Την περασμένη Κυριακή μια ασυνήθιστη ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στη Berlinale. Πρόκειται για το φιλμ Κομμώτρια της Ντόρις Dörrie, για μια άνεργη και χοντρή γυναίκα που κάνει τα παν γα να φέρει βόλτα τη ζωή της. Στη Berlinale το φιλμ ξεχώρισε όχι γιατί ήταν μακριά από τη πραγματικότητα, αλλά για το χιουμοριστικό τρόπο παρουσίασης της ιστορίας. Κατά τ΄ άλλα στο Διεθνές φεστιβάλ Κινηματογράφου στο Βερολίνο δεν υπάρχουν πολλοί λόγοι για να γελάσει κανείς. Ας πάρουμε για παράδειγμα την έννοια της οικογένειας, που σε αυτή την Berlinale, καταστρέφεται, μυρίζει αλκοόλ και βάφεται στο αίμα.

Η δυσλειτουργία της οικογένειας…

Στην αυστραλιανή ταινία Red Hill, ένας νεαρός αστυνομικός με την έγκυο γυναίκα του πηγαίνουν σε ένα μικρό χωριό για να ζήσουν ήσυχη και ειρηνική οικογενειακή ζωή, αλλά αυτή η ελπίδα πνίγεται στο αίμα. Το ισραηλινό ντοκιμαντέρ Black Pus παρουσιάζει δύο νεαρές γυναίκες, που δραπετεύουν από μια άκρως συντηρητική εβραϊκή κοινότητα και αποκληρώνονται από την οικογένειά τους. ΄Η πάλι η ταινία Por tu culpa, γιατί φταις εσύ, για μια ανύπαντρη μητέρα, δύο γιούς και έναν βαρύ τραυματισμό.

«Η δυσλειτουργία της οικογένειας δεν είναι το ζητούμενο για ένα φιλμ, αλλά τίθεται ως κάτι δεδομένο», λέει ο Βίλαντ Σπεκ, επικεφαλής του τμήματος Πανόραμα του Φεστιβάλ. «Το θέμα είναι πώς διαχειρίζεται κανείς αυτή τη δυσλειτουργία. Γι αυτό νομίζω ότι η ματιά προς την οικογένεια ανοίγει παράλληλα και τη ματιά στις συνθήκες της πολιτικής, κάτι που είναι φέτος και το άλλο μεγάλο θέμα».

Ένα άλλο παράδειγμα δίνει η ταινία το «Ρόδο του Καβασάκι» του πιο σημαντικού σκηνοθέτη της νέας γενιάς στη Τσεχία Γιαν Χρέμπεκ. Στη ζωή του γιατρού και αντικαθεστωτικού Πολ υπάρχει μια σκοτεινή πτυχή. Τα δεκαετία του '70 ο Πολ ήταν πληροφοριοδότης των τσεχικών μυστικών υπηρεσιών. Πρόδωσε τον φίλο του και τον ανάγκασε να μεταναστεύσει σε άλλη χώρα. Στη συνέχεια παντρεύτηκε την αγαπημένη του φίλου του και μεγάλωσε το παιδί του σαν δικό του. Ένα αξιόλογο φιλμ, στο οποίο ο σκηνοθέτης αντιπαρατίθεται με έννοιες όπως ενοχή, συγχώρηση και ευθύνη.

…και η οικογένεια ελέω παράδοσης

Η υπόθεση μιας άλλης ταινίας, της «Ξένης» μας είναι γνωστή λίγο-πολύ. Πρόκειται για την ιστορία της Ουμάι, παντρεμένης στην Κωνσταντινούπολη με παιδί και έναν σύζυγο που τη χτυπά και την κακοποιεί. Η Ουμάι καταφεύγει στην οικογένειά της στο Βερολίνο για να συνειδητοποιήσει ότι οι παραδόσεις είναι πιο ισχυρές, ότι η τιμή της οικογένειας είναι πιο σημαντική από την ευτυχία και την αυτοδιάθεση της κόρης.

«Κοιμηθήκαμε τον ύπνο του δικαίου σε ότι αφορά την ενσωμάτωση», λέει η πρωταγωνίστρια Ζιμπέλ Κεκίλι για τον τρόπο ζωής των συμπατριωτών της στη Γερμανία. «Και τώρα ζούμε παράλληλα, όχι μαζί ο ένας με τον άλλο».

Η Ουμάι προσπαθεί μαζί με το γιό της να χτίσει μια νέα ζωή στη Γερμανία, αλλά δεν θέλει να διακόψει τους δεσμούς με την οικογένειά της. Αυτή η αδιάκοπη επιθυμία για αναγνώριση, αγάπη και συμφιλίωση είναι που προκαλεί και την πραγματική ευτυχία.

«Λίγα έχουν γίνει για το φόνο τιμής», λέει η Ζιμπέλ Κεκίλι. «Αλλά και λίγα προς την κατεύθυνση κατανόησης και των δύο πλευρών. Αυτό για μένα προσωπικά ήταν πολύ σημαντικό».

Ο κινηματογράφος βάζει το δάχτυλο στις πληγές, ανοιχτές και κλειστές. Καμιά φορά προδίδεται και αφήνει να υπερίπταται η ελπίδα για ένα καλύτερο κόσμο. ΄Η για ένα λιγότερο δυστυχισμένο κόσμο. Όπως στο φιλμ La Bocca del Lupo, που παρουσιάζει τον έρωτα ενός τρανσεέξουαλ με ένα μουστακαλή αλήτη, τον Εντζο. Ζουν στο λιμάνι της Γένοβας, δεν έχουν παιδιά - πώς άλλωστε -, αλλά αισθάνονται δεμένοι με όλους τους τραβεστί και πότες της γειτονιάς. Μια ωραία οικογένεια. Κατά μία έννοια τουλάχιστον.

Silke Bartlick/Ειρήνη Αναστασοπούλου

Επιμέλεια σύνταξης: Κώστας Συμεωνίδης