H πρόκληση για τη γερμανική διπλωματία είναι μεγάλη και η ευθύνη της Γερμανίας να διαδραματίσει μια πιο ενεργητική εξωτερική πολιτική, όπως την κάλεσε πρόσφατα να πράξει ο γερμανός πρόεδρος Γιόαχιμ Γκάουκ, στην ομιλία του κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης Ασφάλειας του Μονάχου επίσης τεράστια. Η στάση του Βερολίνου γίνεται αυτές τις μέρες αντικείμενο ιδιαίτερης παρακολούθησης όχι μόνο από τους Ευρωπαίους εταίρους, αλλά και από τους Αμερικανούς, που περιμένουν πλέον όχι θεωρία αλλά πράξεις.

Δίαυλος επικοινωνίας με τη Μόσχα

«Σε μια φάση σαν και αυτή, που εμείς δεν διαθέτουμε μεγάλα περιθώρια κινήσεων και οι σχέσεις μας με τη Ρωσία δυσκολεύουν, θα μπορούσε η Γερμανία να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο», υποστηρίζει η Φιόνα Χιλ από τη δεξαμενή σκέψης Brookings της Ουάσιγκτον. Κι αυτό προσπαθεί η καγκελάριος Μέρκελ. Οι δεσμοί Βερολίνου – Μόσχας είναι καλοί παρά το ότι οι προσωπικές σχέσεις της με τον Πούτιν χαρακτηρίζονται ως δύσκολες. Τη στιγμή που οι ΗΠΑ παγώνουν τη στρατιωτική και εμπορική συνεργασία με τη Ρωσία, η καγκελάριος αφήνει ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας. Το περασμένο Σαββατοκύριακο επικοινώνησε κατ΄ επανάληψη με τον πρόεδρο Πούτιν και καταδίκασε ανοιχτά τα δρώμενα στην Κριμαία. Επίσης προσπαθεί να ανοίξει δίαυλο επικοινωνίας ανάμεσα στο Κίεβο και στη Μόσχα. Οι μέχρι τώρα προσπάθειες απέφεραν τη συναίνεση του Πούτιν στη δημιουργία ομάδας επαφής και μιας αποστολής fact finding υπό τη σκέπη του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη με στόχο την αντικειμενική αξιολόγηση της κατάστασης στην Κριμαία.

Βραχύβια συμφωνία

Κάθε λεπτό για την εκτόνωση της κατάστασης εκεί, αφιερώνει και ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ. Χθες βράδυ μετά το συμβούλιο των Βρυξελλών συναντήθηκε στη Γενεύη με τον ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ. Οι προσπάθειες που κατέβαλε στις 21 Φεβρουαρίου μαζί με τους ομολόγους του από τη Γαλλία και την Πολωνία για να αναγκάσει τις δύο πλευρές, τον πρόεδρο Γιανουκόβιτς και τους εκπρόσωπους της αντιπολίτευσης, να υπογράψουν συμφωνία ειρήνευσης, την ώρα που έξω στην πλατεία Μαϊντάν χύνονταν αίμα, επαινέθηκαν, αλλά ο οδικός χάρτης σταδιακής επιστροφής στην ομαλότητα είχε βραχύ βίο. Δεν πρόλαβε να επιστρέψει ο Σταϊνμάγερ στο Βερολίνο και η συμφωνία ακυρώθηκε. Οι δυνάμεις της πλατείας, που όπως φάνηκε ότι δεν ελέγχονταν από την αντιπολίτευση, ανέτρεψαν το σκηνικό, ο ουκρανός πρόεδρος οδηγήθηκε στην έξοδο και δημιουργήθηκαν νέα δεδομένα. Αυτό που κατηγορεί η Μόσχα τον γερμανό υπουργό Εξωτερικών είναι ότι δεν πίεσε την αντιπολίτευση να σεβαστεί και να υλοποιήσει τη συμφωνία, που ο ίδιος εκπόνησε με τους δύο άλλους ομολόγους του. Έτσι, σε περίπτωση που προκληθεί θερμό επεισόδιο στη Κριμαία, η αποστολή του στο Κίεβο θα είναι μάταιη.

Διστακτική η Μέρκελ;

Εκείνο που έχει δημιουργήσει πρόβλημα στους Αμερικανούς είναι η καθυστέρηση, με την οποία οι Γερμανοί συντάχθηκαν στην άρνηση των εταίρων τους στην ομάδα του G8 να συμμετάσχουν στις προπαρασκευαστικές συναντήσεις για την σύνοδο κορυφής τον ερχόμενο Ιούνιο στο Σότσι. Έσπευσαν πρώτα ο Καναδάς, η Βρετανία, η Γαλλία και φυσικά οι ΗΠΑ και έπρεπε να περάσουν ώρες για να ακολουθήσει η Γερμανία, μόνο και μόνο για να η διαταράξει την εντύπωση της ενότητας. «Η ΕΕ δεν λειτουργεί στην εξωτερική πολιτική όπως θα έπρεπε, αλλά το πραγματικό πρόβλημα είναι το Βερολίνο, διότι σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή δεν βοηθάει καθόλου η διστακτική στάση της Μέρκελ», είπε χθες μια υψηλά ιστάμενη αξιωματούχος στη Ουάσιγκτον. Η αμερικανική κριτική γίνεται εκ του ασφαλούς. Γιατί η Ουκρανία απέχει μισή μέρα ταξίδι από τις ΗΠΑ, ενώ από τη Φραγκφούρτη η Συμφερούπολη απέχει 3 ώρες με το αεροπλάνο. Επιπλέον η Ευρώπη εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο. Το 35% των εισαγωγών της σε φυσικό αέριο και πετρέλαιο προμηθεύεται η Γερμανία από τη Ρωσία.

Προ των ευθυνών της

Η πλευρά Μέρκελ θεωρεί ότι δεν είναι σκόπιμο να πέφτει ακόμη περισσότερο λάδι στη φωτιά με ρητορική που θυμίζει Ψυχρό Πόλεμο και πιστεύει ότι η επιβολή κυρώσεων είναι αντιπαραγωγική. Τόσο η καγκελάριος, όσο και ο υπουργός Εξωτερικών ακολουθούν το αφήγημα μιας ανάλυσης που θεωρεί ότι το Κρεμλίνο δεν έχει αποφασίσει περαιτέρω κλιμάκωση της κατάστασης στην Κριμαία και την εισβολή στα ανατολικά της Ουκρανίας ή ακόμη και την κατάληψή τους. Πιστεύουν δηλαδή ότι ο Πούτιν επιδιώκει να βάλει πόδι στην αναδιανομή της εξουσίας στο Κίεβο, από την οποία εξεδιώχθη με την ανατροπή Γιανουκόβιτς. Χωρίς να σημαίνει ότι δέχονται τα τετελεσμένα γεγονότα στην Κριμαία. Και η Μέρκελ και ο Σταϊνμάγερ έκαναν σαφές στους ρώσους συνομιλητές τους ότι η στρατιωτική επέμβαση στην Κριμαία παραβιάζει τους κανόνες τους διεθνούς δικαίου και τις συμφωνίες που υπέγραψε η Ρωσία. Άρα σύμφωνα με αναλυτές δεν πρόκειται για πολιτική κατευνασμού, αλλά για πολιτική που θέτει τη Ρωσία προ των ευθυνών της, να επιλέξει ανάμεσα στην επιστροφή στον Ψυχρό Πόλεμο ή στο δρόμο της συνεργασίας.

Ειρήνη Αναστασοπούλου / spiegel online, faz, dpa, reuters
Υπεύθ. Σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη