Οι σχέσεις μεταξύ της Γερμανίας και των ΗΠΑ δεν ήταν ακριβώς στα καλύτερά τους κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ. Όταν ο Τζο Μπάιντεν ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2021, οι δύο χώρες προσπάθησαν να αποκαταστήσουν την ηρεμία στις σχέσεις τους με βάση τους ιστορικούς δεσμούς, τις κοινές απαιτήσεις ασφαλείας και τις αξίες τους. Ωστόσο, αυτό δεν ήταν πάντα επιτυχές.

Οι ΗΠΑ ήταν πάντα εξαιρετικά επικριτικές απέναντι στον Nord Stream 2, τον αγωγό που θα μετέφερε φυσικό αέριο απευθείας από τη Ρωσία στη Γερμανία. Ήταν κάτι ασυνήθιστο μεταξύ φίλων. Η πίεση που άσκησαν οι ΗΠΑ στη Γερμανία για να αποκλείσει τους κινεζικούς παρόχους κινητής τηλεφωνίας Huawei και ZTE από τα δίκτυα 5G έφερε επίσης τη Γερμανία σε δύσκολη θέση.

Ακολούθησε η καταστροφική -και για τους Ευρωπαίους συμμάχους απροσδόκητη- αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάντον Αύγουστο του 2021. Η παραίτηση της Άνγκελα Μέρκελ μετά από 16 χρόνια στη θέση της Γερμανίδας καγκελαρίου την ίδια χρονιά αποτέλεσε μικρότερη έκπληξη, αλλά έφερε επίσης αλλαγές. Ο διάδοχός της Όλαφ Σολτς έχει ήδη συναντηθεί αρκετές φορές με τον Μπάιντεν και δεν ξεχνά ποτέ να τονίζει τη σημασία των καλών διμερών σχέσεων.

Ποια είναι όμως η κατάσταση των διατλαντικών σχέσεων σήμερα; Σε ποια θέματα συμφωνούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία και πού θα μπορούσαν να βελτιωθούν τα πράγματα;

Συντονισμένη προσέγγιση

Ένα από τα κύρια σημεία σύγκρουσης μεταξύ της Γερμανίας και του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Τραμπ ήταν οι ανεπαρκείς δαπάνες της Ευρώπης για το ΝΑΤΟ και την άμυνα γενικότερα.

Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έφερε το θέμα αυτό στο προσκήνιο μετά το τέλος της προεδρίας του Τραμπ. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, η Γερμανία βλέπει επίσης την ανάγκη να επανεξετάσει τις στρατιωτικές της δαπάνες και την πολιτική ασφάλειας.

Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποδειχθεί αξιόπιστος σύμμαχος και ο μεγαλύτερος υποστηρικτής της Ουκρανίας, ακολουθούμενες από τη Γερμανία. Λίγες ημέρες μετά την εισβολή, ο Σολτς σε μια φορτισμένη ομιλία έκανε λόγο για ένα «σημείο καμπής». Η ανακοίνωση ενός ειδικού ταμείου ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ για την Bundeswehr ήταν μια αξιοσημείωτη στροφή για τη Γερμανία, η οποία προηγουμένως ήταν μάλλον παθητική όσον αφορά την αμυντική πολιτική.

Η Γερμανία υποστήριξε διάφορες κυρώσεις των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας και συνεργάστηκε σε μια ευαίσθητη ανταλλαγή κρατουμένων. Το ρωσικό φυσικό αέριο δεν αποτελεί πλέον μία από τις κύριες πηγές ενέργειας της Γερμανίας. Αντ' αυτού, η χώρα εισάγει υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τις ΗΠΑ, μεταξύ άλλων. Στα μάτια των ΗΠΑ, αυτή η απομάκρυνση από το ρωσικό φυσικό αέριο επιβεβαίωσε τη μακροχρόνια δυσπιστία τους έναντι της Ρωσίας και των αγωγών Nord Stream.

Στρατιωτική ισχύς και πύραυλοι μεγάλου βεληνεκούς

Όσον αφορά τον πόλεμο στη Γάζα, η στάση των δύο χωρών είναι παρόμοια. Και οι δύο υποστηρίζουν το Ισραήλ και καταβάλλουν μεγάλες διπλωματικές προσπάθειες για τη διαπραγμάτευση μιας μακροπρόθεσμης κατάπαυσης του πυρός.

Ένα σημείο πιθανής διαφωνίας μεταξύ Ουάσιγκτον και Βερολίνου είναι η αυξημένη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη Γερμανία. Αυτή τη στιγμή στη Γερμανία σταθμεύουν περισσότεροι από 35.000 εν ενεργεία Αμερικανοί στρατιωτικοί, περισσότεροι από ό,τι στην υπόλοιπη ΕΕ. Πολλοί Ευρωπαίοι εκτιμούν την ασφάλεια που παρέχει αυτή η παρουσία.

Από τις αρχές του 2026, οι ΗΠΑ θέλουν να εγκαταστήσουν ξανά όπλα μεγάλου βεληνεκούς στη Γερμανία για πρώτη φορά από τη δεκαετία του 1990. Τα όπλα δεν θα χρησιμεύουν μόνο για την προστασία της Γερμανίας, αλλά και των ανατολικών μελών του ΝΑΤΟ, όπως η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής. Η συμφωνία αυτή οριστικοποιήθηκε χωρίς κοινοβουλευτική συζήτηση. Έχει επικριθεί όχι μόνο από την άκρα δεξιά και την άκρα αριστερά, αλλά και από μέλη του κυβερνητικού συνασπισμού.

Οι δύο χώρες είναι επίσης στενά συνδεδεμένες οικονομικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Γερμανίας και οι γερμανικές εταιρείες είναι ο τρίτος μεγαλύτερος ξένος εργοδότης στις ΗΠΑ με περισσότερες από 900.000 θέσεις εργασίας, σύμφωνα με τη γερμανική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον.

Τι πιστεύουν οι πολίτες

Το  85% των Αμερικανών και το 77% των Γερμανών περιγράφουν τη σχέση τους ως καλή. Σύμφωνα με την έρευνα, η πλειοψηφία και στις δύο χώρες θεωρεί την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας επιζήμια για τις χώρες τους. Επτά στους δέκα Αμερικανούς βλέπουν την Κίνα ως σοβαρή απειλή για την οικονομία και την ασφάλειά τους. Στη Γερμανία, από την άλλη πλευρά, μόνο οι μισοί περίπου από τους ερωτηθέντες κατηγοριοποιούν την Κίναως οικονομική απειλή.

Παρ' όλα αυτά, η Γερμανία μόλις πρόσφατα υποχώρησε και ακολούθησε το παράδειγμα των ΗΠΑ απαγορεύοντας στις κινεζικές εταιρείες τα δίκτυα 5G. Όπως οι ΗΠΑ, έτσι και η Γερμανία επεκτείνει τις δυνατότητες κατασκευής τσιπ, προκειμένου να καταστεί λιγότερο εξαρτημένη από ξένες εταιρείες. Αυτό ισχύει ιδίως για την TSMC από την Ταϊβάν, σε περίπτωση που η Κίνα εισβάλει στη χώρα.

Οι ΗΠΑ θα ήθελαν να δουν τη Γερμανία να τηρεί πιο σκληρή στάση απέναντι στην Κίνα, προκειμένου να την κρατήσει υπό έλεγχο οικονομικά. Οι ίδιες οι ΗΠΑ πρωτοστατούν και ανακοίνωσαν νέους αυστηρούς δασμούς στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα στις αρχές του έτους.

Ωστόσο, μόλις η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε τους δικούς της δασμούς, η Γερμανία αποσύρθηκε, φοβούμενη αντίποινα κατά του δικού της τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας.

Μια δεύτερη προεδρία Τραμπ θα είναι πρόκληση

Δεν θα πρέπει να είναι δύσκολο να συνεχιστεί η εξεύρεση κοινού εδάφους μεταξύ των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Ευρώπης στο μέλλον. Υπό μια πρόεδρο Καμάλα Χάρις, τα πράγματα θα παρέμεναν μάλλον λίγο πολύ τα ίδια. Οι Γερμανοί θα το προτιμούσαν αυτό, αλλά προληπτικά, η γερμανική κυβέρνηση προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο οι προεδρικές εκλογές να εξελιχθούν διαφορετικά.

Εάν ο Τραμπ κερδίσει, αυτό θα είχε σοβαρές συνέπειες όσον αφορά την υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία και τον αριθμό των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στην Ευρώπη. Ο πρώην πρόεδρος έχει συχνά αμφισβητήσει την αξία των διατλαντικών σχέσεων και βλέπει την Ευρώπη ως οικονομικό ανταγωνιστή. Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα λιγότερη συνεργασία, περισσότερους δασμούς ή ακόμα και έναν εμπορικό πόλεμο.

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός