Πρόκειται για δύο απλές στοίβες χαρτιών: η μία στα εβραϊκά και η δεύτερη στη γερμανική γλώσσα. Το περιεχόμενο τους όμως είναι εξαιρετικής ιστορικής σημασίας, καθώς σε αυτά καταγράφηκε η ακροαματική διαδικασία σε βάρος του συνταγματάρχη των SS Άντολφ Άιχμαν, που ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1961 και έλαβε τέλος με την εκτέλεση της καταδικαστικής απόφασης τη νύχτα της 31ης Μαΐου 1962.

Ιδιαίτερο ρόλο στη δίκη Άιχμαν στο Ισραήλ έπαιξε η προσωπική διερμηνέας του, Ρουθ Λέβι-Μπέρλοβιτς, η οποία έζησε όλη τη διαδικασία από απόσταση αναπνοής. Σήμερα, 50 χρόνια μετά, παραδίδει το αντίτυπό της από τα πρακτικά της υπόθεσης στο Μουσείο της Γερμανικής Ιστορίας στη Βόννη.

Εβραία η ίδια, γεννήθηκε στη Δρέσδη το 1925, ώσπου το 1936 αναγκάστηκε να διαφύγει με τους γονείς της. Πριν να αποδεχθεί τη θέση της διερμηνέως χρειάστηκε να ξεπεράσει αρκετούς δισταγμούς και τις αντιρρήσεις της οικογένειάς της, που φοβόταν την ψυχική επιβάρυνσή της από τις αποκαλύψεις στην εξέλιξη της διαδικασίας.

Η ιστορική σημασία της δίκης

«Αποφάσισα να βγάλω τα δικά μου συμπεράσματα» λέει. « Κλείστηκα σε ένα ξενοδοχείο στο βόρειο Τελ Αβίβ μαζί με ένα σωρό έγγραφα που είχα πάρει από το γραφείο 06 που οργάνωνε τη δίκη. Ζούσα, έτρωγα κι έπινα Άιχμαν. Απομονώθηκα. Ήθελα να διαπιστώσω αν όλα αυτά με επιβάρυναν στα όνειρα, τον ύπνο ή οτιδήποτε. Αν είχα γερά νεύρα ή ήμουν απρόσβλητη από αυτή την ιστορία δεν το ξέρω».

Έτσι λοιπόν, δέχθηκε να ψιθυρίζει στο ακουστικό του Άιχμαν τη γερμανική μετάφραση όσων λέγονταν στην αίθουσα κι αυτό για πολλούς μήνες, 8 ώρες ημερησίως, 20 λεπτά τη φορά, με επαγγελματισμό και πλήρη συναισθηματική αυτοκυριαρχία. Παραδέχεται ωστόσο ότι η παγερή απάθεια του Άιχμαν απέναντι σε όσα άκουγε την ενοχλούσε κάποιες φορές.

Μετά το πέρας της δίκης η Ρουθ Λέβι-Μπέρλοβιτς ένιωθε ότι είχε κάνει το καθήκον της απέναντι στο ιστορικό γεγονός του Ολοκαυτώματος. Την ιδιαίτερη ιστορική βαρύτητα της δίκης Άιχμαν για τη Γερμανία εξηγεί ο Βάλτερ Χούτερ, διευθυντής του Μουσείου της Ιστορίας: «Η δίκη Άιχμαν έχει για μας τους Γερμανούς ιδιαίτερη σημασία, καθώς με αυτήν τα απάνθρωπα εγκλήματα αποκτούν για πρώτη φορά το 1961 ευρεία δημοσιότητα».

Έτσι λοιπόν η δίκη Άιχμαν λειτουργεί σε πολλά επίπεδα. Αφηγείται την ιστορία του Ολοκαυτώματος και τη επεξεργασία του τόσο στο Ισραήλ όσο και στη Γερμανία.

Η κοινοτοπία του κακού

Τη δίκη είχε παρακολουθήσει από κοντά για μία εβδομάδα το 1961 η φιλόσοφος και εκδότρια γερμανοεβραϊκής καταγωγής Χάνα Άρεντ για λογαριασμό του αμερικανικού περιοδικού New Yorker. Τις παρατηρήσεις της κατέγραψε στο βιβλίο της «Ο Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ: η κοινοτοπία του κακού», που παρουσιάζει τον Άιχμαν ως ενα γραφειοκράτη που εκτελούσε τις εντολές των ανωτέρων του. Ο Ντίτμαρ Πράισλερ, διευθυντής της συλλογής του Μουσείου της Ιστορίας στη Βόννη διαφωνεί:

«Θαυμάζω τη Χάνα Άρεντ για πολλά πράγματα, αλλά σε αυτό το σημείο διαφωνώ μαζί της. Υπάρχουν πολλοί ιστορικοί που συμμερίζονται την άποψη ότι ο Άιχμαν δεν υπήρξε ‘παλιάτσος’, αλλά εμπλεκόταν πλήρως στην προετοιμασία του Ολοκαυτώματος και, όπως έδειξε η διαδικασία, φέρει ευθύνη».

Birgit Görtz / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου