«Πρώτα το φαΐ, μετά η ηθική». Με την περίφημη αυτή φράση του Μπέρτχολντ Μπρεχτ προσπάθησε να προσεγγίσει το θέμα της εκπαίδευσης των Ρομά ο Γιοάχιμ Μπρένερ, επικεφαλής του Συλλόγου Στήριξης των Ρομά στη Φρανκφούρτη. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για την παιδεία, χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη ότι έχουμε να κάνουμε όλο και περισσότερο με ανθρώπους που είναι τελείως άποροι». Συνεπώς και πριν αρχίσει κανείς να μιλάει για τις παιδαγωγικές ικανότητες των γονιών, όπως είπε ο ειδικός, θα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς: πώς μπορεί να διασφαλίσει κανείς σε αυτούς τους ανθρώπους μια ικανοποιητική διαμονή αλλά και μια ικανοποιητική υγειονομική περίθαλψη;

Η ενσωμάτωση των Ρομά βρίσκεται μεν στην ατζέντα της ευρωπαϊκής πολιτικής, εντούτοις δεν υπάρχουν συγκεκριμένα και βιώσιμα αποτελέσματα. Η Ιλόνα Τόμοβα από την Βουλγαρία υπογράμμισε ότι υπάρχει γι΄ αυτό μια λογική εξήγηση: «Τα προγράμματα ενσωμάτωσης γίνονται δύσκολα αποδεκτά από την βουλγαρική κοινωνία, επειδή πολλοί άλλοι άνθρωποι, πέραν των Ρομά, δεν έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Ειδικά οι νέοι άνθρωποι αλλά και οι πιο ηλικιωμένοι βρίσκουν πολύ δύσκολα δουλειά». Γι΄ αυτόν το λόγο, όπως επισημαίνει, η πλειοψηφία της κοινωνίας θα αντιλαμβανόταν ο,τιδήποτε γινόταν ειδικά για τους Ρομά, ως ένα άδικο προνόμιο «το οποίο επιβάλει η δυτική Ευρώπη, με στόχο να παραμείνουν οι Ρομά στη Βουλγαρία».

Ένα υποδειγματικό πρότζεκτ

Παρόλα αυτά όμως, ένα υποδειγματικό πρότζεκτ για την ενσωμάτωση παιδιών Ρομά, έχει τις ρίζες του στη Βουλγαρία. Εδώ και 13 χρόνια η μη κυβερνητική οργάνωση DROM υλοποιεί στην πόλη Βιντίν ένα πρότζεκτ, μέσω του οποίου περισσότερα από 3.000 παιδιά Ρομά έχουν παρακολουθήσει σχολικά μαθήματα. Περίπου 50 εξ΄ αυτών μάλιστα κατάφεραν να σπουδάσουν. Για να γίνει αυτό εκπαιδεύτηκαν περισσότεροι από 500 δάσκαλοι. Για να συνεχίσει να υπάρχει το πρόγραμμα όμως, η ΜΚΟ χρειάζεται άμεση οικονομική στήριξη.

Πολλά πρότζεκτ έχουν τη στήριξη του Roma Education Fund (REF), τη μοναδική περιφερειακή οργάνωση που ασχολείται με την εκπαίδευση των Ρομά. Σήμερα η (REF) υποστηρίζει 337 εκπαιδευτικά προγράμματα σε 14 χώρες. Για τη δράση της οργάνωσης μίλησε το μέλος του προεδρείου Ναντίρ Ρεντζέπι: «Δεν καταφέραμε να προσφέρουμε μια διαρκή στήριξη. Οι χρηματοδότες εγκαταλείπουν την περιοχή. Το κράτος και οι αρχές δεν έχουν κίνητρα ή και ενδιαφέρον να ενισχύσουν την εκπαίδευση των Ρομά. Τα σχολεία και οι ΜΚΟ επικεντρώνουν σε βραχυπρόθεσμα προβλήματα, αντί να αναζητήσουν βιώσιμες λύσεις».

Με προορισμό τη Γερμανία

Η δύσκολη οικονομική κατάσταση των χωρών τους, αναγκάζει πολλούς Σίντι και Ρομά να τις εγκαταλείψουν. Ένας από τους πιο δημοφιλής προορισμούς είναι η Γερμανία. «Όταν τα παιδιά Ρομά έρχονται ως πρόσφυγες στη Γερμανία και μιλούν για παιδεία και ενσωμάτωση, διηγούνται τις εμπειρίες από τις χώρες τους. Ως επί το πλείστον είναι η εμπειρία της περιθωριοποίησης και των διακρίσεων. Γνωρίζουν τι θα πει φόβος», είπε στη διάσκεψη ο Νέντγο Οσμάν, δημοσιογράφος της DW.

«Στη Γερμανία τα πράγματα για τους Ρομά είναι πιο εύκολα από ότι, για παράδειγμα, στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία», υπογράμμισε ο Ντάνιελ Στράους, πρόεδρος του Συνδέσμου Σίντι και Ρομά στο κρατίδιο της Βάδης Βυρτεμβέργης. «Όταν πέφτουμε εδώ θύμα διακρίσεων, υπάρχει ένα κράτος δικαίου. Μπορούμε να αμυνθούμε. Υπάρχει και ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας, σε περίπτωση που αποτύχεις οικονομικά. Αυτό δεν υπάρχει σε άλλες χώρες».

Δεδομένου του μεγάλου κύματος Ρομά που καταφθάνει τελευταία στη Γερμανία, όλο και περισσότεροι δήμοι αρχίζουν να ασχολούνται με το θέμα της ενσωμάτωσής τους. Στο Ντουίσμπουργκ, για παράδειγμα, υπάρχουν στο μεταξύ ειδικά σεμινάρια σε σχολεία και παιδικούς σταθμούς που απευθύνονται σε παιδιά των νεοαφιχθέντων Ρομά ,με βασικό στόχο να τα ενημερώσουν για τις δυνατότητες πρόσβασής τους στην εκπαίδευση.

Yordanka, Yordanova / Κώστας Συμεωνίδης

Υπεύθ. Σύνταξης Ειρήνη Αναστασοπούλου