Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Deutsche Welle με αφορμή την συμπλήρωση 45 χρόνων από τη διαμαρτυρία του στην πλατεία Συντάγματος στις 10 Μαΐου 1974 ο γερμανός δημοσιογράφος Γκίντερ Βάλραφ αναφέρθηκε στους λόγους που τον οδήγησαν εκεί:

«Είχα επαφές με Έλληνες στη Δυτική Γερμανία. Αυτοί ήταν κυρίως εργάτες, οι οποίοι μου είχαν διηγηθεί τα προσωπικά τους βιώματα: τις διώξεις που είχαν υποστεί οι ίδιοι ή συγγενείς τους στην Ελλάδα, τα βασανιστήρια στα οποία υποβλήθηκαν κάποιοι από αυτούς και τους φόβους τους για ενδεχόμενες διώξεις από τις γερμανικές αρχές λόγω της πολιτικής τους δράσης. Ήξερα δηλαδή για την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα μέσα από προσωπικές μαρτυρίες».

Ο Γκίντερ Βάλραφ ήταν μέλος της οργάνωσης «Αλληλεγγύη στην Ελλάδα», ενός δικτύου αλληλεγγύης προς στους Έλληνες πολιτικούς κρατούμενους. Τον Μάιο του 1974 επισκέφτηκε στα πλαίσια μίας αποστολής της οργάνωσης την Αθήνα – ήταν η πρώτη του επίσκεψη στη χώρα.

Μία από τις πιο επικίνδυνες δράσεις του Γκ. Βάλραφ στην Ελλάδα

Όπως αναφέρει στη συνέντευξη ήξερε ότι μία τέτοια «επίσημη» επίσκεψη δεν θα μπορούσε να πετύχει πολλά: «Οι δυνατότητές μας ως επιτροπή ήταν πολύ περιορισμένες και κινούνταν στα πλαίσια της αφηρημένης πολιτικής. Έτσι, είχα αποφασίσει ήδη πριν την επίσκεψη, ότι έπρεπε ο ίδιος να βρεθώ στη θέση των Ελλήνων πολιτικών κρατούμενων. Με αυτό τον στόχο ταξίδεψα στην Ελλάδα, χωρίς φυσικά να το αναφέρω στα μέλη της επιτροπής που ταξίδευαν μαζί μου.»

Η διαμαρτυρία του στην πλατεία Συντάγματος ήταν ίσως από τις πιο επικίνδυνες δράσεις στη ζωή του, τονίζει σήμερα ο 76χρονος Βάλραφ: συνελήφθη αμέσως, βασανίστηκε και κατέληξε στις φυλακές Κορυδαλλού. Οι προετοιμασίες γι’ αυτήν την δράση του είχαν αρχίσει πολύ νωρίτερα. Έκοψε τις ετικέτες made in Germany από τα ρούχα του κι αγόρασε κάποια από την Ελλάδα. «Επίσης είχα φροντίσει να έχω μαζί μου ισχυρά παυσίπονα, καθώς ήξερα τι με περίμενε. Έπρεπε να κρατήσω τις δυνάμεις μου και να μη μιλήσω καθόλου. Δεν ήθελα να προδοθώ από την αρχή εξαιτίας της γλώσσας και να δημιουργήσω προβλήματα στα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής, τα οποία εκείνη την ώρα θα βρίσκονταν καθοδόν για το αεροδρόμιο. Την βαλίτσα με τα πράγματά μου την είχα αφήσει στη γερμανική πρεσβεία με ένα σημείωμα που έλεγε „Παρακαλώ κρατήστε την μέχρι να επιστρέψω. Αυτό βέβαια μπορεί να αργήσει". Φυσικά σήμερα δε θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο.»

Χανς Βάλτερ, ένας εργάτης στη Ford

Για να μην «διακινδυνεύσει» την παραχώρηση προνομίων κατά την κράτησή του ή ακόμη και να αφεθεί ελεύθερος, κατά τη συνήθη τακτική του έδωσε πλαστά στοιχεία, δηλώνοντας πως είναι εργάτης στη Ford με το όνομα Χανς Βάλτερ.

«Κάποια στιγμή, όταν πλέον πίστευα ότι μπορεί να με σκοτώσουν, αναγκάστηκα να μιλήσω. Ήμουν όμως σίγουρος ότι τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής έχουν επιστρέψει στη Γερμανία και δεν κινδυνεύουν πια. Τότε τους είπα ότι όλη η δράση έγινε κατόπιν συνεννόησης με την γερμανική κυβέρνηση, ότι και η πρεσβεία γνώριζε τι σκόπευα να κάνω και ότι για κάθε μέρα που περνάω στο κελί θα πάρω αποζημίωση... όταν έμαθαν και για τη βαλίτσα που είχα αφήσει στην πρεσβεία σχεδόν τους έπεισα. Ως σκακιστής μπορώ να προβλέψω τις κινήσεις του αντιπάλου. Βέβαια μετά ήρθε ο Γερμανός πρέσβης και τους εξήγησε τι είχε συμβεί.»

Η «Μαύρη Βίβλος» της χούντας

Ο Βάλραφ ήλπιζε μετά τη σύλληψή του να σταλεί σε κάποιο νησί όπου βρίσκονταν και άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι. Στόχος ήταν να συλλέξει πληροφορίες, τις οποίες με κάποιο τρόπο θα έστελνε λαθραία από τη φυλακή στη Γερμανία, ώστε να εκδοθεί μία «Μαύρη Βίβλος» για το δικτατορικό καθεστώς της Ελλάδας. «Συναντιόμασταν με τους υπόλοιπους κρατούμενους κατά τη Θεία Λειτουργία στην εκκλησία και ανταλλάζαμε πληροφορίες – ήταν το μόνο μέρος όπου είχαμε μία σχετική ελευθερία. Εκεί έβλεπε κανείς περισσότερους πολιτικούς κρατούμενους απ’ ό,τι πιστούς», αναφέρει γελώντας.

Αφέθηκε ελεύθερος με την πτώση της Δικτατορίας στην Ελλάδα και την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Το 1975 δημοσίευσε την καταγραφή της διαμαρτυρίας του στην Αθήνα στο βιβλίο «Ο φασισμός δίπλα μας. H Ελλάδα του χθες - Ένα δίδαγμα για το αύριο». Αν και αυτό δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, στο βιβλίο του «Αποκαλύψεις» μπορεί κανείς να διαβάσει την απολογία του Βάλραφ στο στρατοδικείο στις 23 Μαΐου 1974.

Ρεπόρτερ, συγγραφέας, ακτιβιστής

Η ριψοκίνδυνη δράση του Βάλραφ είχε ξεκινήσει αρκετά νωρίτερα – σήμερα μετράει πάνω από 50 χρόνια. Ο αποκαλυπτικός ρεπόρτερ και συγγραφέας ασχολήθηκε με διάφορα επίμαχα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Οι κρυφές έρευνες, οι μεταμφιέσεις και το να υιοθετεί ρόλους είναι βασικά εργαλεία για την έρευνά του. Μία από τις πιο γνωστές του ταυτότητες είναι εκείνη του τούρκου εργάτη: με το όνομα Αλί Λεβέντ εργάστηκε για δύο χρόνια στις κουζίνες των ΜcDonald's, σε εργοστάσιο, ως πειραματόζωο σε δοκιμές φαρμάκων... Το βιβλίο του «Στο περιθώριο» περιγράφει τις άθλιες εργασιακές συνθήκες με τις οποίες βρέθηκε αντιμέτωπος, φωτίζοντας αρκετές από τις πτυχές της ζωής των «φιλοξενούμενων εργατών» στη Γερμανία.

 

Βιβλία του Γκίντερ Βάλραφ στα ελληνικά:

Από τον θαυμαστό καινούργιο κόσμο, Εκδόσεις: Τόπος (2011)

Αποκαλύψεις, Εκδόσεις: Μαύρη Λίστα (1999)

Στο περιθώριο, Εκδόσεις: Στάχυ (1986)

 

Χρύσα Βαχτσεβάνου