικά κράτη, οι προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη, ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ο εθνικισμός αποτελούσε περιθωριακό φαινόμενο, ο  Ντόναλντ Τραμπ είχε εκπομπή και όχι πυρηνικά όπλα. Όσο για το Brexit, μόνο μία μικρή μειοψηφία το ήθελε πραγματικά». Αλλά ο αυταρχισμός δεν θα περάσει. «Σε όλα τα βίαια, δεσποτικά και αυταρχικά καθεστώτα θα πω το εξής: δεν θα μπορείτε να καταπνίγετε για πάντα την ελευθερία της γνώμης, είναι πιο ισχυρή από εσάς» καταλήγει ο Πέτερ Λίμπουργκ. Κάθε χρόνο η Deutsche Welle απονέμει ένα βραβείο για την ελευθερία του τύπου. Πέρσι τιμήθηκε ο Σεντάτ Εργκίν, αρχισυντάκτης της τουρκικής εφημερίδας Χουριέτ. Φέτος η διάκριση απονέμεται στην ένωση ανταποκριτών του Λευκού Οίκου (White House Correspondentsʼ Association). Και αυτό γιατί οι ανταποκριτές βρέθηκαν πολλές φορές στο στόχαστρο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος τους κατηγορούσε ότι μεταδίδουν fake news, επειδή απλώς προσπαθούσαν να κάνουν τη δουλειά τους.  

Το παρών στη Βόννη δίνει και ο ιδρυτής του ιδρύματος Open Russia Μιχαήλ Κοντορκόφσκι. Μοναδική εμπειρία η συνάντηση με τον Σουηδό Χάνες Σγιόμπλαντ, σύμβουλο πολλών τεχνολογικών start-ups και συνιδρυτή της ΜΚΟ BioNyfiken, η οποία αγωνίζεται για τον εκδημοκρατισμό της βιοτεχνολογίας. Ο Σγιόμπλαντ εξελίσσεται σε cyborg, καθώς έχει εμφυτεύσει στο χέρι του ένα τσιπάκι με «έξυπνες λειτουργίες» και πιστεύει ότι το ίδιο θα κάνουν πολλοί από εμάς στις επόμενες δεκαετίες. Γι αυτό, υποστηρίζει, πρέπει να διασφαλιστεί η ελεύθερη πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες που θα κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη. Στην ατζέντα δεν λείπουν όμως και τα πιο «πολιτικά» θέματα, όπως το μέλλον της Ευρώπης. Σχετικά λίγοι οι ακροατές στο πάνελ, καθώς πολλές εκδηλώσεις τρέχουν ταυτόχρονα. Ευχάριστη έκπληξη ωστόσο η παρουσία δύο ελλήνων επιστημόνων από το πανεπιστήμιο Πελοποννήσου: ο Αντώνης Κλάψης προβλέπει μία «Ευρώπη πολλών ταχυτήτων», ενώ ο Παναγιώτης Κακολύρης εκφράζει την ανησυχία του για τους λαϊκιστές, οι οποίοι μπορεί να μην κερδίζουν (προς το παρόν) εκλογές, αλλά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποκτούν επιρροή δυσανάλογα μεγαλύτερη από τις επιδόσεις τους στην κάλπη.

Zambesi News από άλλο …ανέκδοτο

Μπορείς άραγε να αντισταθείς στον αυταρχισμό με το χιούμορ; Μία ωραία παρέα από τη Ζιμπάμπουε αποδεικνύει ότι μπορείς. Πρόκειται για την ομάδα των Zambesi News, η οποία σατιρίζει με μοναδικό τρόπο το καθεστώς του Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Για πρώτη φορά είχαν βρεθεί στη Γερμανία το 2015 με πρόσκληση του ιδρύματος Heinrich Böll, που πρόσκειται στο κόμμα των Πρασίνων. Αυτή την εβδομάδα μας υποδέχονται στη Βόννη για να παρουσιάσουν επί σκηνής τα Zambesi News: «Καλώς ορίσατε, είμαστε η πιο δημοφιλής ενημερωτική εκπομπή στη Ζιμπάμπουε» μας λένε. Για να συμπληρώσουν πάραυτα: «Για την ακρίβεια, είμαστε η μόνη ενημερωτική εκπομπή στη Ζιμπάμπουε». Στα διαλείμματα του stand up comedy προβάλλονται διαφημίσεις που οι ίδιοι ετοίμασαν για να προβάλουν τα παραδοσιακά, πλέον, προϊόντα της πατρίδας τους. Όπως τα λαχταριστά πατατάκια dictatorchips (κατά το dictatorships). Όσο για τους προβληματισμούς των Ευρωπαίων περί fake news: «Α ναι, τα ξέρουμε, αλλά σε μας δεν λέγονται fake news. Λέγονται ʻΕιδήσεις στις Οκτώʼ».

Γιάννης Παπαδημητρίου