Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος έχουν γίνει προσπάθειες να σωθούν οι πολιτιστικοί θησαυροί της Ουκρανίας. «Όταν η πολιτιστική κληρονομιά κινδυνεύει», λέει ο Ρόμαν Λουκσχάιτερ, Γενικός Γραμματέας της Γερμανικής Επιτροπής της UNESCO, «αφορά την πολιτιστική ταυτότητα μιας χώρας, αλλά και την κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας».

Η UNESCO ανησυχεί ιδιαίτερα για τα επτά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς που βρίσκονται στην Ουκρανία, δήλωσε ο Λουκσχάιτερ στην DW. Για παράδειγμα, ο καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο, το ιστορικό κέντρο της πόλης του Λβιβ ή η αρχαία πόλη της Χερσώνας και η Χώρα της, η οποία βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της χερσονήσου της Κριμαίας στη Μαύρη Θάλασσα.

Ο Λουκσχάιτερ θεωρεί ότι η ποικιλομορφία της ουκρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς βρίσκεται σε κίνδυνο. «Μεταξύ άλλων, το Κίεβο έχει μια συλλογή εβραϊκών λαϊκών τραγουδιών από τις αρχές του 20ου αιώνα που είναι σημαντική παγκοσμίως», λέει, ένα ακόμη μέρος της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Οι πολιτιστικοί θησαυροί προστατεύονται από το Διεθνές Δίκαιο

Υπάρχουν όμως και άλλα σημαντικά πολιτιστικά αγαθά στην Ουκρανία, τονίζει ο Ουκρανός ιστορικός και επιμελητής τέχνης Κόνσταντιν Ακίνσα σε συνέντευξή του στην DW. Μεταξύ άλλων, η ήδη κατεστραμμένη πόλη Χερνίχιβ, με τα μνημεία της από τον 10ο, 11ο και 12ο αιώνα. Επίσης το Χάρκοβο είναι η πρωτεύουσα του ουκρανικού και σοβιετικού κονστρουκτιβισμού. Οι ειδικοί φοβούνται ότι το Χάρκοβο υπέστη σήμερα σοβαρότερες ζημιές από ό,τι στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Επιπλέον, ο περίφημος χρυσός θησαυρός των Σκυθών, ένας από τους μεγαλύτερους πολιτιστικούς θησαυρούς της αρχαιότητας, βρίσκεται στο Μουσείο Αρχαιοτήτων στο Κίεβο.

Τα πολιτιστικά αγαθά προστατεύονται από το Διεθνές Δίκαιο, τονίζει ο Λουκσχάιτερ. Η Ρωσία είναι επίσης μέλος της Σύμβαση της Χάγης για την προστασία τους ωστόσο η UNESCO δεν είναι σε θέση να αποτρέψει την καταστροφή τους.

Μουσεία στη Δύση προσπαθούν τώρα να βοηθήσουν τους Ουκρανούς συναδέλφους τους. Τα πολιτιστικά αγαθά μεταφέρονται στο Λβιβ από το Χάρκοβο, το Κίεβο ή την Οδησσό και στη συνέχεια δυτικότερα, για παράδειγμα στην Πολωνία, αλλά και τη Γερμανία στη Δρέσδη. Τα μουσεία βρίσκονται de facto σε πόλεμο, λέει ο Ουκρανός ιστορικός και επιμελητής τέχνης Κόνσταντιν Ακίνσα. «Δυστυχώς όμως η ουκρανική κυβέρνηση άργησε να σκεφτεί την εκκένωση τους», συμπληρώνει.

Οι Ρώσοι σιωπούν

Τα πολιτιστικά αγαθά στην Ουκρανία ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας, λέει και τονίζει πως «ο ρωσικός στρατός και τα ρωσικά αεροπλάνα μας βομβαρδίζουν, ρίχνοντας ρουκέτες σε ιστορικά μνημεία που δεν ανήκουν μόνο στην Ουκρανία». Η κατάσταση είναι προς το παρόν απρόβλεπτη και δεν μπορούν να σταλούν ειδικοί στην περιοχή για να εκτιμήσουν ή να ελέγξουν τις ζημιές.

Αυτό που τον συγκλονίζει είναι όμως η «απόλυτη σιωπή των Ρώσων συναδέλφων», λέει. Ο κριτικός τέχνης δηλώνει ότι δεν μπορεί να καταλάβει πώς είναι δυνατόν τα ρωσικά μουσεία να παραμένουν στο Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων. «Χθες το βράδυ, για κάποιο λόγο, κοίταξα ξανά τις φωτογραφίες της κατεστραμμένης Ουκρανίας κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ξαναζούμε μια ιστορία που νομίζαμε πως είχε ήδη θαφτεί για πάντα στα αρχεία. Πρόκειται για μια καταστροφή πρωτόγνωρων διαστάσεων», καταλήγει.

 Αναστασία Μπούτσκο / Κριστίνε Λένεν

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου