Στην Πορτογαλία οι αρχαιότερες μούμιες της Ευρώπης
15 Μαρτίου 2022
Ανακάλυψη δύο σκελετών στην Πορτογαλία δείχνει ότι οι πρώτες μουμιοποιήσεις στην Ευρώπη έγιναν πιθανότατα πριν 8.000 χρόνια.
Αναπαράσταση της διαδικασίας μουμιοποίησης κατά τη μεσολιθική εποχή Εικόνα: The Author(s), 2022. Published by Cambridge University Press on behalf of the European Association of Archaeologists
Διαφήμιση
Στην επιστήμη μια δεύτερη, πιο προσεκτική ματιά αποδεικνύεται συχνά ιδιαίτερα χρήσιμη. Πριν από 60 χρόνια στο βουναλάκι Αραπούκο στην κοιλάδα Σάντο στην νότια άκρη της Πορτογαλίας πραγματοποιήθηκαν αρχαιολογικές ανασκαφές. Οι αρχαιολόγοι χαρακτηρίζουν το βουναλάκι midden, ένα είδος αρχαίας «χωματερής» όπου πριν από χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι πετούσαν απορρίμματα, υπολείμματα τροφίμων και σπασμένα εργαλεία και σκεύη. Στις ανασκαφές την περίοδο 1958-1964 οι αρχαιολόγοι εντόπισαν μέσα σε βουναλάκια από θραύσματα οστράκων περισσότερους από 100 σκελετούς της λίθινης εποχής, ηλικίας 7.000 μέχρι 8.150 ετών.
Δυστυχώς οι σημειώσεις των υπευθύνων της ανασκαφής από τη δεκαετία του ΄60 ήταν ελλιπέστατες. Από τα αρχαιολογικά αρχεία στη Λισαβόνα απουσιάζουν ακόμα και τα στοιχειώδη, όπως ακριβή σημεία εντοπισμού των σκελετών, αλλά ακόμα και η στάση στην οποία βρέθηκαν θαμμένοι. Από σύμπτωση ο πορτογάλος αρχαιολόγος Ζοάϊο Λουίς Καρντόσο ανακάλυψε στο προσωπικό αρχείο του αρχαιολόγου Μανουέλ Φαράνια ντος Σάντος δύο φωτογραφικά φιλμ από τις τότε ανασκαφές.
Μούμιες μέχρι και 8.150 ετών
Η στάση στην οποία εντοπίστηκαν οι δύο νερκοίΕικόνα: The Author(s), 2022. Published by Cambridge University Press on behalf of the European Association of Archaeologists
Βάσει των φωτογραφικών λήψεων η ερευνητική ομάδα της Ρίτα Πεϊροτέο-Στγέρνα από το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα εξέτασε τις διαδικασίες ταφής και εντυπωσιάστηκε, όταν διαπίστωσε ότι δύο από τους νεκρούς μουμιοποιήθηκαν πριν ταφούν. Πρόκειται ίσως για τις αρχαιότερες μούμιες σε ευρωπαϊκό έδαφος.
Η σημαντική επιστημονική είδηση είναι ότι οι πρώτες μουμιοποιήσεις πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη πριν από 8.000 χρόνια. Μέχρι σήμερα πιστευόταν ότι οι αρχαιότερες μούμιες είχαν ηλικία περίπου 7.000 ετών και προέρχονταν από τη Χιλή και τον πολιτισμό Τσιντσόρο.
Ίσως οι σοροί έπρεπε να μεταφερθούν….
Διάσημες μούμιες και η ιστορία τους
Είτε πρόκειται για σορούς διατηρημένες σε έλη, είτε για Αιγύπτιους Φαραώ, είτε για μογγόλους πολεμιστές, κάθε μούμια περιβάλλεται από φήμες για την καταγωγή και την αιτία θανάτου.
Εικόνα: Reuters/M. abd el Ghany
Η νεκρόπολη της Σακκάρα
Πρόκειται για μια από τις αρχαιότερες και πιο σημαίνουσες νεκροπόλεις της Αιγύπτου. Ερευνητές από το Τύμπινγκεν ανακάλυψαν εκεί αυτό το επίχρυσο προσωπείο. Βρέθηκε μέσα σε μια ξύλινη σαρκοφάγο στη Σακκάρα και είναι πάνω από 2.500 ετών. Εκτιμάται ότι ανήκε σε αιγύπτιο ιερέα της 26ης δυναστείας των Φαραώ και ξεχωρίζει για τα μεγάλα μάτια.
Εικόνα: Reuters/M. abd el Ghany
Άνθρωπος που θυμίζει εξωγήινο
Πρόκειται για εξωγήινο; Αυτό αναρωτήθηκαν πολλοί μετά την ανακάλυψη αυτού του σκελετού το 2003 στη έρημο Ατακάμα της Χιλής. Ακόμη και ένα ντοκιμαντέρ είχε θέμα το πιθανολογούμενο εξωγήινο πλάσμα. Τελικά διαπιστώθηκε ότι πρόκειται για άνθρωπο. Λόγω του μήκους μόλις 15 εκατοστών οι ερευνητές θεωρούν ότι πρόκειται για ένα πρόωρο έμβρυο με σκελετικές και κρανιακές δυσπλασίες.
Εικόνα: picture-alliance/dpa/Bhattacharya S et al./COLD SPRING HARBOR LABORATORY
Τουταγχαμών
Ο βρετανός αιγυπτιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ ανακάλυψε το 1922 μέσα σε έναν σχεδόν ασύλλητο τάφο τη μούμια του Φαραώ Τουταγχαμών. Οι ερευνητές είκαζαν επί δεκαετίες εάν ο εξαιρετικά νεαρός βασιλιάς έπεσε θύμα δολοφονίας -έως ότου με τη βοήθεια ενός τομογράφου το 2005 αποδείχθηκε ότι είχε υποστεί πολλαπλά κατάγματα που επέτρεψαν το συμπέρασμα ότι είχε πεθάνει σε κυνηγετικό ατύχημα.
Εικόνα: picture-alliance/dpa/epa/AP/B. Curtis
Η Ροζαλία Λομπάρντο
Σχεδόν 100 χρόνια κείτεται το μουμιοποιημένο σώμα της Ροζαλία Λομπάρντο σε αυτήν την κατακόμβη των Καπουτσίνων μοναχών στο Παλέρμο. Είχε πεθάνει λίγο πριν συμπληρώσει τα δύο της χρόνια. Το κοριτσάκι μοιάζει να κοιμάται και θεωρείται η ωραιότερη μούμια του κόσμου. Ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο ταριχευτής της Αλφρέντο Σαλάφια είχε κάνει χρήση φορμαλδεΰδης.
Ένα ζευγάρι ορειβατών από τη Νυρεμβέργη ανακάλυψε τυχαία το 1991 μια παγωμένη μούμια στο Νότιο Τιρόλο, στις Άλπεις Ότζταλ (Ötztaler Alpen) -εξ ου και το όνομα της μούμιας. Ερευνητές εξέτασαν το 2000 τη συντηρημένη σορό που χρονολογείται από την εποχή του λίθου. Εκτιμησή τους είναι ότι ο γεννημμένος μεταξύ 3.359 και 3.105 π.Χ. σκοτώθηκε από ένα βέλος.
Εικόνα: AP
Ο σκύθης πολεμιστής
Η μούμια του σκύθη πολεμιστή, που ανακαλύφθηκε από ομάδα ερευνητών το 2003 στη Μογγολία, έχει μόλις τα μισά χρόνια του «Ότζι». Η νομαδική φυλή των Σκυθών ζούσε στις αχανείς ευρασιατικές στέπες. Η μούμια αυτή διατηρήθηκε μέσα στον πάγο και ήταν ντυμένη με γούνα φτιαγμένη από μαρμότα.
Εντοπίστηκε το 1900 από έναν αγρότη. Ο Άνδρας του Φέρζεν είναι η διασημότερη από τις 60 μούμιες που ανακαλύφθηκαν μέχρι σήμερα στην Κάτω Σαξονία. Από τις ουσίες που υπήρχαν μέσα στο έλος όπου βρισκόταν θαμμένος, πήραν χρώμα τα μαλλιά του στο διάστημα των 1.700 ετών που βρισκόταν εκεί. Στο χρώμα των μαλλιών του οφείλει και το προσωνύμιο «κόκκινος Φραντς».
Εικόνα: cc-by-Axel Hindemith
Η παιδική μούμια του Ντέτμολντ
Αυτή η μούμια είναι από το Περού, ωστόσο πήρε το όνομά της από το γερμανικό Μουσείου του Ντέτμολντ, το οποίο ανέλαβε την επιστημονικά άρτια συντήρησή της. Το παιδάκι που είχε πεθάνει εξαιτίας μιας καρδιακής δυσλειτουργίας είναι μια από τις αρχαιότερες μούμιες του κόσμου.
Εικόνα: picture-alliance/dpa/B. Thissen
8 εικόνες1 | 8
Ας σημειωθεί ότι οι μούμιες της αρχαίας Αιγύπτου έχουν ηλικία περίπου 5.000 ετών. Περίπου την ίδια ηλικία έχουν οι μούμιες στη Βρετανία από την εποχή του χαλκού, αλλά και ο αποκαλούμενος Ότσι, ο οποίος ανακαλύφθηκε στο νότιο Τιρόλο το 1991. Βέβαια ο Ότσι μουμιοποιήθηκε χάρη στις χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν στις Άλπεις εκείνη την εποχή.
Για την εντυπωσιακή ανακάλυψη της σουηδικής ομάδας επιστημόνων στην κοιλάδα Σάντο σημειώνεται στο περιοδικό European Journal of Archaeology ότι οι δυο μούμιες εντοπίστηκαν καθήμενες με πόδια και χέρια δεμένα. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι οι νεκροί δέθηκαν κατ΄ αρχήν πολύ σφιχτά και στη συνέχεια οι σοροί αφυδατώθηκαν στον αέρα, είτε μπροστά σε φωτιά πριν ταφούν στα βουναλάκια της κοιλάδας. Όλα τα στοιχεία που συνέλεξαν οι αρχαιολόγοι συνηγορούν στο ότι οι δύο νεκροί δεν τάφηκαν αμέσως μετά το θάνατό τους. Στην δημοσίευση αναφέρεται ότι «πριν από την ταφή τα σώματά τους προετοιμάστηκαν με άγνωστη σε εμάς μέθοδο».
Για τους λόγους μουμιοποίησης οι επιστήμονες μόνο υποθέσεις μπορούν να κάνουν. Ίσως με αυτό τον τρόπο ήταν πιο εύκολη η μεταφορά των σορών σε ένα απομακρυσμένο σημείο ταφής, εκτιμούν οι αρχαιολόγοι.
