Ο ηττημένος του 2015 ονομάζεται Μάριο Ντράγκι. Στα βιβλία ιστορίας θα διαβάζουμε κάποτε: ήταν ο άνθρωπος που άφησε τα φράγματα να σπάσουν, όταν στις αρχές του έτους έθεσε σε ισχύ ένα γιγάντιο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων, για να χυθούν στην αγορά εκατομμύρια εκατομμυρίων ευρώ. Το όλο εγχείρημα το εμπλούτισε ο ανώτατος φύλακας του ευρωπαϊκού νομίσματος με τόκους της τάξεως του 0%. Όλο αυτό ακούγεται σαν ένα επικίνδυνο μίγμα, και ως έναν βαθμό έτσι ήταν. Ποιος ήταν όμως ο στόχος του ιταλού μάγου από τον πύργο της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη; Οι τράπεζες θα μπορούσαν με αυτόν τον τρόπο να προωθούν στην οικονομία φθηνό χρήμα με τη μορφή δανείων, οι επιχειρήσεις θα έπρεπε να επενδύουν, γεγονός που θα έδινε ώθηση στην οικονομία, θα αύξανε τον πληθωρισμό κι έτσι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να αγοράζουν, να αγοράζουν, να αγοράζουν.

Ποιο είναι τώρα το πρόβλημα; Το σχέδιο δε λειτουργεί. Οι τράπεζες προτιμούν να κρατήσουν το χρήμα, παρόλο που θα πρέπει να πληρώνουν υψηλούς τόκους για πρόστιμο. Η οικονομία δεν επενδύει, επειδή η παγκόσμια κατάσταση δεν είναι σταθερή. Η ανάπτυξη κινείται στην Ευρώπη με αργούς ρυθμούς, ο πληθωρισμός μένει σταθερά στο μηδέν. Γιατί οφείλει να κάνει κανείς τα πάντα για να τον επαναφέρει στο επιθυμητό 2%; Θα είχε αυτό κάποιο νόημα σε μια εποχή που το πετρέλαιο πέφτει από τη μία χαμηλή τιμή στην άλλη; Μήπως εκεί δεν είναι το πρόβλημα;

Η ώρα των κερδοσκόπων

Οι άνθρωποι απλώς αγοράζουν, αγοράζουν, αγοράζουν. Κι αυτό επειδή προτιμούν να ξοδεύουν τα χρήματά τους παρά να τα φυλάνε στις τράπεζες με τόκο 0%. Το γιγάντιο πείραμα του Ντράγκι είναι μια επέμβαση ανοιχτής καρδιάς, η οποία καταφέρνει ένα και μόνο πράγμα: μια υποτίμηση του χρήματος ιστορικών διαστάσεων. Η πολιτική των μηδενικών τόκων είναι σε κάθε περίπτωση μια κακή συνταγή, διότι οδηγεί τα κεφάλαια εκεί όπου μπορούν να προξενήσουν το μεγαλύτερο κακό: στα χέρια των κερδοσκόπων. Για τους ανθρώπους που υπολόγιζαν στην αποταμίευση για την τρίτη ηλικία αυτό είναι απλή διαστροφή. Φυσικά θα μπορούσε κανείς να επενδύσει θαυμάσια σε ένα ακίνητο. Όμως αυτή η φούσκα θα σκάσει πιο γρήγορα απ’ όσο θα ήθελαν κάποιο να πιστεύουν.

Η παρέμβαση Ντράγκι στόχευε στο εξής: το ευρώ έχει χάσει αξία απέναντι στο δολάριο, κι αυτό καθιστά τις εξαγωγές από την ευρωζώνη φθηνότερες. Αυτό τουλάχιστον λειτούργησε, και για τον επόμενο χρόνο προβλέπεται ισοτιμία ανάμεσα στα δύο νομίσματα. Αλλά ποιον βοηθά αυτή η κατάσταση εκτός από τη γερμανική οικονομία και τον προσανατολισμό της προς τις εξαγωγές; Παράλληλα αυτή η ρευστότητα φθηνού χρήματος κρατά μες στο παιχνίδι χώρες του Νότου όπως η Ιταλία. Ένα δώρο του Ντράγκι στους συμπατριώτες του. Όμως για πόσο καιρό ακόμη η πολιτική του χρήματος θα αναλαμβάνει το έργο της πολιτικής του ρεαλισμού;

Κανένα σχέδιο ενάντια στην κρίση

Έτσι ερχόμαστε στη δεύτερο υπερχείλιση φράγματος, η οποία έλαβε χώρα στην Ελλάδα. Μέτρησε κανείς πόσες σύνοδοι κορυφής έπρεπε να πραγματοποιηθούν στις Βρυξέλλες για να τρέξουν πάλι πακέτα βοήθειας δισεκατομμυρίων ευρώ μετά από τις υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις της αριστερής κυβέρνησης της Αθήνας; Στο τέλος συμφωνήθηκε ένα νέο πακέτο κι όλα ησύχασαν. Όμως τίποτε ουσιαστικό δεν έγινε στην Ελλάδα το 2015, ώστε να μπορέσει να σταθεί η χώρα μόνη στα πόδια της. Το ίδιο σενάριο και για το 2016. Τώρα όμως το θέμα δε θα κερδίσει την ίδια προσοχή όπως και το 2015, στρέφοντας πάλι τα βλέμματα των ιθυνόντων μακριά από το πραγματικά μεγάλο ευρωπαϊκό πρόβλημα, που είναι και η υπερχείλιση του τρίτου φράγματος: η μεγάλη μεταναστευτική κίνηση. Καθώς ο προορισμός των περισσότερων προσφύγων είναι η Γερμανία κι επειδή η ροή τους δε θα μειωθεί τον επόμενο χρόνο, το γεγονός θα αποτελέσει μεγάλη δοκιμασία για τη γερμανική κοινωνία κι επίσης θα φέρει τη γερμανική οικονομία στα όρια της αντοχής της. Το γεγονός ότι η οικονομία της χώρας πήγε φέτος καλά δε συνεπάγεται απαραίτητα ότι αυτό θα συνεχιστεί και του χρόνου.

Η Γερμανία είναι εξαρτημένη από την παγκόσμια οικονομία και δεν είναι καθόλου δεδομένο πώς θα ανταποκριθεί η χώρα σε μια πιθανή παγκόσμια ύφεση. Η μεγάλη μεταναστευτική κίνηση ήταν κάτι που μπορούσε να διακρίνει κανείς από την αρχή στη Γερμανία, αλλά λίγοι ήταν πρόθυμοι να την αντικρίσουν κατάματα. Η επόμενη κρίση είναι βέβαιη. Αλλά η γερμανική κυβέρνηση επιμένει σε ευεργεσίες που κοστίζουν δισεκατομμύρια όπως η σύνταξη στα 63. Ας ελπίσουμε μόνο ότι η επόμενη κρίση της παγκόσμιας οικονομίας θα αργήσει να έρθει. Ως τότε ο Μάριο Ντράγκι θα έχει εξαντλήσει όλα τα μέσα για την ανόρθωση της οικονομίας. Η οικονομικοπολιτική του ατζέντα αποτελεί δηλητήριο για την Ευρώπη, επειδή εμποδίζει τις μεταρρυθμίσεις. Ως εκ τούτου το σύνθημα για το 2016 είναι: σταματήστε τον Ντράγκι!

Χένρικ Μπέμε