Ο Σεργκέι Σοϊγκού επανεμφανίστηκε στην τηλεόραση. Κατά την ένοπλη εξέγερση της ομάδας Wagner που στρεφόταν εναντίον του προσωπικά, καθώς και την επομένη ημέρα, ο Ρώσος υπουργός Άμυνας δεν εμφανίστηκε δημοσίως. Μόνο τη Δευτέρα τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έδειξαν πλάνα του – υποτίθεται από την εμπόλεμη ζώνη στην Ουκρανία το πρωί και από μια συνάντηση των αρχών ασφαλείας με τον πρόεδρο Πούτιν το βράδυ. Σχετικά με την εξέγερση, ο Σοϊγκού δεν έχει προβεί ακόμη σε κάποια δήλωση.

«Οι κατηγορίες στρέφονται και κατά του Πούτιν»

«Ακολουθεί το ένστικτό του», λέει ο καθηγητής Μπράιαν Τέιλορ από το Πανεπιστήμιο Syracuse της Νέας Υόρκης. «Όταν ήταν υπουργός Διαχείρισης Καταστροφών, εμφανιζόταν σε πληγείσες περιοχές. Τώρα, όταν πρόκειται για μια καταστροφή για την οποία ευθύνεται ο ίδιος, αποφεύγει τις δημόσιες εμφανίσεις. Όμως, συνεργάζεται παρασκηνιακά με τον Πούτιν και άλλους για να διασφαλίσει τη θέση του», παρατηρεί ο Τέιλορ στην DW.

Η σύγκρουση μεταξύ του Γιεβγκένι Πριγκόζιν, επικεφαλής και ιδρυτή της ομάδας Wagner, και της ηγεσίας του Υπουργείου Άμυνας κλιμακωνόταν επί μήνες, με τον Πριγκόζιν να κατηγορεί αρχικά τον Σοϊγκού και τον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Βαλερί Γερασίμοφ για την ελλιπή προμήθεια πυρομαχικών. Η υπηρεσία Τύπου του Υπουργείου Άμυνας απέρριψε τους ισχυρισμούς αυτούς και ο Σοϊγκού δεν ενεπλάκη σε καμία διαφωνία.

Αλλά χρησιμοποιώντας όλο και πιο σκληρή γλώσσα, ο Πριγκόζιν επέκρινε και τον τρόπο με τον οποίο το Κρεμλίνο δικαιολογεί τον πόλεμο. Ο Τέιλορ επισημαίνει ότι οι κατηγορίες κατά του Σοϊγκού και του Γερασίμοφ είναι «κατά κάποιο τρόπο δικαιολογημένες, καθώς ο πόλεμος εξελίσσεται πολύ άσχημα για τη Ρωσία». Πολλές από τις κατηγορίες του Πριγκόζιν θα αφορούσαν έτσι και «τον Βλαντιμίρ Πούτιν συγκεκριμένα», ο οποίος εισέβαλε στην Ουκρανία αδικαιολόγητα.

Γιατί ο Πούτιν δεν μπορεί να απολύσει τον Σοϊγκού;

Ο Ρώσος πρόεδρος καλείται να αποφασίσει αν θα διατηρήσει τον Σοϊγκού στο αξίωμά του. Ο Τέιλορ επισημαίνει ότι πολλά από όσα παρουσιάζει ο υπουργός Άμυνας στον προϊστάμενό του για τον ρωσικό στρατό «αποδείχθηκαν αναληθή και επομένως θα ήταν λογικό να φύγει ο Σοϊγκού». Ωστόσο, αυτές οι αναλήθειες ήταν προφανείς ήδη πριν από ένα χρόνο, αμέσως μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Ο εμπειρογνώμονας υπενθυμίζει ότι ο Σοϊγκού είναι πολιτικός υπουργός Άμυνας και για τις αποτυχίες είναι υπεύθυνο το στρατιωτικό προσωπικό. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο πρόεδρος είναι αυτός που πρέπει να λογοδοτήσει για τις λανθασμένες εκτιμήσεις.

Ο Πούτιν ωστόσο δεν μπορεί να διώξει αμέσως τον Σοϊγκού, καθώς αυτό θα ερμηνευόταν ως ένδειξη αδυναμίας. Με αυτόν τον τρόπο θα υποχωρούσε έναντι του Πριγκόζιν την ίδια στιγμή που τον κατηγορεί για προδοσία, όπως εξηγεί ο Τέιλορ. Εξάλλου, ο Πούτιν είναι γνωστό ότι δεν απολύει ανθρώπους που θεωρεί δικούς του. Ιδίως σε ειδικές περιπτώσεις, όπως του Σοϊγκού.

Κάτι περισσότερο από υπουργός...

Ο 68χρονος Σοϊγκού προέρχεται από το πλούσιο περιβάλλον της σοβιετικής νομενκλατούρας και ο πατέρας του ήταν γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης. Αφ' ότου εκπαιδεύτηκε ως πολιτικός μηχανικός, η καριέρα του Σοϊγκού εξελίχθηκε γρήγορα. Ήδη από νεαρός ήταν επικεφαλής μεγάλων κατασκευαστικών έργων. Τα τελευταία χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης μετακόμισε στη Μόσχα, όπου ίδρυσε και διηύθυνε την κρατική υπηρεσία διάσωσης. Όταν αυτή μετετράπη στο Υπουργείο Διαχείρισης Καταστροφών, ο Σοϊγκού ήταν ήδη επικεφαλής για σχεδόν 20 χρόνια. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 θεωρήθηκε ο πιο δημοφιλής Ρώσος υπουργός και ηγήθηκε του τότε νέου κόμματος του Κρεμλίνου «Ενότητα» - του προδρόμου του σημερινού κόμματος «Ενωμένη Ρωσία» - στις εκλογές για την Κρατική Δούμα.

Το 2012, αμέσως μετά την επιστροφή του Πούτιν στην προεδρία, ο Σοϊγκού έγινε αρχικά κυβερνήτης της περιφέρειας της Μόσχας. Λίγους μήνες αργότερα, διορίστηκε υπουργός Άμυνας και ξεκίνησε το μεταρρυθμιστικό του έργο, επαναφέροντας, μεταξύ άλλων, τις επιθεωρήσεις ετοιμότητας μάχης στον ρωσικό στρατό. Ο Σοϊγκού ήταν επίσης επικεφαλής του κόμματός του για τις εκλογές του 2021.

...αλλά δύσκολο να γίνει διάδοχος του Πούτιν

Στα τέλη του 2021, λίγο πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο πρόεδρος και ο υπουργός Άμυνας αποσύρθηκαν στην τάιγκα της Νότιας Σιβηρίας, όπου ο Πούτιν περνά συχνά τις διακοπές του. Ο Πούτιν και ο Σοϊγκού ανέπτυξαν μία ιδιαίτερη σχέση, ενώ ο δεύτερος συζητούνταν ήδη ως πιθανός διάδοχος του Πούτιν.

Για τον Μπράιαν Τέιλορ, ωστόσο, ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι απίθανο. «Η λογική της συγκεντρωτικής διακυβέρνησης του Πούτιν δεν προβλέπει μία εναλλακτική λύση, έναν διάδοχο» και αυτό για δύο λόγους: πρώτον, ο Σοϊγκού είναι σχεδόν ίδιας ηλικίας με τον Πούτιν και ένας νέος πρόεδρος θα έπρεπε να προέρχεται από νεότερη γενιά. Δεύτερον, «οι δυνατότητες του Σοϊγκού να γίνει πρόεδρος περιορίζονται από το γεγονός ότι δεν είναι εθνοτικά Ρώσος».

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τον πόλεμο στην Ουκρανία;

Ο Πούτιν έρχεται αντιμέτωπος με μια δύσκολη απόφαση, λέει ο Τέιλορ. Η αποπομπή του Σοϊγκού θα ήταν ένδειξη αδυναμίας, όμως η διατήρησή του στο αξίωμα θα μπορούσε να εντείνει τη δυσφορία στον στρατό. Πάντως, ο Τέιλορ δεν θα εκπλαγεί εάν ο Πούτιν αντικαταστήσει τον υπουργό Άμυνας σε λίγες εβδομάδες - τοποθετώντας τον Σοϊγκού σε μία άλλη τιμητική θέση.

«Σε κάθε περίπτωση, η Ουκρανία μπορεί να επωφεληθεί από τις συνέπειες της εξέγερσης», πιστεύει ο εμπειρογνώμονας. Η αντίδραση του ρωσικού στρατού στην ουκρανική αντεπίθεση θα μπορούσε να είναι λιγότερο οργανωμένη και το ηθικό των στρατιωτών αποδυναμωμένο. Όμως, οι μάχες συνεχίζονταν ακόμη και κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, οπότε μάλλον δεν αναμένεται η κατάρρευση των ρωσικών στρατευμάτων.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς