Από την ημέρα που θεσμοθετήθηκε το Αστικό Δίκαιο στην Τουρκία το 1926 το δικαίωμα τέλεσης γάμων έχουν αποκλειστικά δημοτικοί υπάλληλοι. Χωρίς την κρατική επικύρωση του γάμου δεν επιτρέπεται η τέλεση θρησκευτικού γάμου. Ζευγάρια που παντρεύονται μόνο θρησκευτικά σε μουσουλμανικό τέμενος τιμωρούνται με φυλάκιση δύο έως έξι μηνών.

Το Τουρκικό Συνταγματικό Δικαστήριο ήρε προ περίπου δύο ετών τον όρο που προέβλεπε την υποχρέωση τέλεσης πολιτικού γάμου προκειμένου να μπορεί να τελεστεί εν συνεχεία και θρησκευτικός. Το δικαστήριο αιτιολόγησε την απόφασή του επισημαίνοντας ότι ο θρησκευτικός γάμος δεν έρχεται σε αντίθεση με τις αρχές του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών διατάξεων του Ποινικού Κώδικα. Η κυβέρνηση του ισλαμοσυντηρητικού κόμματος AKP του τούρκου προέδρου Ερντογάν επιχειρεί να προωθήσει σήμερα ακόμη περισσότερο την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Σύμφωνα με νέο κυβερνητικό νομοσχέδιο, στο εξής θα μπορούν οι μουσουλμάνοι θεολόγοι, οι μουφτήδες, να τελούν γάμους που θα είναι νομικά ισότιμοι με τους πολιτικούς γάμους. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι Τούρκοι θα μπορούν στο εξής να αποφασίζουν με ποιον τρόπο θέλουν να παντρευτούν.

Ανησυχίες για το μέλλον του κοσμικού κράτους

Το τουρκικό κοινοβούλιο προβλέπεται να ψηφίσει επί του νομοσχεδίου μετά το πέρας της θερινής περιόδου. Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα CHP, που θεωρεί εαυτό εγγυητή της κοσμικής τάξης στην Τουρκία, αντιτίθεται στο κυβερνητικό νομοσχέδιο. Αυτό δείχνει «ότι η νοοτροπία που γέννησε το Ισλαμικό Κράτος κυκλοφορεί σε μια διαφορετική εκδοχή και στην Τουρκία», σχολίασε καυστικά η βουλευτής του CHP Γκαϊέ Ουσλουέρ. Κατά τη γνώμη της είναι προφανές ότι το AKP επιχειρεί να εισαγάγει νόμους που αντιτίθενται στην κοσμική τάξη και βασίζονται σε ισλαμικούς κανόνες. Το κόμμα της εκφράζει φόβους ότι παράλληλα με το υπάρχον σύστημα δικαίου μπορεί να δημιουργηθεί και ένα θρησκευτικό νομικό πλέγμα. Ενάντια στο επίμαχο νομοσχέδιο τάσσεται και το φιλοκουρδικό κόμμα HDP. Σύμφωνα με τον βουλευτή του Μεράλ Ντανίς Μπεστάς, η κυβέρνηση του AKP θέλει πράγματι να βάλει τα θεμέλια για μια κοινωνία που θα επικαλείται τις αρχές του Ισλάμ. Κάνοντας κάτι τέτοιο «το AKP δεν σκέφτεται ούτε τις γυναίκες ούτε τα κορίτσια», σχολιάζει ο βουλευτής του HDP.

Η τουρκική κυβέρνηση υπεραμύνεται του αμφιλεγόμενου εγχειρήματός της με το επιχείρημα ότι η νέα πρακτική θα διευκόλυνε την τέλεση γάμων. «Ο πολιτικός γάμος θα επισπευσθεί και τα δικαιώματα των γυναικών εντός του γάμου θα τεθούν ταχύτερα υπό προστασία», επισημαίνει ο τούρκος υπουργός Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντάγ, ο οποίος εκτιμά ότι το κυβερνητικό νομοσχέδιο δεν αντιβαίνει στις αρχές του κοσμικού κράτους. Δεδομένου ότι το AKP διαθέτει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και προβλέπεται να έχει τη στήριξη και του εθνικιστικού MHP, το νομοσχέδιο εκτιμάται ότι θα εγκριθεί με συνοπτικές διαδικασίες.

Οργανώσεις γυναικών αντιδρούν

Τουρκικές οργανώσεις για την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών έχουν απολέσει προ πολλού την εμπιστοσύνη τους στην τουρκική κυβέρνηση και σκοπεύουν να διαδηλώσουν κατά του νομοσχεδίου. Φοβούνται ότι θα αυξηθούν οι γάμοι ανήλικων γυναικών και οι άνδρες θα αποκτήσουν το δικαίωμα να είναι παντρεμένοι ταυτόχρονα με περισσότερες από μία γυναίκες.

Σύμφωνα με την Γκιουλσούμ Καβ, η οποία αγωνίζεται για τα δικαιώματα των γυναικών, ο σχεδιαζόμενος νόμος συνιστά πισωγύρισμα. «Η Τουρκία δεν χρειάζεται τέτοια διάταξη. Οι άνθρωποι δεν έχουν πρόβλημα να παντρευτούν», υπογραμμίζει η ίδια.

Ακόμη πιο καυστική είναι η τοποθέτηση της Κανάν Γκιουλού, προέδρου της Ομοσπονδίας των Γυναικείων Ενώσεων της Τουρκίας. Όπως τονίζει, «η επιβολή αυτών των ισλαμικών κανόνων στον λαό σημαίνει ταπείνωση και καταπίεση των γυναικών. Αυτή είναι νοοτροπία του AKP».

Αρτούντς Όζγκε / Άρης Καλτιριμτζής