Η ερευνητική, αποκαλυπτική δημοσιογραφία είναι ένας από τους πιο απαιτητικούς, και δύσκολους τομείς. Προϋποθέτει πολύ δύναμη, χρόνο αλλά και θάρρος, όταν για παράδειγμα ερευνώνται υποθέσεις διαφθοράς στις οποίες αναμεμειγμένοι μπορεί να είναι φορείς του κράτους και επιχειρηματίες.

Στη Γερμανία υπάρχουν περίπου 100 δημοσιογράφοι, οι οποίοι ασχολούνται με την ερευνητική δημοσιογραφία, όπως υποστηρίζει ο Γιοργκ Σμιτ, συντάκτης στο έγκυρο περιοδικό Der Spiegel. Το εβδομαδιαίο περιοδικό πουλάει περίπου ένα εκατομμύριο αντίτυπα και έχει πολλές διαφημίσεις. Διαθέτει, με λίγα λόγια αρκετά, έσοδα ώστε να μπορεί να χρηματοδοτήσει χρονοβόρες και απαιτητικές δημοσιογραφικές έρευνες. Ενάμισι χρόνο ερευνούσε ο Γιοργκ Σμιτ μαζί με ένα συνάδελφό του την υπόθεση διαφθοράς στη Siemens. H δημοσιογραφική ομάδα είχε παράλληλη και την υποστήριξη του αρχείου του περιοδικού για το οποίο εργάζονται 80 δημοσιογράφοι.

Μια άγνωστη πραγματικότητα για την 24χρονη Γελένα Γιοργκάτσεβιτς από το Βελιγράδι. Η νεαρή δημοσιογράφος εργάζεται για το περιοδικό Vreme, στο αρχείο του οποίου απασχολείται μόλις ένας υπάλληλος και φυσικά χρήματα για απαιτητικές έρευνες δεν υπάρχουν. Κατά τα άλλα πάντως ένας δημοσιογράφος έχει τη δυνατότητα να ερευνά υποθέσεις διαφθοράς: «Η διαφορά δεν είναι κάτι που αφορά μόνο τη Σερβία. Όταν όμως γράφει κανείς για τέτοια θέματα κάνει εχθρούς. Και ίσως το φαινόμενο της διαφθοράς να είναι πιο έντονο στις χώρες που βρίσκονται σε ένα μεταβατικό στάδιο εξέλιξης από ότι σε άλλες χώρες. Προς το παρόν έχουμε πολλές περιπτώσεις διαφθοράς και ως δημοσιογράφος που γράφει για αυτό πολλούς φίλους».

Με όπλο την αποφασιστικότητα και τη γνώση

Σύμφωνα με την οργάνωση ‘Ρεπόρτερ χωρίς σύνορα’ η Σερβία βρίσκεται στην 62η θέση. Πολύ χαμηλότερα βρίσκεται η Λευκορωσία στην 151η θέση. Παρόλα αυτά η 20χρονη φοιτήτρια Γιούλια Σεντερόβιτς είναι αποφασισμένη να ασχοληθεί με την ερευνητική δημοσιογραφία «Δεν περιμένω ότι θα είναι απλά τα πράγματα ακόμα και εάν αλλάξει η κυβέρνηση. Οι άνθρωποι σε εμάς έχουν τη συνηθεία να μη μιλούν. Φοβούνται ότι το όνομά τους θα δημοσιευθεί στα ΜΜΕ. Αυτό ισχύει από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης και την έλλειψη δημοκρατίας τα τελευταία 20 χρόνια».

Τη διαπλοκή της πολιτικής με την οικονομία θεωρεί ως σημαντικότερο πρόβλημα για την ελευθερία του τύπου η νεαρή Ουκρανή Όλα Βοροσμπίντ. Παρά όμως τις όποιες δυσκολίες ο συντάκτης του Spiegel προτρέπει τους νεαρούς δημοσιογράφους να προτιμήσουν την ερευνητική δημοσιογραφία: «Νομίζω πως το σημαντικό είναι να ξέρει κανείς τους νόμους, ποια είναι τα δικαιώματά του στην πληροφόρηση, πότε πρέπει να δίνει πληροφορίες. Αλλά παράλληλα θα πρέπει να ξέρει ποια είναι τα όρια του ρεπορτάζ στην κάθε χώρα. Είναι μεγάλη βοήθεια να τα γνωρίζει κανείς όλα αυτά για να προχωρήσει».

Παναγιώτης Κουπαράνης / Μαρία Ρηγούτσου

Επιμέλεια Σύνταξης Ειρήνη Αναστασοπούλου