Αντιπροσωπεία των Ταλιμπάν συμμετέχει στις συνομιλίες για το Αφγανιστάν που αρχίζουν σήμερα στη Μόσχα με τη συμμετοχή της Κίνας και του Πακιστάν, ενώ οι ΗΠΑ απέχουν. «Αγκάθι» παραμένει η διεθνής αναγνώριση του νέου καθεστώτος στο Αφγανιστάν, αλλά η Μόσχα ανησυχεί περισσότερο για ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση από ανεξέλεγκτες ισλαμιστικές ομάδες στην περιοχή. Για τους Ταλιμπάν ο δρόμος για τη Μόσχα είναι γνωστός και οικείος. Μόνο φέτος, τον έχουν διανύσει άλλες τρεις φορές, η τελευταία ήταν τον περασμένο Ιούλιο. Σημείο καμπής στις σχέσεις της Ρωσίας με τους Ταλιμπάν ήταν το έτος 2016, όταν η αμερικανική διπλωματία, με πρωτοβουλία του τότε προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, άρχισε να επιδιώκει απευθείας επαφές με τους ισλαμιστές.

Στη συνέχεια το ίδιο έκανε και η Ρωσία. Όχι μόνο για να μην μείνει πίσω στις εξελίξεις, αλλά και για έναν ακόμη σημαντικό λόγο, όπως επισημαίνει ο Αντρέι Καζάντσεφ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας (MGIMO), με ειδίκευση στο Αφγανιστάν: «Το 2016 είχε ήδη αρχίσει να γίνεται ορατό το πρόβλημα της διείσδυσης του Ισλαμικού Κράτους στο Αφγανιστάν» λέει ο Καζάντσεφ. «Τρομοκρατικές ομάδες από την κεντρική Ασία και τον Καύκασο είχαν συρρεύσει στα βόρεια της χώρας…» 

Ρωσικά όπλα για τους  Ταλιμπάν

Οι Ρώσοι είχαν ήδη απαγορεύσει στο εσωτερικό της χώρας κάθε δραστηριότητα των Ταλιμπάν, τους οποίους χαρακτήριζαν «τρομοκρατική οργάνωση». Αλλά αυτό δεν τους εμπόδιζε να συνομιλούν μαζί τους. Άλλωστε, επισημαίνει ο αναλυτής Αντρέι Καζάντσεφ, «υπάρχει ένα προηγούμενο: ο πρώην πρόεδρος της Αιγύπτου Μούρσι ήταν μέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η οποία επίσης είχε απαγορευθεί ως τρομοκρατική οργάνωση στη Ρωσία, αλλά αυτό δεν εμπόδιζε τη συνεργασία μαζί του…»

Για τη Δύση η Ρωσία όχι απλώς ανεχόταν, αλλά και στήριζε τους Ταλιμπάν. Κάθε τόσο αντιπροσωπείες τους προσκαλούνταν στη Μόσχα, με τον ειδικό εντεταλμένο του Κρεμλίνου για το Αφγανιστάν, Σαμίρ Καμπούλοφ, να συντονίζει μέχρι σήμερα τις συνομιλίες. Σε ανάλυση του Κέντρου Καρνέγκι της Μόσχας αναφέρεται ότι ο 67χρονος Καμπούλοφ, άλλοτε πρεσβευτής της Ρωσίας στο Αφγανιστάν, κόντευε να αποκτήσει του φήμη ενός «συνηγόρου των Ταλιμπάν» στη διεθνή διπλωματική σκακιέρα. Επί προεδρίας Τραμπ οι Αμερικανοί κατηγορούσαν τη Μόσχα ότι προμηθεύει όπλα στους Ταλιμπάν. Μάλιστα το 2020 ο τότε υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο ισχυριζόταν ότι «εδώ και δέκα χρόνια οι Ρώσοι διαθέτουν στους Ταλιμπάν όπλα, που θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή Αμερικανών στρατιωτών». Η εκτίμηση του Αντρέι Καζάντσεφ: «Πράγματι οι Ταλιμπάν είχαν ρωσικά όπλα, αλλά θα μπορούσαν να τα έχουν βρει οπουδήποτε. Θα μπορούσαν να τα έχουν αγοράσει στο Τατζικιστάν, για παράδειγμα».

«Δεν βιάζεται» για αναγνώριση η Μόσχα

Παρά τις προνομιακές επαφές του παρελθόντος η Μόσχα δεν βιάζεται να αναγνωρίσει τους Ταλιμπάν, λέγοντας ότι θα περιμένει να διαπιστώσει «πόσο πολιτισμένα συμπεριφέρονται» από τότε που ανήλθαν στην εξουσία. Προς το παρόν επιχειρεί να συντονίσει την πολιτική της για το Αφγανιστάν με άλλες χώρες της περιοχής και ιδιαίτερα την Κίνα και το Πακιστάν, που συμμετέχουν στις σημερινές συνομιλίες. Κύρια προτεραιότητα της Ρωσίας είναι να σταθεροποιήσει την κατάσταση στην Κεντρική Ασία, όπου έχει ενισχύσει την παρουσία της τα τελευταία χρόνια. Στο Τατζικιστάν διατηρούν οι Ρώσοι τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση τους στο εξωτερικό. Αυτό που σίγουρα δεν θέλουν οι Ρώσοι είναι να στείλουν στρατεύματα στο Αφγανιστάν, όπως είχε κάνει η Σοβιετική ένωση στη δεκαετία του '70, κάτι που έχει ήδη ξεκαθαρίσει ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν.

«Στόχος είναι να δημιουργηθεί ένας στρατιωτικός κλοιός ασφαλείας (cordon sanitaire)» εξηγεί ο αναλυτής Αντρέι Καζάντσεφ, «ώστε το Ισλαμικό Κράτος να μην αποστείλει ένοπλες ομάδες μέσω Αφγανιστάν στην Κεντρική Ασία και από εκεί στη Ρωσία». Εκεί οφείλεται και η σπουδή της Μόσχας να διατηρήσει ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με τους ίδιους τους Ταλιμπάν. «Από τη στιγμή που η Ρωσία δεν μάχεται στο Αφγανιστάν, θα πρέπει να συνομιλεί με τον πιο ισχυρό παίκτη εκεί», τονίζει ο Αντρέι Καζάντσεφ. «Παλαιότερα οι πιο ισχυροί παίκτες ήταν οι Αμερικανοί και οι Ρώσοι συνομιλούσαν μαζί τους. Τώρα όμως είναι οι Ταλιμπάν».

Ρόμαν Γκοντσαρένκο

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου