Η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών είναι μια πολιτική πλατφόρμα, όπου συμμετέχουν δώδεκα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα οποία βρίσκονται γεωγραφικά μεταξύ της Βαλτικής, της Αδριατικής και της Μαύρης Θάλασσας. Στα σημερινά κράτη-μέλη (Βουλγαρία, Εσθονία, Κροατία, Λετονία, Λιθουανία, Αυστρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Τσεχική Δημοκρατία και Ουγγαρία) πρόκειται φέτος να προστεθεί και η Ελλάδα.

Στη συνάντηση των μελών της ομάδας, η οποία διοργανώνεται αυτές τις ημέρες στο Βουκουρέστι, συμμετέχουν επίσης οι στρατηγικοί εταίροι που υποστηρίζουν την εν λόγω Πρωτοβουλία: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Γερμανία και οι ΗΠΑ, καθώς επίσης και εκπρόσωποι συναφών διεθνών οργανισμών. Από την Ελλάδα το παρών δίνει η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Οι προτεραιότητες μετατοπίζονται

Η Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών είναι κατά κύριο λόγο ένα πολιτικό πρότζεκτ, με στόχο την οικονομική συνεργασία και την ανάπτυξη των μελών της. Με εξαίρεση την Αυστρία, τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Πρωτοβουλίας εντάχθηκαν στην ΕΕ μετά το 2004. Βαρύτητα δίνεται στην ανάπτυξη των υποδομών στον τομέα της ενέργειας, των μεταφορών και της τεχνολογίας, όπως επίσης και στην ενίσχυση του άξονα Βορρά-Νότου στα ανατολικά της Ευρώπης.

Ένας από τους λόγους για την ίδρυση της Πρωτοβουλίας ήταν ολοένα και μεγαλύτερη απειλή από την Ρωσία, αλλά και η εξάρτηση των χωρών από τη ρωσική ενέργεια. Επιπλέον, τα κράτη μέλη επιθυμούσαν να δώσουν μεγαλύτερη βαρύτητα στα πολιτικά τους συμφέροντα εντός της ΕΕ. Τα μέλη της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών αντιστοιχούν περίπου στο 25% της επιφάνειας και του πληθυσμού της ΕΕ, ωστόσο παράγουν μόλις λίγο πάνω από το 10% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της ΕΕ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μετατοπίσει τις οικονομικές προτεραιότητες της Πρωτοβουλίας, φέρνοντας στο προσκήνιο τη σημασία της ασφάλειας. Η ρωσική επιθετικότητα οδήγησε και δυο χώρες εκτός ΕΕ, την Ουκρανία και τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, στο να εκφράσουν το ενδιαφέρον τους να ενταχθούν στην Πρωτοβουλία, οι οποίες πρόκειται να γίνουν δεκτές με καθεστώς εταίρου.

80 χρόνια μετά: Ένα νέο "Intermarium";

Η πρώτη απόπειρα για μία τέτοια πρωτοβουλία είχε γίνει ήδη το 1930. Το „Intermarium", μια ένωση χωρών μεταξύ της Βαλτικής, της Αδριατικής και της Μαύρης Θάλασσας, θα ήταν ένα γεωστρατηγικό πρότζεκτ, κατόπιν πρωτοβουλίας της Πολωνίας, προσφέροντας προστασία από τη Σοβιετική Ένωση και τη Ναζιστική Γερμανία. Η συγκεκριμένη προσπάθεια ωστόσο απέτυχε.

Περίπου οκτώ δεκαετίες αργότερα μια νέα προσπάθεια οδήγησε στην ίδρυση της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών. Πρόκειται για ένα νέο όνομα για ένα σχέδιο με νέους στόχους. Το 2015 ο Πολωνός πρόεδρος Αντρέι Ντούντα μαζί με την Κροάτισσα πρόεδρο Κολίντα Γκραμπάρ-Κιτάροβιτς εγκαινίασαν τη νέα πρωτοβουλία, η οποία αρχικό στόχο είχε την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Η πρώτη σύνοδος κορυφής της Πρωτοβουλίας των Τριών Θαλασσών διοργανώθηκε στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας το 2016.

Ένα χρόνο αργότερα, στη Βαρσοβία, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να έχουν στενότερη συνεργασία με την Πρωτοβουλία. Το 2018, κατά τη διάρκεια της συνάντησης των μελών στο Βουκουρέστι, και η Γερμανία εξέφρασε ενδιαφέρον να συμμετέχει. Στο μεταξύ έχει συσταθεί και ένα επενδυτικό ταμείο για τη χρηματοδότηση έργων της πρωτοβουλίας. Στη φετινή Σύνοδο Κορυφής στις 6 και 7 Σεπτέμβριου στο Βουκουρέστι αναμένεται ένα ισχυρό μήνυμα αλληλεγγύης προς την Ουκρανία, ενώ η ένταξη και της Ελλάδας σε αυτή αποτελεί μία ένδειξη ενίσχυσης της Πρωτοβουλίας στην ευρωατλαντική περιοχή.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου