Το βράδυ της Κυριακή έληξε, μετά από τεσσερισήμισι ώρες, η Διάσκεψη για τη Λιβύη στο Βερολίνο στην οποία συμμετείχαν 12 κράτη, ο ΟΗΕ, η ΕΕ, η Αφρικανική Ένωση και ο Αραβικός Σύνδεσμος. Πρόωρα αναχώρησαν από τη συνεδρίαση ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον και αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Στη συνεδρίαση δεν συμμετείχαν τελικά ούτε ο πρωθυπουργός της Λιβύης Φαγέζ αλ-Σάρατζ, ούτε ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ. Σύμφωνα με την καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ οι διαφορές ανάμεσα στους δύο ήταν τόσο μέγαλες που δεν στάθηκε δυνατό να «είναι μέρος της διάσκεψης».

Σε συνέντευξη τύπου η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ παρουσίασε μαζί με τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες τα «Συμπεράσματα της Διάσκεψης», όπως ονομάζεται το τελικό κείμενο, στο οποίο αναφέρονται αναλυτικά μέτρα και διαδικασίες προκειμένου να επαναλειτουργήσουν το κράτος και το πολίτευμα στη Λιβύη.

Στενή παρακολούθηση

Οι συμμετέχοντες δεσμεύονται να συμβάλουν προκειμένου να τηρείται, αλλά και να ελέγχεται το εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών. Για όσο διάστημα θα ισχύει η κατάπαυση του πυρός δεν πρόκειται να προμηθεύσουν τις αντιμαχόμενες δυνάμεις με όπλα. Το δε ζήτημα της αποχώρησης των ξένων μαχητών από τη Λιβύη θα αποτελέσει αντικείμενο των διαπραγματεύσεων για την επίτευξη μιας μόνιμης εκεχειρίας. Ως «μεγάλη πρόοδο» προς αυτή την κατεύθυνση χαρακτηρίσε η καγκελάριος τoν ορισμό, τόσο από τον κ. Αλ Σάρατζ, όσο και από τον κ. Χάφταρ, πέντε εκροσώπων από την εκάστοτε πλευρά. Θα απαρτίζουν τη λεγόμενη «Στρατιωτική Επιτροπή 5+5», η οποία πρόκειται να συνεδριάσει άμεσα στη Γενεύη. Αναφορικά με την αξιοποίηση των πετρελαϊκών αποθέματων το κείμενο της Διάσκεψης τονίζει ότι η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (NOC) είναι o μόνος ανεξάρτητος και νόμιμος θεσμός για την αξοποίηση του πετρελαίου της χώρας. Οι αντιμαχόμενες πλευρές καλούνται να προστατεύσουν τις εγκαταστάσεις της εταιρείας και να μην κάνουν παράνομη χρήση του πετρελαίου. Η διανομή των κερδών θα πρέπει να είναι «δίκαιη».

Προκειμένου να υλοποιηθούν τα μέτρα που προβλέπονται στα Συμπεράσματα της Διάσκεψης οι συμμετέχοντες εκφράζουν την αποφασιστικότητα τους να συνοδεύσουν ενεργά τη διαδικασία αποκατάστασης της ειρήνης στη Λιβύη. Όπως ενδεικτικά αναφέρεται στα Συμπεράσματα «με το παρόν δημιουργούμε μια Διεθνή Επιτροπή Παρακολουθήσης (IFC) υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να ασκούμε το συντονισμό μετά τη Διάσκεψη του Βερολίνου.» Η επιτροπή αυτή θα είναι υπεύθυνη για την παρακολούθηση της προόδου στην υλοποίηση των συμπερασμάτων της διάσκεψης. Θα συνεδριάζει μια φορά το μήνα, κάθε φορά σε άλλη χώρα, ενώ η προεδρία θα ασκείται εκ περιτροπής. Εκτός αυτού, θα συγκροτηθούν τεχνικές ομάδες εργασίας σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων που θα ασχολούνται με την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων.

Τα Συμπεράσματα της Διάσκεψης του Βερολίνου θα συζητηθούν, σύμφωνα με τον ΓΓ  του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, στο Συμβουλιο Ασφαλείας του διεθνούς οργανισμού. Ο κ.Γκουτέρες ανακοίνωσε μάλιστα ότι το Συμβούλιο προτίθεται να τα υιοθετήσει σε ψήφισμα του. Κατ' αυτόν τον τρόπο θα διευκολυνθεί η τήρηση του εμπάργκο όπλων.

Μπορεί να διαδραματίσει ρόλο η Αθήνα;

Στα Συμπεράσματα της Διάσκεψης αναφέρεται ότι «δυνητικά» θα μπορούν και άλλα κράτη ή οργανώσεις να γίνουν μέλη της Διαδικασίας του Βερολίνου, όπως ονομάζονται οι συντονισμένες προσπάθειες για επίτευξη πολιτικής λύσης στη Λιβύη. Θα μπορέσει όμως η Ελλάδα μελλοντικά να συμμετέχει σε αυτή τη διαδιασίας; Πολύ δύσκολα. Όπως διευκρίνησε η αναπληρώτρια κυβερνητική εκπρόσωπος Ουλρίκε Ντέμερ τις προηγούμενες ημέρες, προϋπόθεση για τη συμμετοχή άλλων κρατών είναι να συμβάλλουν «αποδεδειγμένα» στην αποκατάσταση της ειρήνης στη Λιβύη.

Μια τέτοια περίπτωση είναι αδιαμφησβήτα η Τυνησία. Όχι μόνο γειτονεύει άμεσα με τη Λιβύη, αλλά διατηρεί ουδέτερη στάση απέναντι στις αντιμαχόμενες πλευρές. Στα Αποτελέσματα της Διάσκεψης αναφέρεται ότι η Τυνησία θα είναι, μαζί με τη Λιβύη, έδρα των τεχνικών επιτροπών που πρόκειται να συσταθούν από τα Ηνωμένα Έθνη, για να προωθήσουν τις επικείμενες μεταρρυθμίσεις. Βέβαια, μια πρόσκληση της τελευταίας στιγμής από το Βερολίνο είχε απορριφθεί από την κυβέρνηση της Τυνησίας με την αιτιολογία ότι ήρθε αργά και ότι η χώρα δεν είχε κληθεί να συμμετάσχει στις σχετικές προπαρασκευαστικές συναντήσεις.

Παναγιώτης Κουπαράνης, Βερολίνο