Οι πόλεμοι αποτελούσαν πάντα ένα εργαστήριο για την εξέλιξη της τεχνολογίας, που ιστορικά οφείλει πολλά άλματά της στη «στράτευσή» της σε κάποιο μέτωπο. Οι ανάγκες στο μέτωπο είναι πάντα αυξανόμενες, η πίεση χρόνου τεράστια, η προθυμία για χρηματοδότηση της έρευνας αδιαμφισβήτητη. Δεν θα μπορούσε να συμβεί αλλιώς στην περίπτωση του πολέμου στην Ουκρανία. Ο τομέας που αυτό γίνεται πιο εμφανές είναι εκείνος της τεχνολογίας των drones, ειδικά των μικρών και φθηνών τετράπτερων τηλεκατευθυνόμενων, που από παιχνίδι για φανατικούς των γκάτζετς εξελίχθηκαν σε κεντρικό εργαλείο πολέμου.

Πρόκειται για μια επανάσταση στην τακτική του πολέμου, για την οποία κάνουν λόγο οι ειδικοί. Και που συχνά δικαιολογείται με το επιχείρημα ότι μπορεί να περιορίζει τις ανθρώπινες απώλειες. Είναι διαφορετικό να καταρρίπτεται ένα επανδρωμένο βομβαρδιστικό ή κατασκοπευτικό αεροσκάφος και διαφορετικό ένας μηχανικός «κηφήνας», όπως είναι η κατά λέξη μετάφρασή του.

Μόλις χθες η Ουκρανία πραγματοποίησε μία μαζική επίθεση με drones εναντίον της Ρωσίας, αναγκάζοντας την αντιαεροπορική άμυνα της τελευταίας να τεθεί σε επιφυλακή. Είναι και αυτό ένα κομμάτι του ψυχολογικού πολέμου, ανεξαρτήτως δηλαδή του αν ο φερόμενος εκρηκτικός μηχανισμός συνήθως αναχαιτίζεται και δεν φτάνει στον στόχο του.

Τα drones φυσικά έχουν πολλές και διαφορετικές χρήσεις. Και οι δύο πλευρές χρησιμοποιούν καθημερινά εκατοντάδες από αυτά για την παρακολούθηση και την καταγραφή των κινήσεων του εχθρού. Και ο ανταγωνισμός σε τεχνολογικο επίπεδο «τρέχει».

Μία νέα βιομηχανία

Για τη Ρωσία είναι δύσκολο να έχει κανείς ακριβή στοιχεία, αν και το πρακτορείο Ειδήσεων TASS δημοσιεύει συχνά φωτογραφίες από νέα «μοντέλα». Στην Ουκρανία, για την οποία υπάρχουν στοιχεία στον δυτικό Τύπο, λειτουργούσαν πριν από τον πόλεμο έξι επιχειρήσεις, που παρήγαγαν τα συγκεκριμένα ιπτάμενα αντικείμενα. Τις περισσότερες φορές ουσιαστικά συναρμολογούσαν κομμάτια που ερχόντουσαν από την Κίνα. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 200 τέτοιες επιχειρήσεις κατασκευής σε ουκρανικό έδαφος, ενώ η τεχνολογία γνωρίζει στιγμές δόξας σε μια σειρά από άλλες χώρες, που τροφοδοτούν και τις δύο εμπόλεμες πλευρές, όπως Τουρκία, Ιράν και Βόρεια Κορέα.

Αλλά η αύξηση δεν είναι μόνο ποσοτική, αλλά κυρίως ποιοτική, αφού οι ανάγκες του πολέμου έδωσαν ιδέες για νέες λειτουργίες, για καλύτερα και μεγαλύτερα μοντέλα με μεγαλύτερο βεληνεκές και κυρίως με τη δυνατότητα να φέρουν μικρές βόμβες και να μπορούν να επιτίθενται και κατά σμήνη εναντίον του εχθρού. Υπολογίζεται ότι μόνο στην Ουκρανία κατασκευάζονται φέτος συνολικά πάνω από 2 εκατομμύρια τέτοιες μονάδες. Αν αναρωτιέστε τι θα έκαναν αυτές οι εταιρείες αν αύριο τελείωνε ο πόλεμος, δεν θα βρείτε απάντηση. Θα ήταν πάντως αδύνατον ο τομέας της «προσωπικής ψυχαγωγίας» να απορροφούσε τέτοιες ποσότητες.

Νέες καινοτόμες τεχνολογίες

Η μετάβαση από μία σχεδόν «οικοτεχνία» στη μαζική βιομηχανία έγινε συνεπώς σε χρόνο ρεκόρ. Τελευταία εξέλιξη η χρήση του μοντέλου με ψηφιακά γυαλιά, που δίνει στον χειριστή την αίσθηση ότι βρίσκεται σε ένα είδος πιλοτηρίου και έχει πολύ ακριβέστερη δυνατότητα χειρισμού και στόχευσης. Μαζί με τα μικρά ελικόπτερα έχουν βελτιωθεί και οι κάμερες που αυτά φέρουν, ειδικά για λήψεις τη νύχτα, ενώ μια άλλη καινοτομία είναι η δυνατότητα χειρισμού πολλών drones μαζί από έναν μοναδικό και εκπαιδευμένο χειριστή «σμηνία».

Ακόμα και όταν καταρρίπτονται από τον αντίπαλο λοιπόν, εξυπηρετούν εν μέρει τον σκοπό τους, αφού συχνά τα βλήματα που χρησιμοποιούνται για να τα αποκρούσουν μπορεί να κοστίζουν περισσότερο από τα ίδια. Σημαντικός είναι βεβαίως και ο ψυχολογικός παράγοντας τέτοιων επιθέσεων, όπως είχε φανεί και στην πολύκροτη επίθεση των ιρανικών drones εναντίον του Ισραήλ.

Αναζητώντας το… αντίδοτο

Μαζί φυσικά με τα ίδια τα απειλητικά μικρά ελικόπτερα ή «αεροπλανάκια» εξελίσσονται και οι τεχνολογίες αντιμετώπισής τους, με στόχο ακριβώς τη μείωση του κόστους αεράμυνας. Εδώ το βάρος δίνεται στο πεδίο του ηλεκτρονικού πολέμου, όπου επιχειρείται να διακόπτεται η σύνδεσή τους με τον χειριστή, έτσι ώστε να στέλνονται από τον αμυνόμενο σε σημεία που δεν θα προκαλέσουν ζημιές ή θύματα. Για τον χειριστή υπάρχει επίσης πάντα ο κίνδυνος ανίχνευσης της θέσης του και αντεπίθεσης με σκοπό τη δική του εξουδετέρωση, πριν καταφέρει να στείλει το οπλισμένο drone στον στόχο του.

Αυτός είναι και ο λόγος που διεξάγονται έρευνες για την τελειοποίηση των πλήρως αυτόνομων drones, σε «αποστολές καμικάζι» που θα κατευθύνονται στον στόχο τους δίχως τη βοήθεια χειριστή. Εδώ οι ελπίδες έχουν εναποτεθεί σε μεγάλο βαθμό στην τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης. Μία κάμερα υψηλής ευκρίνειας στέλνει δεδομένα σε πραγματικό χρόνο σε έναν υπολογιστή, ο οποίος καθορίζει το σχέδιο πτήσης του «κηφήνα».

Στο μεταξύ έχουν αρχίσει να προκύπτουν και ζητήματα ηθικής, που προσεχώς θα απασχολήσουν μάλλον διεθνείς οργανισμούς. Ένας υπολογιστής για παράδειγμα μπορεί να χτυπήσει χωρίς ενδοιασμό με φονικές συνέπειες έναν ανθρώπινο στόχο, που ίσως να δίσταζε να σκοπεύσει ένα ανθρώπινο μάτι και χέρι. Το ζήτημα είναι πολύ καινούργιο και δεν υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες στο πλαίσιο των «αρχών του πολέμου» για τη χρήση των συγκεκριμένων όπλων.