Είθισται ο απολογισμός μιας έκθεσης βιβλίου, και δη διεθνούς και δη εμπορικής, να γίνεται από εκδότες, μεταφραστές, ατζέντηδες, ειδικούς του βιβλίου. Εμείς πρωτοτυπούμε φέτος και δίνουμε μικρόφωνο σε πέντε ελληνικά βιβλία. Μας διηγούνται με δικά τους λόγια την οδύσσεια του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό.

Το κακόμοιρο

«Εμένα τη μαμά μου τη λέγανε Ρωμιοσύνη και ήταν υπόπτου μεταφραστικής ηθικής. Τελικά πέθανε κάποια στιγμή και με αγόρασαν μαζί με όλα τα κατάλοιπα της μαμάς κάτι πανεπιστημιακές εκδόσεις. Ήθελαν να προσφέρουν στον χώρο, αλλά όχι και να ξεκινήσουν από την αρχή. Τα κατάλοιπα της μαμάς τους ενδιέφεραν, επειδή προφανώς τα εμπορικά δικαιώματα τεθνεώτων συγγραφέων δεν λήγουν στα γρήγορα. Δεν λέω, με επιμελήθηκαν, για την ακρίβεια άλλαξαν τα φώτα στη μετάφρασή μου. Και να με λοιπόν στην Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης, εγώ που φέρω το όνομα του Στράτη Μυριβήλη και τίτλο «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια». Κοίτα να δεις, στηρίζω οικονομικά τον ελληνικό μου οίκο με τα δικαιώματά μου, στηρίζω τις γερμανικές πανεπιστημιακές εκδόσεις μου πάλι με τα δικαιώματά μου, αλλά το δικαίωμα να εκδοθώ σε έναν οίκο της Γερμανίας με διείσδυση στην αγορά μου το στέρησαν. Για να είμαι ειλικρινές νοιώθω λίγο βαρετό, σαν επετηρίδα επιστημονικής εταιρείας.»

Το αμετάφραστο

«Ε, τώρα δεν τρέχει και τίποτα, αν δεν μεταφραστώ. Αφού ως ανθολογία βαλκανικού αστυνομικού διηγήματος έχω τον διεθνισμό στα γονίδιά μου. Και διά του λόγου το ασφαλές: εντέλει ποιο από τα αντίζηλα βιβλία στη Φραγκφούρτη συγκέντρωσε στην εορταστική εκδήλωση προς τιμήν του στο Ελληνικό Περίπτερο ξένους συγγραφείς; Μόνον εγώ, διότι μόνον εγώ είχα την τόλμη να εντάξω στους κόλπους μου Έλληνες και ξένους συγγραφείς, οι οποίοι βεβαίως και παρέστησαν, αφού είχαν έρθει ούτως ή άλλως στη Φραγκφούρτη. Είμαι εδώ για να καταδείξω τη διάχυτη μελαγχολία της βαλκανικής αστυνομικής λογοτεχνίας σε αντίθεση με τη βιαιότητα της γοτθικής. Μη με ρωτάτε σε ποιο κοινό θέλω να καταδείξω αυτά τα πράγματα, απλά θέλω να τα καταδείξω. Και μετά να γυρίσω ευχαριστημένο και δικαιωμένο σπίτι μου.»

Το πολτοποιημένο

«Προβαίνω σε αυτές τις δηλώσεις από το υπερπέραν. Απλά δεν υπάρχω πια, επιστρέφω όμως για να νεκρολογηθώ. Στο ελληνικό πρωτότυπο εξακολουθώ να είμαι ένα σπουδαίο βιβλίο, λέγομαι «Πλωτή πόλη» και με υπογράφει η Μάρω Δούκα. Στα γερμανικά υπήρξα μια από τις πρώτες και δη καλές μεταφράσεις νεοελληνικής λογοτεχνίας, κυκλοφόρησα στον περίφημο οίκο Insel το 1991, όταν οι λαμπρές αυτές εκδόσεις ούτε που διανοούνταν ακόμα να εκδώσουν στα γερμανικά Ρέα Γαλανάκη και Ιωάννα Καρυστιάνη. Απλά οι γερμανικοί οίκοι δεν είναι υπομονετικοί, είναι δέσμιοι του εμπορικού χρόνου, έτσι και δεν πας καλά στην αγορά σε πολτοποιούν με συνοπτικές διαδικασίες. Ούτε εγώ δεν το περίμενα ότι θα έπαιρνα την εκδίκησή μου στην 70ή Έκθεση Βιβλίου της Φραγκφούρτης. Έφεραν τη συγγραφέα μου στη Μέκκα του Βιβλίου και τη σορό μου ως δείγμα γραφής για το γερμανικό κοινό. Ήταν ο προσωπικός μου θρίαμβος κι όσοι το θεωρούν μακάβριο, απλά δεν καταλαβαίνουν τις ευαισθησίες ενός βιβλίου.»

Το ζόρικο

«Εντάξει τώρα, τι να πουν τα υπόλοιπα βιβλία, πρέπει να κλαφτούν λιγάκι για να κουκουλώσουν τις πομπές τους. Εγώ είμαι το τελευταίο αστυνομικό του Πέτρου Μάρκαρη με τίτλο στα ελληνικά Σεμινάρια φονικής γραφής και στα γερμανικά Τρεις χάριτες. Έχω δυνατό συγγραφέα, καπάτσα μεταφράστρια και ξηγημένο οίκο. Οι εκδόσεις Diogenes από τότε που είχαν την πρώτη εμπορική επιτυχία με τον συγγραφέα μου στα γερμανικά, δεν τον αφήνουν σε ησυχία. Θέλουν κάθε χρόνο και καινούργιο αστυνομικό, όλα τα μασάει η αγορά του βιβλίου, μόνο μην την αφήσεις χωρίς τροφή, άμα της έχει ανοίξει η όρεξη με ένα μεζέ. Εγώ λοιπόν είμαι το φετινό αστυνομικό του Μάρκαρη στα γερμανικά, δεν θυμάμαι πόσα προηγήθηκαν κι ούτε ξέρω πόσα έπονται. Εντάξει, οι κακόβουλοι λένε ότι είμαι χειρότερο από το προηγούμενό μου και ποιος ξέρει τι θα είναι το επόμενό μου. Δεν ιδρώνει όμως το αυτί μου από τέτοια, εγώ διαθέτω πολυπληθές αναγνωστικό κοινό, πουλιέμαι και κερδοφορώ. Κι εγώ και τα προηγούμενά μου. Είμαι μέλος μιας χορείας.»

Τα κουλαριστά 

«Εμείς απλά δεν έχουμε παρωπίδες, όπως τα προλαλήσαντα. Είμαστε εφεύρημα του οίκου Μέλισσα και σπάμε το κατεστημένο. Θρυμματίζουμε τη σκουριασμένη πια αλυσίδα με τους κρίκους: ελληνικό βιβλίο, μετάφραση στην ξένη γλώσσα, γολγοθάς της διακίνησης. Τι να τα κάνουμε τα ελληνικά με τη μηδαμινή αγορά τους; Γραφτήκαμε εξαρχής στα αγγλικά, έτοιμα για μακροβούτι, είμαστε ιστορίες για παιδιά με αφορμή αρχαίους ελληνικούς μύθους. Τι να τους κάνουμε τους αρχαίους μύθους με τον λαβύρινθο της πλοκής τους; Για μας οι μύθοι είναι μόνο το εφαλτήριο, λεγόμαστε Μινώταυρος ή Μέδουσα μόνο για το θεαθήναι, για να μας αγοράσει κανείς. Μετά ξεδιπλώνουμε μπροστά στα μάτια του αναγνώστη μας εντελώς άλλα αφηγήματα. Στη Φραγκφούρτη ήρθαμε για κάνα κοκτέιλ. Να δεις που θα σκάσουν τα προλαλήσαντα, έτσι και μας δουν σε λίγο να πουλιόμαστε και να ξεπουλιόμαστε στα shop των αρχαιολογικών μουσείων της Αθήνας.» 

Οι συνεντεύξεις δόθηκαν στον Σπύρο Μοσκόβου