Μετά τη νίκη του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (PP) στις εκλογές της Κυριακής, η οποία όμως δεν αρκεί για τον σχηματισμό κυβέρνησης, οι φόβοι για ένα πολύμηνο πολιτικό αδιέξοδο, το λεγόμενο «bloqueo», εντείνονται στην Ισπανία. Εξάλλου, η χώρα είχε βρεθεί σε αντίστοιχο αδιέξοδο άλλες δύο φορές, μετά τις εκλογές του 2015 και του 2019. Και τις δύο φορές προκηρύχθηκαν τελικά νέες εκλογές.

Μόνο που η χώρα, την οποία κυβερνά (ακόμα) ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, κατέχει τώρα και μέχρι το τέλος του έτους την προεδρία της Ε.Ε., σε μια Ευρώπη που συγκλονίζεται από τον πόλεμο, τον πληθωρισμό και τις συζητήσεις για το μεταναστευτικό. Ταυτοχρόνως η Ισπανία είναι πολιτικά και κοινωνικά περισσότερο διχασμένη και πολωμένη από ποτέ.

Εντείνονται οι φόβοι για ένα "bloqueo"

Η γνωστή ισπανική εφημερίδα "El Periódico" έκανε λόγο τη Δευτέρα για ένα «δηλητηριώδες σενάριο». Ο αρθρογράφος της "El País" Χαβιέ Κασκέιρο χαρακτήρισε την επιτυχία του επικεφαλής του PP Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό ως «πύρρειο νίκη». Οι αναλυτές όλων των αποχρώσεων υιοθέτησαν την ίδια γραμμή: «Η επιστροφή του Bloqueo», γράφει η αριστεροφιλελεύθερη "La Vanguardia", ενώ η συντηρητική "El Mundo" βλέπει την Ισπανία αντιμέτωπη με ένα «αβέβαιο» μέλλον.

Την Κυριακή το PP κέρδισε 47 έδρες περισσότερες, φτάνοντας τις 136, όμως έχασε σαφώς την απόλυτη πλειοψηφία. Ακόμη και οι 33 έδρες των ευρωσκεπτικιστών δεξιών λαϊκιστών του Vox, με τους οποίους το PP είναι διατεθειμένο να διαπραγματευτεί, δεν επαρκούν σε καμία περίπτωση.Οι δημοσκοπήσεις έδιναν στη Δεξιά ελπίδες για μια σαρωτική νίκη,όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Ο Σάντσεθ από την πλευρά του χάρηκε για την «αποτυχία του μπλοκ της οπισθοδρόμησης», το ίδιο και οι Βρυξέλλες. Ο Ράσμους Άντρεσεν, εκπρόσωπος των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δήλωσε: «Εμείς οι Πράσινοι είμαστε ικανοποιημένοι που καταφέραμε να σταματήσουμε τη μετατόπιση προς τα δεξιά στην Ισπανία. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, η εκλογική νίκη των συντηρητικών θεωρούνταν δεδομένη».

Ο Νούνιεθ Φεϊχό, ένας όχι και τόσο χαρισματικός αλλά έμπειρος 61χρονος πολιτικός, δήλωσε πάντως μπροστά σε χιλιάδες υποστηρικτές του στη Μαδρίτη ότι «δεν πρέπει κανείς να υποκύψει στον πειρασμό του bloqueo», τονίζοντας ότι θα μιλήσει με διάφορες πλευρές. Όμως δεν είναι καθόλου πιθανό ότι άλλες παρατάξεις θα συμφωνήσουν, καθώς οι περισσότερες εξ αυτών απορρίπτουν κατηγορηματικά το ενδεχόμενο συνεργασίας με το Vox.

Υπάρχει εναλλακτική λύση;

Υπάρχει και εναλλακτική λύση: ο Σάντσεθ απέδειξε ξανά πως μπορεί να ξεπεράσει τις αντιδράσεις εντός και εκτός του κόμματός του. Μετά το φιάσκο με τον νέο νόμο για τα σεξουαλικά αδικήματα, βάσει του οποίου αφέθηκαν αίφνης ελεύθεροι δεκάδες σεξουαλικοί παραβάτες και έπρεπε να μεταρρυθμιστεί με διαδικασίες εξπρές, και μετά την αποτυχία της Αριστεράς στις περιφερειακές εκλογές στα τέλη Μαΐου, το PSOE κατάφερε να κερδίσει και δύο επιπλέον έδρες.

Αλλά ακόμη και με την υποστήριξη των 31 βουλευτών της αριστερής εκλογικής συμμαχίας Sumar και των εκπροσώπων των μικρότερων κομμάτων, ο Σάντσεθ έχει λίγες πιθανότητες να πετύχει ως υποψήφιος για την πρωθυπουργία στο κοινοβούλιο. Σύμφωνα με τους αναλυτές, αυτός που θα μπορούσε να αντρέψει την κατάσταση είναι ο Κάρλες Πουτζδεμόν. Το κόμμα Junts του Καταλανού αυτονομιστή ηγέτη που ζει εξόριστος στις Βρυξέλλες θα μπορούσε να καταστήσει δυνατή μια νέα κυβέρνηση με επικεφαλής τον Σάντσεθ, εάν απείχαν οι επτά βουλευτές του.

Θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο; Ο Σάντσεθ κατεύνασε τις εντάσεις στη σύγκρουση της Καταλονίας και συνεργάστηκε σχετικά στενά με το αριστερό αυτονομιστικό κόμμα ERC, κάνοντας πολλούς φίλους στην περιοχή και πέτυχε καλά εκλογικά ποσοστά εκεί. Ο Πουτζδεμόν είχε απορρίψει την υποστήριξη τόσο του PP όσο και του PSOE, όμως η επικεφαλής του Junts, Μίριαμ Νογκέρας, κράτησε ανοιχτό το ενδεχόμενο υποστήριξης κατά τη νύχτα των εκλογών, εννοείται με το ανάλογο πολιτικό αντίτιμο.

Ωστόσο ο Πουτζδεμόν και το Junts, που βρίσκονται πιο δεξιά από το κέντρο, αποτελούν επίσης «κόκκινο πανί» για πολλούς ψηφοφόρους του PSOE, ίσως κάτι ακόμη χειρότερο κι από το Vox ή το "Bloqueo". Σε αντίθεση με το ERC, το οποίο τηρεί πιο διαλλακτική στάση, το Junts τάσσεται υπέρ ενός νέου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία, ακόμη και ενάντια στη θέληση του κεντρικού κράτους. «Η νομική κατάσταση του φυγόδικου Πουτζδεμόν και η στρατηγική του που προσανατολίζεται στη σύγκρουση θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αδιέξοδο που θα επέβαλε επανάληψη των εκλογών», εξηγεί η "El País".

Μεγάλο το χάσμα μεταξύ PP και PSOE

Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί γιατί, με τόσα «φαντάσματα» και κινδύνους, δεν επιχειρείται ένας «μεγάλος συνασπισμός» μεταξύ PP και PSOE; Μια τέτοια λύση δεν υπήρξε όμως ποτέ στην Ισπανία και παραμένει ακόμη και σήμερα αδιανόητη - και υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι' αυτό. Πρώτον, το PP και το PSOE απέχουν πολύ ιδεολογικά, πολύ περισσότερο από ό,τι για παράδειγμα τα αδελφά τους γερμανικά κόμματα, το CDU και το SPD. Ο Φεϊχό δήλωσε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι ήθελε να τερματίσει τον «σαντσισμό». Επιπλέον επιθυμεί την κατάργηση αρκετών νόμων που προστατεύουν το περιβάλλον, τα δικαιώματα των γυναικών και των μειονοτήτων και τους οποίους το PSOE πανηγυρίζει ως κοινωνικά επιτεύγματα.

Το χάσμα μεταξύ των παραδοσιακών κομμάτων στην Ισπανία είναι τόσο μεγάλο που ακόμη και η ανοχή μιας κυβέρνησης με επικεφαλής τον αντίπαλο ηγέτη θεωρείται εξαιρετικά απίθανη. Εξάλλου οι Ισπανοί δεν είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε πολιτικούς συνασπισμούς. Ο σημερινός μάλιστα αριστερός συνασπισμός αποτελεί την πρώτη σχετική προσπάθεια στην ισπανική δημοκρατία.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς